(in Polish) Od Homo erectus do Homo sapiens - paleolit Azji

Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów z najdawniejszymi dziejami Azji od momentu jej pierwszego zasiedlenia przez człowieka do końca starszej epoki kamienia. Zagadnienia ukazywane są na szerokim tle zagadnień dotyczących ewolucji człowieka, zmian klimatycznych i paleośrodowiskowych. Szczególny nacisk położony jest na najnowsze wyniki badań, prowadzonych m. in. przez Polsko-Uzbecką a wcześniej Polsko-Uzbecko-Rosyjską Ekspedycję Archeologiczną.

Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów z najdawniejszymi dziejami Azji od momentu jej pierwszego zasiedlenia przez człowieka do końca starszej epoki kamienia. Zagadnienia ukazywane są na szerokim tle zagadnień dotyczących ewolucji człowieka, zmian klimatycznych i paleośrodowiskowych. Na wykładach poruszone zostaną następujące zagadnienia szczegółowe:

a. Azja- geografia, geomorfologia, klimat, elementy geologii, świat roślinny i zwierzęcy;

b. paleolit dolny Azji - problem datowania, charakterystyka najważniejszych znalezisk;

c. paleolit środkowy Azji - charakterystyka ogólna, zróżnicowanie przemysłów, stratyfikacja i periodyzacja, najważniejsze stanowiska;

d. problem przejścia między paleolitem środkowym i górnym; współwystępowanie człowieka współczesnego, denisowiańczyka i neandertalczyka - najnowsze dane i hipotezy;

e. górny paleolit Azji - specyfika okresu;

f. późne formy hominidów- Homo floresiensis;

g. schyłek paleolitu w Azji;

Literatura* DAVIS, R.S. & V.A. RANOV. 1999. Recent work on the Paleolithic of Central Asia. Evolutionary Anthropology 8: 186–93.

DENNELL, R. (2008). The Palaeolithic Settlement of Asia (Cambridge World Archaeology). Cambridge: Cambridge University Press. doi:10.1017/CBO9780511818882

DEREVIANKO, A.P. 2015. Human origins: new discoveries, interpretations, and hypotheses. Herald of the Russian Academy of Sciences 85: 381–91. https://doi.org/10.1134/S1019331615050068

DEREVIANKO, A.P. 2017. Three global human migrations in Eurasia. Volume II: the original peopling of northern, central and western Central Asia. Novosibirsk: Institute of Archeology and Ethnography of the Siberian Branch of the Russian Academy of Sciences.

DEREVIANKO, A.P. et al. 2001. The Initial Upper Paleolithic of Uzbekistan: the lithic industry of Obi-Rakhmat Grotto (on the basis of materials recovered from strata 2–14). Archaeology, Ethnology & Anthropology of Eurasia 4: 42–63.

KOLOBOVA, K.A. et al. 2020. Archaeological evidence for two separate dispersals of Neanderthals into southern Siberia. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 117: 2879–85. https://doi.org/10.1073/pnas.1918047117

KOT, M. et al. 2022. Is there Initial Upper Palaeolithic in Western Tian Shan? Example of an open-air site Katta Sai 2 (Uzbekistan). Journal of Anthropological Archaeology 65: 101391. https://doi.org/10.1016/j.jaa.2021.101391

KRAJCARZ, M.T. et al. 2016. Middle Paleolithic sites of Katta Sai in western Tian Shan piedmont, Central Asiatic loess zone: geoarchaeological investigation of the site formation and the integrity of the lithic assemblages. Quaternary International 399: 136–50. https://doi.org/10.1016/j.quaint.2015.07.051

KRIVOSHAPKIN, A.I., A.A. ANOIKIN. & P.J. BRANTINGHAM. 2007. The lithic industry of Obi-Rakhmat Grotto, Uzbekistan. Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association 26: 5–19.

LELOCH, M. et al. 2022. Tracing the Palaeolithic settlement patterns in the Western Tian Shan piedmont : an example of predictive GIS modelling use. Journal of Quaternary Science 37(3): 527–542. https://doi.org/10.1002/jqs.3393

MAFESSONI, F. et al. 2020. A high-coverage neandertal genome from Chagyrskaya Cave. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 117: 15132–36. https://doi.org/10.1073/pnas.2004944117

OTTE, M. 2017. Obi-Rahmat (Ouzbékistan), origine du Gravettien en Europe, et du métissage néandertalien, L'Anthropologie 121: 4 271–287.

OTTE, M. 2021. L’axe du Paléolithique supérieur: le site de Velikanov, Kazakhstan. L'Anthropologie 125: 102857. https://doi.org/10.1016/j.anthro.2021.102857

OTTE, M. & A.P. DEREVIANKO. 1996. Transformations techniques au Paléolithique de l’Altaï (Sibérie). Anthropologie et Préhistoire 107: 131–43.

PAVLENOK, K. et al. 2021. Middle Paleolithic technological diversity during MIS 3 in the Western Tian Shan piedmonts: example of the Katta Sai 1 open-air loess site. Archaeological Research in Asia 25: 100262. https://doi.org/10.1016/j.ara.2021.100262

RANOV, V.A. 1995. The ‘loessic palaeolithic’ in South Tadjikistan, Central Asia: its industries, chronology and correlation. Quaternary Science Reviews 14: 731–45. https://doi.org/10.1016/0277-3791(95)00055-0

REICH, D. et al. 2010. Genetic history of an archaic hominin group from Denisova Cave in Siberia. Nature 468: 1053–60. https://doi.org/10.1038/nature09710

VISHNYATSKY, L.B. 2004. The middle-upper Paleolithic interface in former Soviet Central Asia, in P.J Brantingham, S.L. Kuhn & K.W. Kerry (ed.) The Early Upper Paleolithic beyond Western Europe: 151–61. Berkeley: University of California Press. https://doi.org/10.1525/9780520930094-013

ZWYNS, N. 2021. The Initial Upper Paleolithic in Central and East Asia: blade technology, cultural transmission, and implications for human dispersals. Journal of Paleolithic Archaeology 4: 19. https://doi.org/10.1007/s41982-021-00085-6

*Dodatkowa literatura zostanie podawana na zajęciach.

Efekty uczenia się Wiedza: K_W03; K_W06; K_W07; K_W08; K_W10;

• ma podstawową wiedzę w zakresie opisu, analizy i interpretacji paleolitycznych źródeł archeologicznych dotyczących Azji.

• ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi, z obszaru nauk przyrodniczych i ścisłych

• rozumie związek między osiągnięciami paleontologii, paleogenetyki, geologii, paleobotaniki i geochemii a możliwościami ich wykorzystania w archeologii

• ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w zakresie możliwości analiz paleośrodowiskowych

• ma uporządkowaną wiedzę o rozwoju gatunku człowieka oraz jego głównych strategiach adaptacji do różnych warunków środowiskowych

Umiejętności: K_U02; K_U03; K_U10; K_U14; K_U20

Student umie:

• wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje pozyskane z różnych analiz intersdyscyplinarnych

• samodzielnie interpretować źródła archeologiczne, dobierając właściwe metody analityczne, oraz zaprezentować uzyskane wyniki pracy

• rozpoznawać różne rodzaje wytworów kultury materialnej łącznie z kontekstem oraz właściwie je dokumentować i przeprowadzać ich krytyczną analizę i interpretację

• zastosować odpowiednie metody i techniki archeologiczne w badaniach stanowisk jaskiniowych

Kompetencje społeczne: K_K01; K_K04; K_K05

Student jest gotów do:

• wykorzystywania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy konieczności konfrontowania jej z opiniami ekspertów

• krytycznej oceny interpretacji źródeł archeologicznych z wykorzystaniem wieloaspektowej interpretacji

• wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i potrafi analizować rozmaite kategorie źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka

51-74%-dst

75-84%- db

>85%- bdb