Animals in the sacred and the profane

Zajęcia mają na celu zapoznanie się z różnymi, ekonomicznymi i pozaekonomicznymi, aspektami użytkowania zwierząt w pradziejach, a także możliwością wykorzystania źródeł archeozoologicznych do śledzenia zachowań gospodarczych danych społeczności, relacji społecznych, wyznaczników etnicznych, jak również badania roli zwierząt w obrzędowości.

Tematem zajęć jest rola zwierząt w życiu codziennym i sferze wierzeń społeczności zamieszkujących obszar Starego Świata na przestrzeni dziejów. Omawiane będą różne rodzaje aktywności gospodarczej związanej z pozyskiwaniem i użytkowaniem zwierząt oraz produktów odzwierzęcych, od eksploatacji naturalnych zasobów fauny do ukierunkowanej hodowli i importu zwierząt. Z drugiej strony poruszone zostaną zagadnienia związane z elementami obrzędowości różnych społeczności –zoolatrią, ofiarnictwem i tabuizacja zwierząt. Punktem wyjścia do rozważań nad tą tematyką będą głównie zasoby danych archeozoologicznych i archeologicznych uzupełniane informacjami dostarczanymi przez źródła pisane, ikonograficzne oraz etnograficzne. Istotne znaczenie będzie miała ocena możliwości wykorzystania analizy zespołów faunistycznych w rozważaniach nad wspomnianymi zagadnieniami.

Zajęcia będą miały charakter naprzemiennych wykładów i krótkich referatów, (ilustrowanych prezentacjami) przygotowanych przez studentów, dotyczących tematyki zajęć. Poruszane w trakcie zajęć zagadnienia i omawiana literatura będą w pewnej mierze zależne od zainteresowań uczestników spotkań.

Podstawowa zalecana literatura:

Abłamowicz R., Kubiak H., Analiza osteologiczna szczątków zwierzęcych z cmentarzysk kultury łużyckiej w dorzeczu Odry i Wisły, Katowice 1999.

Clutton-Brock J., Animals as Domesticates, A World View through History, Michigan 2012.

Gifford-Gonzalez D., An Introduction to Zooarchaeology, Springer, 2018.

Lasota-Moskalewska A., Zwierzęta udomowione w dziejach ludzkości, Warszawa 2005.

Makowiecki D., Historia ryb i rybołówstwa w holocenie na Niżu Polskim w świetle badań archeoichtiologicznych, Poznań 2003.

Marciniak A., Archeologia i jej źródła. Materiały faunistyczne w praktyce badawczej archeologii, Warszawa-Poznań 1996.

Miracle P., Miler N. (eds.) Consuming passions and patterns of consumption, McDonald Institute Monograph, Cambridge 2002.

Russell N., Social Zooarchaeology, Humans and Animals in Prehistory, Cambridge University Press 2012.

Wasilewski J. S., Tabu, Warszawa 2010.

Węgrzynowicz T., Szczątki zwierzęce jako wyraz wierzeń w czasach ciałopalenia zwłok, Warszawa 1982.

Studentka/Student:

ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi, z obszaru nauk przyrodniczych (K_W06)

rozumie związek między osiągnięciami archeozoologii a możliwościami ich wykorzystania w ocenie gospodarczych i obrzędowych działań dawnych społeczności (K_W07)

zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji informacji zawartych w publikacjach naukowych dotyczących oceny roli zwierząt w pradziejach (K_W011)

ma podstawowe wiadomości o rozwoju człowieka oraz jego głównych strategiach adaptacji do różnych warunków środowiskowych (K_W015)

potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje zawarte w różnych źródłach (K_U02)

potrafi wykrywać proste zależności między artefaktami (pozostałościami szczątków zwierzęcych) a dawnymi procesami kulturowymi i społecznymi (K_U013)

potrafi przygotowywać wystąpienia ustne dotyczące zagadnień szczegółowych z zakresu archeozoologii (K_U017)

przygotowywać prace pisemne dotyczące zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem różnych materiałów źródłowych (K_U020)

docenia niepowtarzalne wartości źródeł archeologicznych i ich roli w odtwarzaniu przeszłości człowieka (K_K03)

podkreślania znaczenia dziedzictwa kulturowego ludzkości dla rozumienia procesu przemian gospodarczych, społecznych i kulturowych od czasów najdawniejszych do współczesności (K_K06)

Zaliczenie obejmuje:

1. Przygotowanie i prezentację wybranego zagadnienia z zakresu tematyki poruszanej na zajęciach (30 % ostatecznej oceny).

2. Czynny udział w toczonych w trakcie zajęć dyskusjach (20 % ostatecznej oceny)

3. Pracę pisemną dotyczącą jednego z zaproponowanych tematów (50% ostatecznej oceny).