Medieval archeology - research workshop

Celem zajęć jest zapoznanie słuchaczy z warsztatem badawczym archeologa późnego średniowiecza i czasów nowożytnych. Główne problemy oraz zagadnienia warsztatowe omawiane będą na przykładach wybranych badań archeologicznych, z podkreśleniem interdyscyplinarnego charakteru studiów nad późnym średniowieczem i nowożytnością. Poruszane zagadnienia dotyczyć będą różnych kategorii stanowisk (osadnictwo miejskie i wiejskie, założenia obronne i rezydencjonalne, obiekty sakralne i cmentarzyska) oraz pozostałości szeroko pojmowanej kultury materialnej.

Zajęcia poświęcone są analizie wybranych zagadnień z zakresu warsztatu badawczego archeologa średniowiecza i nowożytności. W toku zajęć omówione zostaną główne problemy archeologii późnego średniowiecza i czasów nowożytnych, metodyka badań archeologiczno-architektonicznych, problemy badawcze różnych kategorii stanowisk archeologicznych z uwzględnieniem ich specyfiki, a także dostarczona zostanie podstawowa wiedza umożliwiająca interpretację archeologicznych pozostałości szeroko rozumianej kultury materialnej. Zagadnienia te omawiane będą na przykładach wybranych badań archeologicznych. W cyklu zajęć wyeksponowana zostanie potrzeba integrowania wiedzy z różnych źródeł oraz dziedzin nauki, jako niezbędny aspekt w studiach archeologicznych nad późnym średniowieczem i nowożytnością.

Główne bloki tematyczne będą stanowić następujące zagadnienia:

- Wprowadzenie do archeologii późnego średniowiecza i nowożytności.

- Metodyka badań archeologiczno-architektonicznych.

- Zmiany w krajobrazie osadniczym ziem polskich.

- Archeologia wsi. Główne problemy badawcze i stan badań.

- Archeologia miast. Główne problemy archeologii miejskiej i archeologa w mieście.

- Miasto jako przedmiot badań: przestrzeń publiczna i prywatna.

- Archeologia założeń obronnych.

- Archeologia obiektów sakralnych i cmentarzysk.

W obrębie bloków tematycznych omówione zostaną także następujące zagadnienia:

- budownictwo drewniane (podstawowe konstrukcje ciesielskie)

- zasady budownictwa murowanego

- dawne systemy miar i wag

- pozostałości kultury materialnej w odniesieniu do różnej kategorii stanowisk.

Rozszerzona literatura do poszczególnych tematów podawana będzie na zajęciach.

Bogucka M., Samsonowicz H., 1986, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław-Warszawa-Kraków.

Burszta J., Od Osady Słowiańskiej Do Wsi Współczesnej. O Tworzeniu Się Krajobrazu Osadniczego Ziem Polskich I Rozplanowaniu Wsi, Wrocław 1958

Chudziak W., Bojarski J., Chełmno i Toruń. Początki miast na ziemi chełmińskiej, Archaeologia Historica Polona, Tom 23, 2015, s. 83-104.

Fokt K., późnośredniowieczne osadnictwo wiejskie na dolnym Śląsku w świetle badań archeologicznych, Kraków 2012.

Gupieniec R., uwagi o przemianach budownictwa drewnianego na przełomie wczesnego i późnego średniowiecza, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica 16, 1992, S. 221-239

Historia Kultury Materialnej Polski w zarysie, tom II od XIII do XV wieku, red. A. Płachcińska-Rutkowska, Wrocław-Warszawa-Kraków, 1978.

Historia kultury materialnej Polski w zarysie, tom III od XVI do połowy XVII wieku, red. A. Keckowa i D. Molenda, Wrocław-Warszawa-Kraków, 1978.

Kajzer L., 1996, Wstęp do archeologii historycznej w Polsce, Łódź.

Piekalski J., Centrum średniowiecznego miasta jako problem badawczy archeologa, Wratislavia Antiqua, t. 2, Wrocław 2000

Piekalski J., Praga, Wrocław i Kraków. Przestrzeń publiczna i prywatna w czasach średniowiecznego przełomu, Wrocław 2014.

Wiedza: absolwent:

- zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowane w archeologii późnego średniowiecza i czasów nowożytnych K_W02;

- ma szczegółową wiedzę o społecznościach na ziemiach polskich w okresie późnego średniowiecza i czasów nowożytnych, obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu archeologii późnego średniowiecza i czasów nowożytnych K_W05;

- ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi, z obszaru nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych i ścisłych K_W06;

- zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury materialnej, właściwych dla okresu późnego średniowiecza i czasów nowożytnych K_W09;

- zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji informacji zawartych w publikacjach naukowych K_W11;

Umiejętności: absolwent potrafi:

- wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje o źródłach archeologicznych i ich kontekście z wykorzystaniem literatury i mediów elektronicznych K_U01;

- posługiwać się podstawowymi pojęciami badawczymi i ujęciami teoretycznymi właściwymi dla archeologii późnego średniowiecza i czasów nowożytnych K_U09;

- rozpoznawać, analizować i wykorzystywać teksty źródłowe przydatne w pracy i warsztacie archeologa późnego średniowiecza i nowożytności K_U11;

- rozpoznawać, analizować, wykorzystywać i klasyfikować źródła archeologiczne K_U12;

- wykrywać proste zależności między artefaktami a dawnymi procesami kulturowymi i społecznymi K_U13;

Kompetencje społeczne: absolwent jest gotów do:

- wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy konieczności konfrontowania ich z opiniami ekspertów K_K01;

- uznania istotnego znaczenia pozostałości materialnych i źródeł pisanych jako elementu dziedzictwa kulturowego ludzkości K_K02;

- docenić niepowtarzalne wartości źródeł archeologicznych i ich roli w odtwarzaniu przeszłości człowieka K_K03;

- wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i jej złożoności, ze świadomością potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka K_K05;

- podkreślania znaczenia dziedzictwa kulturowego ludzkości dla rozumienia procesu przemian gospodarczych, społecznych i kulturowych w okresie późnego średniowiecza i czasów nowożytnych K_K06;

- uznania własnej odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego K_K07;

Obecność na zajęciach obowiązkowa, dopuszczalne dwie nieobecności w semestrze. Zaliczenie na ocenę na koniec semestru.