(in Polish) Laboratorium i warsztat opisu zabytku - drewno i metale

W trakcie zajęć studentom prezentowane są dwie kategorie zabytków – wyroby metalowe i drewniane. Laboratorium ma na celu nauczyć ich właściwej dokumentacji, konstruowania karty opisu zabytku, oraz podstawowej terminologii niezbędnej do analizy, interpretacji oraz prezentowania tego typu znalezisk. Studenci dodatkowo poznają inne źródła wiedzy o wytwórczości metalowej i drewnianej w przeszłości, między innymi źródła pisane, ikonograficzne, etnograficzne, a także związane z archeologią eksperymentalną. Ponadto wprowadzone zostaną podstawowe zagadnienia związane z „pierwszą pomocą” przedkonserwatorską na stanowiskach archeologicznych. W trakcie zajęć studentom zostanie zwrócona uwaga na multidysplinarne metody w badaniach zabytków metalowych i drewnianych.

W trakcie zajęć studentowi zostaną przedstawione podstawowe pojęcia dotyczące zabytków archeologicznych wykonanych z metali i drewna, znaleziska te cechuje bowiem bardzo duża różnorodność i stanowią nieocenione źródło do poznania historii kultury materialnej. Dlatego też laboratorium koncentrować się będzie na zaprezentowaniu rozmaitych przedmiotów wykonanych z tych surowców. W przypadku metali będą to między innymi osprzęt budowlany, narzędzia, przedmioty codziennego użytku, ozdoby i elementy stroju, militaria i inne, natomiast spośród znalezisk drewnianych będą to głównie naczynia, narzędzia, zabawki i elementy konstrukcyjne znane z badań archeologicznych. Przedstawione zostaną podstawowe metody produkcji tychże wyrobów oraz ich funkcje w życiu codziennym. Student zostanie zapoznany z podstawowymi metodami klasyfikacji i typologiami poszczególnych kategorii zabytków, a przede wszystkim z zasadami ich dokumentacji (opisowej i archeometrycznej), opracowywania i podstawowymi metodami zabezpieczania i konserwacji (na stanowisku archeologicznym i w laboratorium).

Omawianiu poszczególnych kategorii znalezisk metalowych i drewnianych towarzyszyć będzie analiza różnych źródeł mających wspomóc interpretację oraz właściwe nazwanie danego zabytku – archeologicznych, pisanych, ikonograficznych, etnograficznych. Ponadto, poruszane będą również kwestie przydatności i znaczenia różnych metod badawczych takich jak archeologia eksperymentalna oraz specjalistyczne analizy laboratoryjne (jak np. analiza składu chemicznego metalu, dendrochronologia itp.)

Istotną częścią zajęć będzie dyskusja nad elementami składającymi się na kartę opisu zabytku. Stając przed problemem skonstruowania karty katalogowej dla konkretnego zabytku, jak i dla różnorodnej ich grupy archeolog niejednokrotnie musi podejmować decyzję, które cechy obiektu są pierwszorzędne, a które nie. Na podstawie przykładowych opisów z literatury przedmiotu oraz debacie w grupie student nauczy się samodzielnego jej projektowania karty zabytku oraz jej uzupełniania.

Barnycz-Gupieniec R., 1959, Naczynia drewniane z Gdańska w X-XIII wieku, „Acta Archaeologica Universitatis Lodziensis” nr 8.

Egan G., Pritchard F., 2002, Dress accessories c. 1150-c. 1450 London

Gawrysiak-Leszczyńska W., 2003, Jak rysować zabytki archeologiczne. Podstawowe zasady dokumentacji, Biskupin.

Haisig M., 1962, Rzemiosła kowalsko-ślusarskie na Śląsku do połowy XVIII wieku, Wrocław-Opole.

Heurich J., 1877, Przewodnik dla cieśli, Warszawa.

Historia kultury materialnej Polski, t. II, red. A. Rutkowska-Płachcińska, Wrocław 1978.

Itman L., 1955, Przyczynek do znajomości rzemiosła bednarskiego w Polsce, Wrocław.

Jasiewicz Z., 1963, Studia historyczno-etnograficzne nad kowalstwem wiejskim w Wielkopolsce, Poznań.

Kultura materialna publicznej przestrzeni miasta w świetle zabytków ruchomych, [w:] Wratislavia Antiqua, t. 11, red. J. Piekalski, K. Wachowski, Wrocław 2010, s. 179–406.

Michalik P., 2007, Późnośredniowieczne i wczesnonowożytne noże z zamku w Pucku, Warszawa.

Miścicki M., 2017, Wyroby i produkcja przedmiotów metalowych w późnośredniowiecznym Pucku, [w:] Puck. Kultura materialna małego miasta w późnym średniowieczu, red. M. Starski, Warszawa, s. 193–238.

Moszyński K., 1929, Kultura ludowa Słowian, t. 1, Warszawa.

Ottaway P., Rogers N., 2002, Craft, Industry and Everyday Life: Finds from Medieval York, „The Archaeology of York. The Small Finds”, nr 17/15.

Sawicki J., 2015, Kultura materialna w świetle znalezisk z grobów na cmentarzu Salwatora we Wrocławiu, [w:] Wratislavia Antiqua, t. 21, red. K. Wachowski, s. 59–137.

Starski M., 2017, Wyroby drewniane oraz wytwórczość bednarska i tokarska w późnośredniowiecznym Pucku, [w:] Puck. Kultura materialna małego miasta w późnym średniowieczu, red. M. Starski, Warszawa, s. 125–176.

Ważny T., 2001, Dendrochronologia obiektów zabytkowych w Polsce, Gdańsk.

Woźnicka Z., 1961, Wyroby bednarskie i tokarskie średniowiecznego Międzyrzecza, Poznań.

Wiedza: absolwent zna i rozumie:

• zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowane w archeologicznym opisie zabytków metalowych i drewnianych (K_W02)

• ma podstawową wiedzę w zakresie opisu, analizy i interpretacji znalezisk metalowych i drewnianych (K_W03)

• ma uporządkowaną podstawową wiedzę ogólną obejmującą terminologię, teorie i metodologię dotyczące zabytków metalowych i drewnianych (K_W04)

• ma podstawową wiedzę o interdyscyplinarnych metodach badań zabytków metalowych i drewnianych (K_W06)

• zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych znalezisk metalowych i drewnianych(K_W09)

• ma uporządkowaną wiedzę ogólną o metodach i technikach dokumentacji zabytków metalowych i drewnianych (K_W10)

• ma ogólną wiedzę na temat właściwości surowców użytkowanych do produkcji przedmiotów metalowych i drewnianych (K_W15)

Umiejętności: absolwent potrafi:

• samodzielnie interpretować wyroby metalowe i drewniane, dobierając właściwe metody analityczne, oraz zaprezentować uzyskane wyniki pracy (K_U03)

• samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze w zakresie analizy i opisu zabytków metalowych i drewnianych, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego (K_U04)

• rozpoznawać różne rodzaje wytworów metalowych i drewnianych łącznie z kontekstem oraz właściwie je dokumentować i przeprowadzać ich krytyczną analizę i interpretację (K_U10)

• rozpoznawać, analizować i klasyfikować zabytki metalowe i drewniane (K_U12)

• pracować w zespole i komunikować się z użyciem specjalistycznej terminologii z zakresu metodyki badań nad zabytkami metalowymi i drewnianymi (K_U19)

Kompetencje: absolwent jest gotów do:

• docenić niepowtarzalne wartości źródeł archeologicznych w postaci znalezisk przedmiotów metalowych i drewnianych i ich roli w odtwarzaniu przeszłości człowieka (K_K03)

• krytycznej oceny interpretacji zabytków metalowych i drewnianych ze świadomością wieloaspektowości interpretacji (K_K04)

• podkreślania znaczenia wyrobów metalowych i drewnianych dla rozumienia procesu przemian gospodarczych, społecznych i kulturowych w przeszłości (K_K06)

• uznania własnej odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego (K_K07)

• uznania znaczenia problematyki etycznej związanej z rzetelnością i uczciwością naukową (K_K11)

Obecność na zajęciach jest obowiązkowa (2 nieobecności dopuszczalne w semestrze).

Na zaliczenie trzeba będzie wykonać samodzielny opis zabytku metalowego i drewnianego. Ocena zależeć będzie od poprawności opisów w stosunku do przedstawionych i wypracowanych w trakcie zajęć wzorcowych przykładów dokumentacji.