Archeology of America and Oceania

Celem zajęć jest zaznajomienie studentów z szeroko pojętą problematyką dawnych kultur i cywilizacji Nowego Świata. Uczestnicy zajęć zgłębiać będą wiedzę na temat rozwoju obu Ameryk doby przedhiszpańskiej w oparciu o źródła archeologiczne, antropologiczne, etnohistoryczne, pisane i ikonograficzne, z wykorzystaniem wiedzy interdyscyplinarnej. Wśród tematów zajęć znajdą się między innymi aspekty związane z indiańskim światopoglądem, wierzeniami religijnymi, praktykami grzebalnymi, architekturą i urbanistyką, czy prowadzeniem wojen i powstawaniem pierwszych państw i imperiów. Szczególny nacisk położony będzie na konfrontację wyników najnowszych badań archeologicznych z tradycyjnymi interpretacjami i utartymi poglądami na temat organizacji społecznej, politycznej oraz ideologii i ekonomii pradziejowych kultur obszarów Mezoameryki i Andów Centralnych oraz wybranych regionów Oceanii.

Celem zajęć jest zaznajomienie studentów z szeroko pojętą problematyką dawnych kultur i cywilizacji Nowego Świata. Uczestnicy zajęć zgłębiać będą wiedzę na temat rozwoju obu Ameryk doby przedhiszpańskiej w oparciu o źródła archeologiczne, antropologiczne, etnohistoryczne, pisane i ikonograficzne, z wykorzystaniem wiedzy interdyscyplinarnej. Wśród tematów zajęć znajdą się między innymi aspekty związane z indiańskim światopoglądem, wierzeniami religijnymi, praktykami grzebalnymi, architekturą i urbanistyką, czy prowadzeniem wojen i powstawaniem pierwszych państw i imperiów. Z uwagi na fakt, iż podstawowym źródłem poznania pradziejów ludów Nowego Świata są pozostałości kultury materialnej, duża część kursu poświęcona będzie zagadnieniom dotyczącym sztuki, ikonografii, architektury, osadnictwa, pochówków, garncarstwa, metalurgii i tkactwa oraz innym materialnym przejawom bytności ludzkiej, pochodzącym z czasów prekolumbijskich. Szczególny nacisk położony będzie na konfrontację wyników najnowszych badań archeologicznych z tradycyjnymi interpretacjami i utartymi poglądami na temat organizacji społecznej, politycznej oraz ideologii i ekonomii pradziejowych kultur obszarów Mezoameryki i Andów Centralnych oraz wybranych regionów Oceanii.

Treści programowe:

II. Ameryka Południowa

1. Wśród wulkanów, w pustyni i w puszczy: ośrodki cywilizacji w Ameryce Południowej i różnorodność ekosystemowa.

2. Jak zaludniono Amerykę Południową? Stary problem, nowe dane.

3. Źródła cywilizacji Andów Centralnych: nomadyzm, sedentaryzacja i urbanizacja.

4. Ekwador i Peru: pierwsze ośrodki epoki preceramicznej.

5. Monumentalne świątynie rybaków i wczesnych rolników północnego i centralnego Peru.

6. Chavín de Huántar i Kuntur Wasi: pierwsze panandyjskie centra kultowe.

7. Śladami andyjskich technologii: garncarstwo, tkactwo i metalurgia.

8. Moche: boscy władcy peruwiańskiej pustyni.

9. Nasca: łowcy głów i budowniczowie geoglifów.

10. Tiwanaku i ich poprzednicy: cywilizacje basenu jeziora Titicaca.

11. Wari: twórcy pierwszego imperium Andów Centralnych.

12. Lambayeque i Chimú: budowniczowie glinianych miast.

13. Tawantinsuyu: Imperium Inków.

14. Między Andami a Atlantykiem: archeologia Amazonii i nizinnych terenów Ameryki Południowej.

15. Hiszpańska Konkwista i schyłek cywilizacji Andów przedhiszpańskich.

Oceania:

Polinezja; żeglarze, rolnicy oraz mistrzowie obróbki drewna i kamienia.

-Ameryka Północna i Środkowa-

Olko J., Źrałka J. (2009), W krainie czerni i czerwieni. Kultury prekolumbijskiej Mezoameryki, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Coe M., Koontz R. (2013), Mexico: From the Olmecs to the Aztecs, wydanie siódme, Thames & Hudson, Londyn i Nowy Jork.

-Ameryka Południowa-

Giersz M., Prządka-Giersz P. (2019), PRE-HISPANIC PERU. From the First Settlers to the Incas, Ediciones del Hipocampo, Lima.

Szemiński J., Ziółkowski M., Mity, rytuały i polityka Inków. PIW, Warszawa 2014.

Silverman H., Isbell W. (red.), Handbook of South American Archaeology, Springer Science + Business Media, New York 2008.

-Oceania-

Bahn P. , Flenley J.

Easter Island, Earth Island wyd. Thames & Hudson 1992

Bellwood P. First Migrants Ancient Migration in Global Perspective. WILLEY Blackwell 2013

Bellwood P..Fox J., Tryon D.The Austronesians: Historical and Comparative Perspectives. ANU E Press (The Australian National University) 2006

Jakubowska Z., Odkryta przypadkiem, pojęta opacznie. Wyspa Wielkanocna w osiemnastowiecznych relacjach podróżników na tle rozważań o spotkaniu kultur. wyd. Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego 2013

-Wiedza-

- zna definicję, zasięg, oraz chronologię obu Ameryk, wraz z podstawowymi informacjami o ich uwarunkowaniach fizycznych i biologicznych.

- rozumie różnice pomiędzy różnymi rodzajami państwowości i zna ich przykłady w Nowym Świecie.

- wie, jak klasyfikuje się przedhiszpańskie systemy pisma w regionie, oraz zna ich podstawowe cechy.

- zna najważniejsze zabytki kultury materialnej obu Ameryk

- posiada podstawową wiedzę na temat początków i rozwoju cywilizacji Ameryk.

- rozumie podstawowe problemy badawcze związane z tematyką archeologii Nowego Świata.

- ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi z obszaru nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych i ścisłych.

- ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w zakresie archeologii obu Ameryk

-Umiejętności-

- potrafi odróżnić główne kultury Nowego Świata na podstawie ich architektury i ikonografii.

- umie dokonać własnej interpretacji procesów, które zaszły podczas spotkania kultur Starego i Nowego Świata w XVI i XVII w.

- potrafi rozpoznawać, wykorzystywać, analizować i klasyfikować źródła archeologiczne.

- umie wykorzystać posiadaną wiedzę formułując i rozwiązując proste problemy badawcze dotyczące archeologii Nowego Świata oraz potrafi zabrać głos w dyskusji na temat omawianych treści.

-Kompetencje-

- jest świadom wpływu polityki i religii na interpretację danych historycznych i archeologicznych, jest gotów do krytycznej oceny źródeł.

- ma świadomość kompleksowej natury kultury oraz rozumie potrzebę analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka.

zaliczenie na ocenę