(in Polish) Epoka żelaza w Europie Wschodniej
General data
Course ID: | 2800-DMEPŻ |
Erasmus code / ISCED: |
08.4
|
Course title: | (unknown) |
Name in Polish: | Epoka żelaza w Europie Wschodniej |
Organizational unit: | Faculty of Archeology |
Course groups: |
(in Polish) Wykłady monograficzne |
ECTS credit allocation (and other scores): |
2.50
|
Language: | (unknown) |
Type of course: | elective monographs |
Mode: | Classroom |
Short description: |
(in Polish) Celem prezentowanego cyklu wykładów jest zapoznanie uczestników z aktualnym stanem badań archeologicznych nad wschodnioeuropejskim Barbaricum: na obszarze od łuku Karpat, Bugu i Niemna na zachodzie po dorzecza Donu i Wołgi na wschodzie. Wykład dąży ku kreowaniu panoramy rozwoju ludów tej części Europy od początków epoki żelaza po okres wędrówek ludów łącznie (czyli od przełomu VIII/VII w. przed Chr. po VII w. po Chr.). Środkiem do poznania protohistorycznego etapu rozwoju dawnych ludów wschodnioeuropejskiego Barbaricum będą zarówno źródła archeologiczne, jak też dane historyczne i językowe, wykorzystany zostanie również dorobek nauk przyrodniczych. |
Full description: |
(in Polish) Wykład przedstawia autorską wizję współczesnego stanu badań wschodnioeuropejskiej archeologii epoki żelaza nad obliczem Wschodniej i Środkowej Europy w okresie poprzedzającym upowszechnienie piśmiennictwa oraz powstanie pierwszych wczesnośredniowiecznych słowiańskich państw. Wykład prezentuje obraz płynnych przemian i międzykulturowych relacji ludności, zamieszkałej wówczas trzy wielkie strefy kulturowe i ekologiczne Europy Wschodniej: stepową, lasostepową i leśną. Narracja będzie przedstawiana w ramach trzech podstawowych odcinków chronologicznych, przyjętych we wschodnioeuropejskiej nauce: wczesnej epoki żelaza (od VIII/VII ww. prz. Chr. po przełom Er), okresu wpływów rzymskich (od około 10/40 r. po połowę IV w.) i okresu wędrówek ludów (w przybliżeniu od 375 r. po VII w.). Środkiem do poznania pradziejów dawnych ludów wschodnioeuropejskiego Barbaricum będą zarówno źródła archeologiczne, jak też dane historyczne czy językowe. W trakcie zajęć będą analizowane możliwości poznawcze tych dyscyplin naukowych na polu odtworzenia kultury i etnogenezy protohistorycznych ludów. Znacząca część pierwszego bloku wykładów, poświęconego wczesnej epoce żelaza, będzie skupiała się wokół analizy współdziałania mieszkańców nadczarnomorskich miast antycznych z ludami koczowniczymi, takimi jak Kimmerowie i Scytowie; tych zaś ostatnich – z ludnością strefy lasostepowej i południowych obrzeży strefy leśnej (na przykładzie kultur miłogradskiej i juchnowskiej). W tej części również zostanie przedstawiony obraz zdecydowanie odrębnego wówczas świata typowych kultur strefy leśnej (reprezentowanych przez osadnictwo kultur wczesnej ceramiki sztrychowanej, dniepro- dźwińskiej i djakowskiej). W analizie finałowego odcinka tego okresu specjalny akcent będzie postawiony na ujęciu roli, którą odegrało w tych relacjach osadnictwo kręgu kultur środkowoeuropejskich, a przede wszystkim – na przełomowy etap rozwojowy, związany z osadnictwem zlatenizowanej kultury zarubinieckiej. Kluczowym punktem w opisie okresu wpływów rzymskich będzie przedstawieniem obrazu ekspansji i dalszego rozwoju na stepach wschodnioeuropejskiego Barbaricum nowego związku nomadycznych plemion – Sarmatów (kultury sarmackie). Analizy przemian, które następowały w starszym okresie rzymskim w strefie leśnej, będą skupiały się wokół problematyki powstania horyzontu postzarubinieckiego i kultury kijowskiej, a także wpływu tych zjawisk kulturowych na dalszy rozwój osadnictwa strefy leśnej. Ten blok wykładów będzie kończył się analizą fenomenu kultury czerniachowskiej, która jest uznawana za odbicie w archeologicznych źródłach dziejów historycznego związku plemiennego Gotów. Analizę epoki wędrówek ludów rozpocznie przedstawienie stosunkowo krótkiego „okresu Huńskiego” (około 375 – 450 r.), który jest powiązany z militarną i polityczną dominacją tego nomadycznego ludu w większej części europejskiego Barbaricum. Główny zaś wątek tego cyklu będzie skupiał się wokół problemu genezy kultur „kręgu słowiańskiego”. Analizie będą poddane aktualne koncepcje mechanizmów powstania i rozwoju osadnictwa pieńkowskiej, kółoczyńskiej, bancerowskiej kultur. Centralne miejsce w tej narracji zajmie kultura praska, ujmowana jako materialne odzwierciedlenie historycznego związku plemiennego Słowian. Omówione zostaną jej najwcześniejsze etapy rozwojowe – fazy „0” i „1” (koniec IV – V w.), oraz się proces rozprzestrzenienia jej osadnictwa w Europie u progu powstania najwcześniejszych Państw słowiańskich. |
Bibliography: |
(in Polish) J. Chorochowski, P. Kaczanowski, J. Kozłowski, Encyklopedia historyczna świata, T. I: Prehistoria, Kraków 1999. P. Kaczanowski, Wielka Historia Świata, T. 3: Europa barbarzyńska, Kraków, 2005. A. Kokowski, Goci. Od Skandzy do Campi Gothorum, Warszawa 2007. M.B. Shchukin, Rome and the Barbarians in Central and Eastern Europe 1st century B.C. - 1st century A.D., BAR Intern.Ser. Vol. 452, Oxford 1989. М.П. Абрамова, С.С. Бессонова, О.Д. Дашевская и др. Степи европейской части СССР в скифо- сарматское время, Москва 1989. Е.М. Алексеева, А.К. Амброз, Т.М. Арсеньева и др., Античные государства Северного Причерноморья, Москва, 1984. Р.В. Терпиловский, Среднее Поднепровье в первой половине I тысячелетия н.э. Monumenta Studia Gothica, T. III, Lublin 2004. Б. Магомедов, Черняховская культура. Проблема этноса, Monumenta Studia Gothica, T. I., Lublin 2001. М.Б. Щукин, На рубеже эр, Санкт-Петербург 1994. М.Б. Щукин, Готский путь: готы, Рим и черняховская культура, Санкт-Петербург 2005. A. Bursche, J. Hines, A. Zapolska (red.), The Migration Period between the Oder and the Vistula, East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450-1450, Leiden-Boston 2020. K. Godłowski, Spór o Słowian. Narodziny średniowiecznej Europy, Warszawa 1999. K. Godłowski, Pierwotne siedziby Słowian. Pod red. M. Parczewskiego, Kraków 2000. M. Kazanski, Archaeology of the Slavic Migrations, Encyclopedia of Slavic Languages and Linguistics Online; https://referenceworks.brillonline.com/browse/encyclopedia-of-slavic-languages-and- linguistics-online P. Kaczanowski, M. Parczewski (red.), Archeologia o początkach Słowian, Kraków 2005. M. Mączyńska, Światło z popiołu. Wędrówki ludów w Europie w IV i V wieku, Warszawa 2013. И.О. Гавритухин, Понятие пражской культуры, Труды Гос. Эрмитажа Т. 49, 2009. |
Assessment methods and assessment criteria: |
(in Polish) przedmiot kończy się egzaminem. Ocena bardzo dobra: uzyskanie 91-100% punktów; ocena dobra plus: uzyskanie 81-90% punktów; ocena dobra: uzyskanie 71-80% punktów Ocena dostateczna plus: uzyskanie 61-70% punktów; ocena dostateczna: uzyskanie 51-60% punktów; ocena niedostateczna: uzyskanie 0-50% punktów |
Classes in period "Winter semester 2023/24" (past)
Time span: | 2023-10-01 - 2024-01-28 |
Navigate to timetable
MO TU W TH WYK
FR |
Type of class: |
Lecture, 30 hours, 15 places
|
|
Coordinators: | Vadzim Beliavets | |
Group instructors: | Vadzim Beliavets | |
Students list: | (inaccessible to you) | |
Examination: | Examination |
Copyright by University of Warsaw.