Archeology of the Paleolithic and Mesolithic landscape

Tematyka zajęć koncentruje się na charakterystyce środowiska przyrodniczego w okresie plejstocenu i wczesnego holocenu na terenie Europy. Obejmuje omówienie jego podstawowych elementów, takich jak klimat, budowa geologiczna, rzeźba terenu, flora i fauna. Ważny aspekt stanowi kwestia wpływu czynników ekologicznych na rozwój kultury, szczególnie w wymiarze materialnym oraz społeczno-gospodarczym. Prezentowane są różne sposoby adaptacji ugrupowań paleolitycznych i mezolitycznych do warunków środowiskowych, przy czym główna uwaga skoncentrowana jest na analizie podstawowych modeli osadniczych, strategii zdobywania pożywienia, pozyskiwania surowców naturalnych, organizacji społecznej oraz mobilności i kontaktów grup ludzkich. Podstawę dla tych rozważań stanowią dane archeologiczne, przyrodnicze, fizykochemicznych, a także analogie etnograficzne.

Treści programowe:

Zasady periodyzacji oraz chronologia plejstocenu i holocenu w nawiązaniu do systemu podziału epoki kamienia.

Krzywe klimatyczne czyli cykliczny charakter zmian klimatu w przeszłości.

Metody rekonstrukcji paleogeograficznych.

Charakterystyka warunków środowiskowych w plejstocenie i wczesnym holocenie.

Świat którego nie ma, czyli zmiany linii brzegowej, zasięgów lądów i mórz w plejstocenie i holocenie.

Różnorodność i zmienność flory oraz fauny europejskiej.

Modele adaptacji gospodarczych do warunków środowiskowych w paleolicie i mezolicie.

Kształtowanie ludzkich nisz ekologicznych.

Wpływ warunków środowiskowych na mobilność społeczności paleolitycznych i mezolitycznych.

Strategie eksploatacji różnych stref zoogeograficznych.

Zastosowanie surowców roślinnych i odzwierzęcych przez społeczności w sferze zachowań gospodarczych.

Koewolucja psa i człowieka.

Człowiek i środowisko na przykładach wybranych stanowisk z Polski i Europy.

Gilligan, I., 2019 Climate, Clothing, and Agriculture in Prehistory. Linking, Evidence, Causes, and Effects. Cambridge University Press.

Kabaciński, J. (red.), 2016 The Past Societies. Polish lands from the first evidence of human presence to the Early Middle Ages, t. 1., 500 000-5500 BC. Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Kozłowski, J.K., Kozłowski, S.K., 1983 Człowiek i środowisko w pradziejach. PWN.

Kozłowski, J.K., Mallegni, F., 2006 Wielka historia świata. Świat przed „rewolucją” neolityczną, tom. I. Fogra.

Pelisiak, A., Gębica P., 2007 Podstawy geomorfologii i gleboznawstwa dla archeologów. IA Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Pierotti, R., Fogg, R., 2017 The First Domestication. How Wolves and Humans Coevolved.Yale.

Scanes, C.G., Toukhsati, S.R., 2018 Animals and Human Society. Academic Press

Wiedza: absolwent

zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowane w archeologii krajobrazu K_W02

ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii krajobrazu z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi, z obszaru nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych i ścisłych K_W06

zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych materiałów, właściwe dla

badań paleogeograficznych K_W09

ma podstawowe wiadomości o rozwoju człowieka w paleolicie i mezolicie oraz jego głównych strategiach adaptacji do różnych warunków środowiskowych K_W14

ma ogólną wiedzę na temat właściwości surowców oraz sposobów ich wykorzystania przez społeczności paleolitu i mezolitu K_W15

Umiejętności: absolwent

potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje o źródłach w zakresie archeologii krajobrazu epoki kamienia i ich kontekście z wykorzystaniem literatury i mediów elektroniczny K_U01

potrafi posługiwać się podstawowymi pojęciami badawczymi i ujęciami teoretycznymi właściwymi dla archeologii krajobrazu K_U09

potrafi rozpoznawać różne rodzaje wytworów kultury materialnej z zakresu rekonstrukcji paleogeograficznych oraz archeologii paleolitu i mezolitu łącznie z kontekstem oraz właściwie je dokumentować i przeprowadzać ich krytyczną analizę i interpretację K_U10

potrafi wykrywać proste zależności między artefaktami a dawnymi procesami kulturowymi i społecznymi w odniesieniu do archeologii krajobrazu K_U13

potrafi przytaczać aktualne tezy badawcze, formułować wnioski i dobierać strategie argumentacyjne na poziomie elementarnym w odniesieniu do archeologii krajobrazu paleolitu i mezolitu oraz konstruować argumenty i kontrargumenty K_U15

Kompetencje społeczne: absolwent

jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy konieczności konfrontowania ich z opiniami ekspertów K_K01

jest gotów docenić niepowtarzalne wartości źródeł archeologicznych i ich roli w odtwarzaniu przeszłości człowieka K_K03

jest gotów krytycznej oceny interpretacji źródeł archeologicznych i historycznych ze świadomością wieloaspektowości interpretacji zagadnień z zakresu archeologii krajobrazu K_K04

Zaliczenie na ocenę (prezentacja i praca pisemna)

Studentka/student może być nieobecna/y na zajęciach dwa razy w semestrze.