Poetics with Elements of Literary Theory

Poetyka z elementami teorii literatury prowadzona jest w Zakładzie Poetyki, Teorii Literatury i Metodologii Badań Literackich. Na ćwiczeniach student zapoznaje się z podstawową wiedzą literaturoznawczą z zakresu wersologii, genologii, tekstologii, narratologii, dramatologii i stylistyki literackiej, opanowuje podstawowe pojęcia i terminy używane w tych naukach i i proponowane w nich główne rozwiązania najważniejszych problemów. Zdobywa kompetencje do samodzielnej pracy analitycznej. Przedmiot stanowi pierwszą część cyklu edukacyjnego, którego kolejnymi częściami są przedmioty realizowane w tym samym zakładzie:

- ćwiczenia z analizy dzieła literackiego na II roku studiów – 30 godzin;

- wykład z elementów teorii literatury na III roku studiów – 30 godzin.;

- wykład i ćwiczenia z teorii literatury na I r. studiów magisterskich – 60 godzin (30 – wykład w sem. zimowym; 30- ćwiczenia w sem. letnim).

.

Zakład Poetyki, Teorii Literatury i Metodologii Badań Literackich, który odpowiada za ćwiczenia z poetyki z elementami teorii literatury, traktuje ten przedmiot jako jeden z przedmiotów podstawowych literaturoznawstwa. Głównym celem ćwiczeń jest opanowanie wiadomości z zakresu poetyki historycznej, teoretycznej i kulturowej w sposób ukierunkowany na wykształcenie różnorodnych umiejętności analitycznych, przydatnych w:

- badaniu tekstów z perspektywy różnych dyscyplin literaturoznawczych w ujęciu synchronicznym i diachronicznym,

- analizach intersemiotycznych i transdyscyplinarnych,

- krytyce literackiej,

- nauczaniu szkolnym.

Na ćwiczeniach studenci uczą się czytać prace naukowe poświęcone głównym problemom poetyki, które konfrontują z dziełami literackimi różnego typu z różnych epok. Wiedza wyniesiona z lektury rozpraw teoretycznych jest na ćwiczeniach weryfikowana w trybie opisu i analizy konkretnych tekstów literackich.

Zakres problematyki teoretycznej ćwiczeń wyznacza:

- lista lektur (znajdująca się w niniejszym sylabusie w dziale „Literatura”)

- lista pytań do egzaminu na roku I.

Lista pytań do egzaminu

(warunki egzaminu opisane są we właściwej części niniejszego sylabusa)

W zestawach znajdują się:

A. pytania wymagające definicji, podania podstawowych właściwości zagadnienia oraz - jeśli tak wskazano - jego typologii;

B. polecenia wymagające rozpoznania systemu wersyfikacyjnego i formatu konkretnego wiersza;

C. kwestie problemowe, pozwalające na przedstawienie różnych koncepcji oraz zaprezentowanie własnego stanowiska.

W każdym zestawie pierwsze zadanie to polecenie z grupy A lub B, drugie natomiast – to za każdym razem polecenie z grupy C. W wypadku pytań wymagających definicji, egzaminator może poprosić o wskazanie przykładu danego zjawiska w utworze przedstawionym studentowi.

ZESTAW 1

Informacja stematyzowana a informacja implikowana.

Systemy wersyfikacyjne w układzie historycznym i typologicznym.

ZESTAW 2

Sposoby przytaczania wypowiedzi postaci (mowa niezależna, mowa zależna, mowa pozornie zależna).

Systemy wersyfikacyjne w układzie historycznym i typologicznym.

ZESTAW 3

Strumień świadomości: techniki narracyjne.

Wers: prozodia i grafika.

ZESTAW 4

Funkcje mowy w widowisku teatralnym.

Wers: prozodia i grafika.

ZESTAW 5

Formy podawcze w dramacie w rozwoju historycznym (np. apart, dialog właściwy, monolog, parabaza, tyrada).

Wiersz a proza: różne stanowiska na temat definicji i cech opozycyjnych.

ZESTAW 6

Składniki jakościowe tragedii według Arystotelesa.

Wiersz a proza: różne stanowiska na temat definicji i cech opozycyjnych.

ZESTAW 7

Podział strukturalny tragedii według Arystotelesa.

Rytm i składnia.

ZESTAW 8

Metafora i metonimia.

Semantyka przestrzeni w utworze literackim.

ZESTAW 9

Definicje podstawowych terminów odnoszących się do starożytnej tragedii greckiej (np. chór, deus ex machina, hamartia, ironia tragiczna, katharsis, pathos, perypetia, rozpoznanie, tragedia).

Wiersz składniowy i askładniowy w historii wiersza polskiego.

ZESTAW 10

Definicje podstawowych terminów odnoszących się do starożytnej tragedii greckiej (np. chór, deus ex machina, hamartia, ironia tragiczna, katharsis, pathos, perypetia, rozpoznanie, tragedia).

Sylabizm: forma i funkcje w rozwoju historycznym (od średniowiecza do XX w.).

ZESTAW 11

Sonet i triolet.

Fabuła: koncepcje dawniejsze i nowsze.

ZESTAW 12

Narracja pierwszoosobowa i typowe gatunki, w których występuje (np. dziennik, pamiętnik, wyznania).

Wiersz składniowy i askładniowy w historii wiersza polskiego.

ZESTAW 13

Typy powieści.

Od heksametru polskiego do tonizmu sześciozestrojowego.

ZESTAW 14

Typy liryki i kryteria ich wyróżniania.

Bajka magiczna według Proppa.

ZESTAW 15

Formy podawcze w dramacie w rozwoju historycznym (np. apart, dialog właściwy, monolog, parabaza, tyrada).

Współwystępowanie wiersza numerycznego i nienumerycznego w drugiej połowie XX wieku.

ZESTAW 16

Narracja pierwszoosobowa i typowe gatunki, w których występuje (np. dziennik, pamiętnik, wyznania).

Współwystępowanie wiersza numerycznego i nienumerycznego w drugiej połowie XX wieku.

ZESTAW 17

Strumień świadomości: techniki narracyjne.

Liryka i wiersz — związki i różnice.

ZESTAW 18

Definicje wybranych krótkich gatunków wierszowanych (np. aforyzm, anakreontyk, epigramat, fraszka, haiku, sentencja).

Liryka i wiersz — związki i różnice.

ZESTAW 19

Formy podawcze w dramacie w rozwoju historycznym (np. apart, dialog właściwy, monolog, parabaza, tyrada).

Metafora: koncepcje dawniejsze i nowsze.

ZESTAW 20

Gatunki w kontekście sytuacyjnym (np. hymn, litania, oda, panegiryk, pean, psalm, tren).

Metafora: koncepcje dawniejsze i nowsze.

ZESTAW 21

Sposoby przytaczania wypowiedzi postaci (mowa niezależna, mowa zależna, mowa pozornie zależna).

Symbol w opozycji do metafory i alegorii.

ZESTAW 22

Gatunki elegijne i funeralne (np. elegia, epitafium, lament, tren, waleta, żale).

Symbol w opozycji do metafory i alegorii.

ZESTAW 23

Prozodia wiersza (zestrój akcentowy, intonem, antykadencja, kadencja, stopa, transakcentacja).

Parodia a satyra.

ZESTAW 24

Gatunki literackie wobec gatunków muzycznych (np. ballada, hejnał, hymn, kolęda, litania, madrygał, serenada).

Parodia i jej odmiany.

ZESTAW 25

Typy ironii.

Różnica między poezją a historią według Arystotelesa.

ZESTAW 26

Gawęda, nowela, opowiadanie, romans, saga.

Typy ironii.

ZESTAW 27

Epos, poemat dygresyjny, poemat heroikomiczny, powieść poetycka.

Odmiany stylizacji i ich historycznoliteracka aktywność.

ZESTAW 28

Bajka ezopowa, bajka zwierzęca, bajka magiczna.

Odmiany stylizacji i ich historycznoliteracka aktywność.

ZESTAW 29

Opowiadanie a nowela.

Rytm i składnia.

ZESTAW 30

Inne niż tragedia i komedia gatunki dramatyczne (np. dramat liturgiczny, misterium, moralitet, monodram, farsa, intermedium, melodramat, tragikomedia).

Jak rozumiesz pojęcie „mimesis” w odniesieniu do dzieł literackich?

ZESTAW 31

Formy komizmu w utworze literackim.

Słowo dialogowe a dialog jako forma kompozycyjna.

ZESTAW 32

Antyutopia, baśń, fantasy, science fiction, utopia.

Słowo dialogowe a dialog jako forma kompozycyjna.

ZESTAW 33

Gatunki synkretyczne, mieszane i pograniczne (np. ballada, esej, felieton, powiastka filozoficzna, reportaż.

Słowo dialogowe a dialog jako forma kompozycyjna.

ZESTAW 34

Metafora i metonimia

Fabuła i akcja w dramacie.

ZESTAW 35

Wyróżniki strukturalne regularnego wiersza sylabicznego.

Semantyka przestrzeni w utworze literackim.

ZESTAW 36

Sylabiczny wiersz nieregularny.

Formy czasu i przestrzeni w powieści.

ZESTAW 37

Wyznaczniki strukturalne polskiego sylabotonizmu.

Czas w utworze narracyjnym.

ZESTAW 38

Autorskie odmiany wiersza wolnego (Barańczaka, Białoszewskiego, Czechowicza, Miłosza, Przybosia, Różewicza).

Fabuła i czas.

ZESTAW 39

Cezura, diereza, prawo wymienności stóp.

Czas w utworze narracyjnym.

ZESTAW 40

Prozodia w wierszu (zestrój akcentowy, intonem, antykadencja, kadencja, transakcentacja).

Stratyfikacja instancji nadawczych w wypowiedzi literackiej.

ZESTAW 41

Klauzula wersyfikacyjna i jej typy w różnych systemach wiersza.

Stratyfikacja instancji nadawczych w wypowiedzi literackiej.

ZESTAW 42

Średniówka i jej typy.

Stratyfikacja instancji nadawczych w wypowiedzi literackiej.

ZESTAW 43

Wiersz stychiczny, strofa, strofoida.

Powieść auktorialna a powieść personalna.

ZESTAW 44

Podstawowe strofy w poezji polskiej.

Powieść auktorialna a powieść personalna.

ZESTAW 45

Opowiadanie a nowela.

Sylabizm: forma i funkcje w rozwoju historycznym (od średniowiecza do XX w.).

ZESTAW 46

Typy rymów i kryteria ich wyróżniania.

Gatunek literacki w świetle konkurencyjnych teorii.

ZESTAW 47

Instrumentacja głoskowa, jej funkcje i odmiany (np. aliteracja, echolalia, glosolalia, paronomazja).

Pokrewieństwo sztuk fabularnych pod względem kompozycyjnym.

ZESTAW 48

Powtórzenie i jego typy (np. aliteracja, anafora, chiazm, echolalia, epifora, parechesis, refren, symploke, wyliczenie).

Pokrewieństwo sztuk fabularnych pod względem kompozycyjnym.

ZESTAW 49

Gra słów i jej odmiany (np. anagram, figura etymologiczna, homonimy, kalambur, paronim, paronomazja, poliptoton).

Porządek fabuły a porządek narracji.

ZESTAW 50

Instrumentacja głoskowa, jej funkcje i odmiany (np. aliteracja, echolalia, glosolalia, paronomazja).

Porządek fabuły a porządek narracji.

ZESTAW 51

Metafora i metonimia.

Porządek fabuły a porządek narracji.

ZESTAW 52

Postać w dramacie (także jako: koryfeusz, porte-parole, rezoner).

Kryteria podziału na rodzaje literackie.

ZESTAW 53

Formy zwrotu do adresata (np. apel, apostrofa, eksklamacja, inwokacja, pytanie retoryczne, solilokwium).

Fabuła: koncepcje dawniejsze i nowsze.

ZESTAW 54

Gatunki retoryczne (np. apologia, filipika, pamflet, panegiryk, paszkwil).

Fabuła: koncepcje dawniejsze i nowsze.

ZESTAW 55

Epitet i jego typy.

Postać literacka: status ontologiczny, typy i sposoby charakterystyki w utworze literackim.

ZESTAW 56

Paralelizm i jego typy.

Postać literacka: status ontologiczny, typy i sposoby charakterystyki w utworze literackim.

ZESTAW 57

Antyteza, oksymoron, paradoks.

Postać literacka: status ontologiczny, typy i sposoby charakterystyki w utworze literackim.

ZESTAW 58

Decorum i eufonia.

Postać a fabuła (według Arystotelesa i Proppa).

ZESTAW 59

Groteska, hiperbola, litota.

Postać a fabuła (według Arystotelesa i Proppa).

ZESTAW 60

Stylistyczne środki składniowe (np. amfibologia, anakolut, elipsa, inwersja, zeugma).

Jak rozumiesz pojęcie „mimesis” w odniesieniu do dzieł literackich?

ZESTAW 61

Peryfraza, eufemizm, deminutivum, augmentativum.

Podmiot dramatyczny.

ZESTAW 62

Katachreza, metafora in absentia, metafora narzędnikowa.

Podmiot dramatyczny.

ZESTAW 63

We fragmencie wiersza podanym w trakcie egzaminu rozpoznaj system wersyfikacyjny i format.

Podmiot dramatyczny.

ZESTAW 64

Animizacja, personifikacja, psychomachia.

Tekst i metatekst w wypowiedzi dramatycznej.

ZESTAW 65

Metonimia i synekdocha.

Tekst i metatekst w wypowiedzi dramatycznej.

ZESTAW 66

We fragmencie wiersza podanym w trakcie egzaminu rozpoznaj system wersyfikacyjny i format.

Tekst i metatekst w wypowiedzi epickiej.

ZESTAW 67

Parafraza, parodia, pastisz, trawestacja.

Opowiadanie a nowela.

ZESTAW 68

Metafora i metonimia.

Gatunek literacki w świetle konkurencyjnych teorii.

ZESTAW 69

We fragmencie wiersza podanym w trakcie egzaminu rozpoznaj system wersyfikacyjny i format.

Kryteria podziału na rodzaje literackie.

ZESTAW 70

Gatunki literackie i nieliterackie (potoczne, użytkowe, naukowe).

Historyczne przemiany konstrukcji fabularnych.

ZESTAW 71

Gatunki literackie wtórnie naśladowcze (np. szkic, obrazek, litania, hymn).

Kompozycja otwarta i zamknięta.

© 2009, 2013 Program przedmiotu poetyka z elementami teorii literatury na kierunku filologia polska na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego stanowi własność intelektualną pracowników Zakładu Poetyki, Teorii Literatury i Metodologii Badań Literackich w rozumieniu prawa autorskiego.

Literatura

I Podręczniki zalecane

- Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Zarys teorii literatury, Warszawa1972 (i wyd. nast.)

- Ewa Miodońska-Brookes, Adam Kulawik, Marian Tatara, Zarys poetyki, Warszawa1980 (i wyd. nast.)

- Dorota Korwin Piotrowska, Poetyka: przewodnik po świecie tekstów, Universitas, Kraków 2011

II Podręczniki uzupełniające

- Bożena Chrząstowska, Seweryna Wysłouch, Poetyka stosowana, Warszawa 2000

- Maria Dłuska, Studia z historii i teorii wersyfikacji polskiej, Warszawa 1978, t. 1-2

- Adam Kulawik, Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego, Warszawa 1990 (i wyd. nast.)

- Heinrich Lausberg, Retoryka, przeł., oprac. i wstępem poprzedził A. Gorzkowski, Bydgoszcz 2002

- Henryk Markiewicz, Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1984 (i wyd. nast.)

- Maria Renata Mayenowa, Poetyka teoretyczna: zagadnienia języka, Wrocław 1979 (i wyd nast.)

- Lucylla Pszczołowska, Wiersz polski. Zarys historyczny, Wrocław 1997 (i wyd. nast.)

- Jerzy Ziomek, Retoryka opisowa, Wrocław 1990 (i wyd. nast.)

III Słowniki i encyklopedie

- Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2000 (i wyd. nast.)

- Poetyka. Zarys encyklopedyczny (tomy: Sylabizm, Sylabotonizm, Tonizm, Strofika, Rytmika, Instrumentacja dźwiękowa, Rym), red. M.R. Mayenowa (następnie L. Pszczołowska), Wrocław 1957–1979

- Słownik literatury polskiego Oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław 2002 (i wyd. nast.)

- Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 2002 (i wyd. nast.)

- Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka, et al., Wrocław 1993 (i wyd. nast.)

- Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska et al., Wrocław 2002 (i wyd. nast.)

- Słownik rodzajów i gatunków literackich, red. G. Gazda, S. Tynecka-Makowska, Kraków 2006 (i wyd. nast.)

IV Antologie

- Poetyka, wyb. D. Ulicka, Warszawa 1999, t. 1

- Poetyka, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2000, t. 2

- Poetyka (Genologia. Interpretacje), wyb. D. Ulicka, Warszawa 1997, t. 3

- Polska genologia literacka, red. D. Ostaszewska, R. Cudak, Warszawa 2007

- Liryka polska. Interpretacje, red. J. Prokop i J. Sławiński, Kraków 1971 (i wyd. nast.)

- Nowela, opowiadanie, gawęda. Interpretacje małych form narracyjnych, red. K. Bartoszyński, M. Jasińska-Wojtkowska, S. Sawicki, Warszawa 1979

V Lektury do poszczególnych zagadnień

Artykuły i rozprawy podzielone są na obowiązkowe i uzupełniające. Lektury obowiązkowe należy traktować jako konieczne dopełnienie wiedzy zawartej w podręcznikach, lektury uzupełniające – jako jej pożądane rozszerzenie i unowocześnienie. Materiał ten obowiązuje do egzaminu na wszystkich trybach studiów.

1. Wiersz

Obowiązkowe

- Lucylla Pszczołowska, Druga połowa XX wieku [w:] tejże, Wiersz polski. op. cit.

- Maria Dłuska, Wiersz, [w:] tejże, Studia i rozprawy, Kraków 1970, t. 1; przedruk [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, Wrocław 1967; przedruk [w:] tejże, Prace wybrane, red. S. Balbus, Kraków 2001, tom 1

- Maria Dłuska, Klauzula, [w:] tejże, Próba teorii wiersza polskiego, Kraków 1980; przedruk [w:] tejże, Prace wybrane, red. S. Balbus, Kraków 2001, tom 2

Uzupełniające

- Zdzisława Kopczyńska, Lucylla Pszczołowska, Znaczenie i wartość form wierszowych w kontekście literatur epoki, „Pamiętnik Literacki” 1969, z. 3

- Lucylla Pszczołowska, Forma wierszowa a utwór liryczny, [w:] Problemy teorii literatury, wyb. H. Markiewicz, Wrocław 1987, seria 2

- Stefan Sawicki, Wokół opozycji: wiersz – proza, [w:] tegoż, Poetyka. Interpretacja. Sacrum, Warszawa 1981; przedruk [w:] Problemy teorii literatury, wyb. H. Markiewicz, Wrocław 1987, seria 2

2. Styl

Obowiązkowe

- Michaił Bachtin, Słowo w powieści, przeł. Zygmunt Saloni, [w:] Rosyjska szkoła stylistyki, wyb., oprac. M.R. Mayenowa, Z. Saloni, Warszawa 1970

- Michaił Bachtin, Słowo w dziele Dostojewskiego, [w:] tegoż, Problemy poetyki Dostojewskiego, przeł. N. Modzelewska, Warszawa 1970; przedruk [w:] Poetyka, wyb. D. Ulicka, t. 2, op. cit., s. 108-130

- Stanisław Balbus, Historycznoliteracka aktywność stylizacji, [w:] tegoż, Między stylami, Kraków 1993

- Teresa Dobrzyńska, Granice metafory, [w:] Metafora, red. M.R. Mayenowa, Wrocław 1984

- Teresa Dobrzyńska, Interpretacja wypowiedzi metaforycznych, [w:] tejże, Mówiąc przenośnie… Studia o metaforze, Warszawa 1994

- Ryszard Nycz, Parodia, [w:] Słownik literatury polskiej XX wieku, op. cit.

- Lew Wygotski, „Lekki oddech”, przeł. M. Zagórska [oraz] Iwan Bunin, Lekki oddech, przeł. W. Rogowicz, [w:] Poetyka, wyb. D. Ulicka, t. 2, op. cit.

- Jerzy Ziomek, Tropy, [w:] tegoż, Retoryka opisowa, op. cit.

Uzupełniające

- Włodzimierz Bolecki, Od potworów do znaków pustych. Z dziejów groteski: Młoda Polska i Dwudziestolecie Międzywojenne, „Pamiętnik Literacki” 1989, z. 1; przedruk [w:] tegoż, Pre-teksty i teksty, Warszawa 1998

- Heinrich Lausberg, Tropy, przeł. S. Stabryła, „Pamiętnik Literacki” 1971, z. 3

- Henryk Markiewicz, Kariera pastiszu, [w:] Poetyka – polityka – retoryka, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2006

- D.S. Muecke, Ironia: podstawowe klasyfikacje, przeł. G. Cendrowska, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 1; przedruk [w:] Ironia, red. M. Głowiński, Gdańsk 2002

[albo/oraz] Agata D Stankowska, Ironia, [w:] tejże, Poezji nie pisze się bezkarnie. Z teorii i historii tropu poetyckiego, Poznań 2007

- Maria Podraza-Kwiatkowska, Pojęcie symbolu w okresie Młodej Polski, [w:] Studia z teorii i historii poezji, red. M. Głowiński, Wrocław 1970, seria 2

- Paul Ricoeur, Symbol daje do myślenia, przeł. S. Cichowicz, [w:] tegoż, Egzystencja i hermeneutyka, wyb., oprac. S. Cichowicz, Warszawa 1985

[albo/oraz] Paul Ricoeur, Metafora i symbol, przeł. K. Rosner, [w:] tegoż, Język, tekst, interpretacja, wyb. K. Rosner, Warszawa 1989

- Gayatri Spivak, Alegoria i dzieje poezji, przeł. M. Dramińska-Joczowa, „Pamiętnik Literacki” 1975, z. 4; przedruk [w:] Alegoria, red. J. Abramowska, Gdańsk 2003

3. Fabuła, narracja, kompozycja

Obowiązkowe

- Kazimierz Bartoszyński, Konstrukcja czasu w literaturze polskiej XX wieku (szkic syntezy), [w:] tegoż, Powieść s świecie literackości: szkice, Warszawa 1991

- Michał Głowiński, Przekształcenia powieści realistycznej: pozycja narratora, [w:] tegoż, Powieść młodopolska. Studium z poetyki historycznej, Kraków 1997

- Aleksandra Okopień-Sławińska, Relacje osobowe w komunikacji literackiej, [w:] tejże, Semantyka wypowiedzi poetyckiej (Preliminaria), Wrocław 1985 (i wyd. nast.)

- Władimir Propp, Morfologia bajki, przeł. S. Balbus, „Pamiętnik Literacki” 1968, z. 4; [lub] Włodzimierz Propp, Morfologia bajki, przeł. W. Wojdyga-Zagórska, Warszawa 1976

- Franz Stanzel, Typowe formy powieści, przeł. R. Handke, [w:] Teoria form narracyjnych w niemieckim kręgu językowym, red. R. Handke, Kraków 1980

Uzupełniające

- Michał Bachtin, Formy czasu i czasoprzestrzeni w powieści [w:] tegoż, Problemy literatury i estetyki, przeł. W. Grajewski, Warszawa 1982, s. 278-310 (wstęp i rozdział 1)

- Stanisław Eile, Strategia narracyjna z perspektywy postaci powieściowych, [w:] tegoż, Światopogląd powieści, Wrocław 1973; przedruk [w:] Poetyka, wyb. D. Ulicka, t. 2, op. cit.

- Robert Humphrey, Strumień świadomości – techniki, przeł. T. Amsterdamski, „Pamiętnik Literacki” 1970, z. 4; przedruk [w:] Studia z teorii literatury, red. H. Markiewicz, seria 1, Wrocław 1977

- Henryk Markiewicz, Czas i przestrzeń w utworach narracyjnych [oraz] Postać literacka, [w:] tegoż, Wymiary dzieła literackiego, op. cit.

- Aleksandra Okopień-Sławińska, Semantyka „ja” literackiego („Ja” tekstowe wobec „ja” twórcy), [w:] tejże, Semantyka wypowiedzi poetyckiej (Preliminaria), Wrocław 1985 (i wyd. nast.)

- Lew Wygotski, Tragedia o Hamlecie, księciu duńskim, [w:] tegoż, Psychologia sztuki, przeł. M. Zagórska, Kraków 1980

- Jerzy Ziomek, Powinowactwa przez fabułę, [w:] tegoż, Powinowactwa literatury, Warszawa 1980

- Michał Głowiński, O powieści w pierwszej osobie [w:] tegoż, Prace wybrane, t. 2, Narracje literackie i nieliterackie, Kraków 1997

- Bogumiła Kaniewska, Współczesne stylizacje formalne [w:] tejże, Świat w granicach „ja”: o narracji pierwszoosobowej, Poznań 1997 (s. 55-93)

- Janusz Sławiński, Semantyka wypowiedzi narracyjnej [w:] tegoż, Dzieło -€“ język -€“ tradycja, Kraków 1998

4. Dramat

Obowiązkowe

- Arystoteles, Poetyka, przeł. H. Podbielski, Wrocław 1983, 1989 (BN II 209); [lub w:] tegoż, Retoryka. Poetyka, przeł. H. Podbielski, Warszawa 1988

- Roman Ingarden, O funkcjach mowy w widowisku teatralnym, [w:] tegoż, O dziele literackim, przeł. M. Turowicz, Warszawa 1988; przedruk [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, red. J. Degler, Wrocław 1988 (i wyd. nast.)

- Dobrochna Ratajczakowa, Teatrologia i dramatologia, [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, red. J. Degler, Wrocław 2003, t. 1

- Krystyna Ruta-Rutkowska, Dramatyczne gry w podmiot, „Teksty Drugie” 1999, nr 1-2

Uzupełniające

- Edward Kasperski, Tekst widowiskowy (Z problemów poetyki dramatu), [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, red. J. Degler, Wrocław 1988 (i wyd. nast.); przedruk [w:] Poetyka (Genologia. Interpretacje), wyb. D. Ulicka, Warszawa 1997, t. 3

- Henryk Markiewicz, Dramat a teatr w polskich dyskusjach teoretycznych, [w:] tegoż, Prace wybrane. Z dziejów polskiej wiedzy o literaturze, Kraków 1998 t. 6; przedruk [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, red. J. Degler, Wrocław 2003, t. 1 (i wyd. nast.)

- Maria Renata Mayenowa, Organizacja wypowiedzi w tekście dramatycznym, [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, red. J. Degler, Wrocław 2003, t. 1 (i wyd. nast.)

- Stefania Skwarczyńska, O rozwoju tworzywa słownego i jego form podawczych w dramacie, [w:] tejże, Studia i szkice literackie, Warszawa 1953

5. Genologia

Obowiązkowe

- Stanisław Balbus, Zagłada gatunków, [w:] Genologia dzisiaj, red. W. Bolecki, I. Opacki, Warszawa 2000

- Kazimierz Bartoszyński, O amorfizmie gawędy. Uwagi na marginesie „Pamiątek Soplicy”, [w:] tegoż, Teoria i interpretacja, Warszawa 1985

- Michał Głowiński, Gatunek literacki i problemy poetyki historycznej, [w:] Genologia polska. Wybór tekstów, red. E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara, Warszawa 1983

Uzupełniające

- Michaił Bachtin, Z prehistorii słowa powieściowego, [w:] tegoż, Problemy literatury i estetyki, przeł. W. Grajewski, Warszawa 1982

- Teresa Michałowska, Rodzaje czy rodzaj? Problemy taksonomii literackiej, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 1; przedruk [w:] Polska genologia literacka, red. R. Cudak, D. Ostaszewska, Warszawa 2007

- Witold Sadowski, Geneza litanii w aspekcie formalno-kompozycyjnym, [w:] tegoż, Litania i poezja na materiale literatury polskiej od XI do XXI wieku, Warszawa 2011

- Roma Sendyka, W stronę kulturowej teorii gatunku, [w:] Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006

- Bożena Witosz, Gatunek – sporny (?) problem współczesnej refleksji tekstologicznej, „Teksty Drugie” 2001, nr 5; przedruk [w:] Sporne i bezsporne problemy współczesnej wiedzy o literaturze, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2002

© 2009, 2013 Program przedmiotu poetyka z elementami teorii literatury na kierunku filologia polska na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego stanowi własność intelektualną pracowników Zakładu Poetyki, Teorii Literatury i Metodologii Badań Literackich w rozumieniu prawa autorskiego.

Student

- rozróżnia rodzaj literacki, gatunek literacki, odmianę gatunku literackiego

- zna gatunki literackie i ich odmiany występujące w literaturze polskiej, umie rozpoznać je w danym dziele, zna najczęściej realizowane sposoby łączenia struktury kilku gatunków literackich w utworze;

- umie opisać strukturę kompozycyjną dzieła w zależności od dominanty, rozpoznaje różne typy kompozycji;

- posługuje się sprawnie terminologią opisującą organizację brzmieniową wypowiedzi literackiej, tropów, chwytów intertekstualnych i metatekstowych;

- zna i rozróżnia występujące w literaturze polskiej systemy wiersza numerycznego w przekroju historycznym i poprawnie stosuje do nich terminologię opisową;

- zna występujące w literaturze polskiej odmiany wiersza wolnego, potrafi scharakteryzować ich strukturę w świetle konkurencyjnych propozycji teoretycznych;

- zna występujące w literaturze polskiej odmiany wiersza średniowiecznego;

- potrafi poprawnie scharakteryzować strukturę składniowo-wersyfikacyjną wiersza;

- potrafi przedstawić teorię metafory, ironii, symbolu, alegorii, parodii, groteski z uwzględnieniem perspektywy historycznej;

- opanował teorię stratyfikacji instancji nadawczych, potrafi wyodrębnić elementy dzieła, przynależne do wypowiedzi podmiotu czynności twórczych, narratora, bohatera;

- umie scharakteryzować strukturę świata przedstawionego w aspekcie czasoprzestrzennym oraz w aspekcie konstrukcji postaci;

- identyfikuje techniki narracyjne, prawidłowo posługuje się pojęciami narratologicznymi (narracja personalna, strumień świadomości i inne);

- zna i dostrzega konwencjonalne schematy fabularne, konstrukcji postaci, umie połączyć je z właściwymi gatunkami literackimi;

- zna, rozróżnia i rozpoznaje różne formy dialogu i dialogowości w literaturze;

- zna i rozpoznaje formy podawcze w dramacie; potrafi wyróżnić i opisać metatekstową warstwę dzieła dramatycznego;

- potrafi czytać ze zrozumieniem tekst naukowy dotyczący poetyki, korzystać ze słowników teoretycznoliterackich, umie porównać ze sobą konkurencyjne ujęcia teoretyczne;

- umie zgromadzić i wykorzystać prace badawcze z zakresu poetyki potrzebne do analizy dzieła literackiego.

Każdy semestr przedmiotu „poetyka z elementami teorii literatury kończy się zaliczeniem na ocenę. Tryb zaliczenia semestru zimowego (kolokwium, test sprawdzający wiadomości, praca pisemna) zależy od prowadzącego zajęcia. Warunkiem zaliczenia roku jest przedłożenie pracy pisemnej. Oba zaliczenia są warunkiem przystąpienia do egzaminu. Zakres egzaminu jest wyznaczony przez program przedmiotu.

Egzamin

Po uzyskaniu obu zaliczeń student zdaje egzamin, którego zakres wyznacza program przedmiotu „poetyki z elementami teorii literatury”.

Osobami, które mogą przeprowadzać egzamin, są tylko uprawnieni pracownicy Zakładu Poetyki, Teorii Literatury i Metodologii Badań Literackich z tytułem doktora, doktora habilitowanego lub profesora.

Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie 60 godz. ćwiczeń z poetyki z elementami teorii literatury prowadzonych w Zakładzie Poetyki, Teorii Literatury i Metodologii Badań Literackich.

Egzamin obejmuje część teoretyczną i analityczną.

W części teoretycznej egzaminu student losuje jeden z zestawów pytań. Zestawy pytań są jawne i zostały zamieszczone w ramach opisu przedmiotu w niniejszym sylabusie.

W części analitycznej egzaminu student przeprowadza analizę 2 wybranych przez siebie tekstów literackich (lub ich fragmentów) różnego typu (wierszowanego, narracyjnego, dramatycznego). Student może być dodatkowo poproszony o analizę tekstu wybranego przez egzaminatora.