Wprowadzenie do komparatystyki

obowiązkowe

Student po wysłuchaniu całego cyklu wykładów potrafi ujmować zjawiska literatury/kultury w kategoriach ich wzajemnych relacji i oddziaływań. Uczy się formułowania problematyki komparatystycznej oraz stosowania metod porównawczych w celu jej rozwiązywania. Zapoznaje się z wybranymi stanowiskami, pracami i nowszymi tendencjami metodologicznymi z dziedziny komparatystyki.

w sali

Przekazując wiedzę o zasadach, strukturze i zadaniach komparatystyki, zajęcia zapoznają z jej aktualnymi problemami, historią, polskimi i międzynarodowymi tradycjami, wpływowymi przedstawicielami, kierunkami i teoriami oraz znaczącymi odkryciami i wynikami badawczymi. Prezentują funkcjonujące współcześnie rozmaite specjalizacje komparatystyczne: komparatystykę literacką, kulturową, cywilizacyjną, dyskursów, interartystyczną, intermedialną, translatologiczną i historyczną. Omawiają swoiste dla tych specjalizacji zasady i kierunki badań. Zapoznają z podstawowymi pojęciami, terminami i zagadnieniami komparatystycznej teorii literatury i poetyki (interakcja, transfer, asymilacja, hybrydyzacja, wymiana, transpozycja itd.). Informują o podstawowych zagadnieniach translatologii.

Pełny opis:

Przekazując wiedzę o zasadach, strukturze i zadaniach komparatystyki, zajęcia zapoznają z jej aktualnymi problemami, historią, polskimi i międzynarodowymi tradycjami, wpływowymi przedstawicielami, kierunkami i teoriami oraz znaczącymi odkryciami i wynikami badawczymi. Prezentują funkcjonujące współcześnie rozmaite specjalizacje komparatystyczne: komparatystykę literacką, kulturową, cywilizacyjną, dyskursów, interartystyczną, intermedialną, translatologiczną i historyczną. Omawiają swoiste dla tych specjalizacji zasady i kierunki badań. Zapoznają z podstawowymi pojęciami, terminami i zagadnieniami komparatystycznej teorii literatury i poetyki (interakcja, transfer, asymilacja, hybrydyzacja, wymiana, transpozycja itd.). Informują o podstawowych zagadnieniach translatologii. Prezentują założenia, zasady, własności, różne działy i zastosowania metody porównawczej. Konfrontują ją z innymi metodami: genetycznymi, opisowymi, strukturalnymi, hermeneutycznymi. Charakteryzują międzytekstowe, międzykulturowe, intersemiotyczne, intermedialne, komunikacyjne i dialogowe zastosowania i aspekty komparatystyki. Wprowadzają kategorie literatury regionalnej, narodowej i powszechnej oraz objaśniają ich wzajemne relacje. Wyjaśniają związki między literaturami a językiem. Przedstawiają rolę przekładów w przenoszeniu, upowszechnianiu i uniwersalizacji literatury i kultury. Omawiają rozmaite koncepcje i formy literatury powszechnej oraz jej przenikanie się z innymi formami kultury. Wprowadzają w problematykę dwu i wielostronnych związków literackich oraz charakteryzują mechanizmy ich powstawania, funkcjonowanie i efekty. Określają zasady badania, opisu i interpretacji tego typu związków. Zapoznają z badaniami prowadzonymi nad relacjami, które łączą literaturę z innymi sztukami (muzyka, plastyka, widowisko, opera itd.), omawiają pojęcia, terminy i metodologię tego rodzaju badań, analizują przykłady oddziaływania innych sztuk na literaturę i odwrotnie. Charakteryzują relacje między odmiennymi typami dyskursów, np. między literaturą a nauką, literaturą a filozofią, literaturą a polityką. Omawiają wpływ różnych mediów (radia, telewizji, Internetu) na kształt literatury oraz jej funkcjonowanie w mediach. Podejmują problematykę miejsca literatury w kulturze, translacji form kulturowych na kategorie i formy literackie oraz przyswajania motywów, obrazów, postaci i symboli literackich przez kulturę. Wskazują na pośrednie i bezpośrednie związki teorii i badań komparatystycznych z formowaniem się współczesnej cywilizacji. Podkreślają integrujący, syntetyzujący i metanaukowy charakter badań komparatystycznych, dających antropologicznie pogłębioną wiedzę o człowieku oraz tworzonej przez niego cywilizacji i kulturze.

Literatura:

T. Bilczewski (red.), Niewspółmierność. Perspektywy nowoczesnej komparatystyki. Antologia, Kraków 2010 (wybór)

M. Dąbrowski (red.), Komparatystyka dla humanistów

Bukowski, Heydel (red.), Współczesne teorie przekładu

E. Kasperski, Związki literackie, intertekstualność i literatura powszechna, [w:] tegoż, Literatura i różnorodność. Teoria literatury w sytuacji ponowoczesności, Warszawa 1996.

A. Nowicka-Jeżowa (red.), Badania porównawcze. Dyskusja o metodzie. Radziejowice 6-8 lutego 1997 r., Warszawa 1998.

H. Janaszek-Ivaničkova (red.), Antologia zagranicznej komparatystyki literackiej, Warszawa 1997.

E. Szczęsna, E. Kasperski (red.), Komparatystyka dzisiaj. Problemy teoretyczne, Kraków 2010 (wybór)

J. Lotman, Problemy semiotyki komparatystycznej, [w:] A. Brodzka, M. Hopfinger (red.), Problemy wiedzy o kulturze. Prace dedykowane Stefanowi Żółkiewskiemu, Wrocław 1986.

Student winien przyswoić sobie w trakcie wykładu podstawowe informacje dotyczące historii i współczesności komparatystyki, umieć trafnie scharakteryzować jej subdyscypliny, rozumieć ideę kultury transnarodowej, umieć analizować zjawiska rodzimej kultury w szerokim kontekście międzynarodowym itp.

Systematyczne uczestnictwo w wykładzie, aktywne słuchanie. Przedmiot kończy się egzaminem.