(in Polish) Archeologia Ameryki i Oceanii I

Celem zajęć jest zaznajomienie studentów z szeroko pojętą problematyką dawnych kultur i cywilizacji Nowego Świata. Uczestnicy zajęć zgłębiać będą wiedzę na temat rozwoju obu Ameryk doby przedhiszpańskiej w oparciu o źródła archeologiczne, antropologiczne, etnohistoryczne, pisane i ikonograficzne, z wykorzystaniem wiedzy interdyscyplinarnej. Wśród tematów zajęć znajdą się między innymi aspekty związane z indiańskim światopoglądem, wierzeniami religijnymi, praktykami grzebalnymi, architekturą i urbanistyką, czy prowadzeniem wojen i powstawaniem pierwszych państw i imperiów. Szczególny nacisk położony będzie na konfrontację wyników najnowszych badań archeologicznych z tradycyjnymi interpretacjami i utartymi poglądami na temat organizacji społecznej, politycznej oraz ideologii i ekonomii pradziejowych kultur obszarów Mezoameryki i Andów Centralnych.

Zajęcia przedstawią słuchaczom zarys problematyki archeologii Ameryki i Oceanii.

W tej części zajęć omówione zagadnienia związane z kulturami prekolumbijskimi Ameryki Północnej oraz Oceanii.

Zajęcia mają formę konwersatorium i kończą się egzaminem ustnym lub pisemnym.

Tematy, które będą poruszane na wykładach - wybór (uwaga – w trakcie jednego wykładu

może być omówionych kilka tematów):

Pierwsi mieszkańcy obu Ameryk - chronologia i geografia procesu zaludnienia Nowego Świata.

Budowniczowie kopców, wyplatacze koszyków - Archeologia terenów dzisiejszego USA.

Fenomen gospodarki wybrzeża północno-zachodniego Ameryki Północnej.

Trzy siostry - początki rolnictwa i osiadłego trybu życia w Mezoameryce.

Olmekowie – pionierzy czy dystrybutorzy? Omówienie

Kultura Majów – cywilizacja zwrotnikowego lasu

Miasto Teotihuacan – pierwsze cosmopolis

Wojna i polityka w dolinie Oaxaca: Zapotekowie i Mixtekowie

Obsesja gry w piłkę - kultury klasycznego Veracruz

Upierzony Wąż kontra Dymiące Zwierciadło - nieuchwytni Toltekowie

Barbarzyńcy i Filozofowie – wiek azteckiej dominacji

Czy jeden obraz to tysiąc słów? epigrafika i ikonografia kultur Mezoameryki

Drewno, glina, kamień - architektura i urbanistyka Ameryki Środkowej

Konkwista: koniec Mezoameryki

Mezoameryka dziś - recepcja kultur prekolumbijskich wśród współczesnych społeczeństw rdzennych.

Poza Limesem - Obszar Istmo-Kolumbijski

Oceania, osadnictwo - między Filipinami a Wyspą Wielkanocną.

Podstawowa:

Gąssowski, Jerzy, Ludomir R Lozny, Indianie Ameryki Północnej: przeszłość i teraźniejszość. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 2018.

Gilewski M. 2015, Zagubiona archeologia zaginionych miast, „Biografia archeologii”, 1(2), s. 13–22.

Gilewski M. 2018 Rola ceramiki jako źródła archeologicznego w badaniach nad kulturą Majów, „Szkło i Ceramika”, nr 5/2018, s. 14–17.

Olko, Justyna i Jarosław Źrałka. W krainie czerni i czerwieni: kultury prekolumbijskiej Mezoameryki. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2008.

Palonka, Radosław, Uniwersytet Jagielloński, and Wydawnictwo. Sztuka i archeologia kultur indiańskich prekolumbijskiego Południowego Zachodu USA. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2019.

Siarkiewicz, E. 2010 Majowie Historia i Kultura w: Moda Majów. Elita i Dwór – Jaina 600–900 n.e. Katalog wystawy, Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne, s. 9-15.

Rozszerzona:

Clendinnen, Inga. Aztekowie: Próba interpretacji. Warszawa: P.I.W.(Panstwowy Instytut Wydawniczy), 1996.

Coe, Michael D. Mexico: From the Olmecs to the Aztecs. 6th ed., rev.Expanded. Ancient Peoples and Places. New York: Thames & Hudson, 2008.

Grube, Nikolai, Eva Eggebrecht. Majowie: niezwykła cywilizacja. Warszawa: Buchmann, 2013.

Olko, Justyna. Meksyk przed konkwistą. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2010.

Sharer, Robert J. i Loa P. Traxler. The Ancient Maya. 6th ed. Stanford, Calif: Stanford University Press, 2006.

Smith, Michael Ernest. At Home with the Aztecs: An Archaeologist Uncovers Their Daily Life. London ; New York, NY: Routledge, Taylor & Francis Group, 2016.

Według podziału na wyniki uczenia się związane z wiedzą, umiejętnościami i kompetencjami.

Wiedza

Student poznają definicję, zasięg oraz chronologię obu Ameryk, wraz z podstawowymi informacjami o ich uwarunkowaniach fizycznych i biologicznych (K_W02).

Student rozumie różnice pomiędzy różnymi rodzajami państwowości i zna ich przykłady w Nowym Świecie (K_W09).

Student wie, jak klasyfikuje się przedhiszpańskie systemy pisma w regionie, oraz zna ich podstawowe cechy (K_W11).

Student zna najważniejsze zabytki kultury materialnej obu Ameryk (K_W05)

Student posiada podstawową wiedzę na temat początków i rozwoju cywilizacji Ameryk (K_W04).

Student rozumie podstawowe problemy badawcze związane z tematyką archeologii Nowego Świata (K_W09).

Student ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi z obszaru nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych i ścisłych (K_W06).

Student ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w zakresie archeologii obu Ameryk (K_W08)

Umiejętności:

Student potrafi odróżnić główne kultury Nowego Świata na podstawie ich architektury i ikonografii (K_U10).

Student umie dokonać własnej interpretacji procesów, które zaszły podczas spotkania kultur Starego i Nowego Świata w XVI i XVII w. (K_U01)

Student potrafi rozpoznawać, wykorzystywać, analizować i klasyfikować źródła archeologiczne (K_U12).

Student umie wykorzystać posiadaną wiedzę formułując i rozwiązując proste problemy badawcze dotyczące archeologii Nowego Świata oraz potrafi zabrać głos w dyskusji na temat omawianych treści. (K_U15)

Kompetencje (Postawy):

Student jest świadom wpływu polityki i religii na interpretację danych historycznych i archeologicznych, jest gotów do krytycznej oceny źródeł (K_K04).

Student ma świadomość kompleksowej natury kultury oraz rozumie potrzebę analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka (K_K05).

Podczas wystawiania oceny końcowej zostanie uwzględniona aktywność podczas

dyskusji, wykonywanie zadanych prac (tzw. assignments) i wynik ustnego egzaminu końcowego.

Nie dotyczy.