Ancient and Biblical Traditions in Literature

Zajęcia mają na celu przybliżenie ksiąg Starego i Nowego Testamentu, jak również dorobku autorów grecko-rzymskiego antyku, ze szczególnym uwzględnieniem sposobów funkcjonowania tego dziedzictwa w epokach późniejszych.

Celem ćwiczeń jest analiza i interpretacja dzieł greckiego i rzymskiego antyku oraz Biblii. Interpretacja tekstów starożytnych łączyć się będzie z rozważaniem - na konkretnych przykładach literatury polskiej - jak ich znaczenie odczytywali pisarze epok późniejszych. Nacisk położony zostanie na dialog z tradycją, przejawiający się w reinterpretacji dzieł antycznych. Przedmiotem refleksji staną się kulturowe uwarunkowania dialogu. Lektura ksiąg biblijnych, dzieł grecko-rzymskiego antyku - tekstów powstałych w różnych epokach i reprezentujących różne nurty, rodzaje i gatunki literackie - ma również na celu ukazanie złożoności przemian kultury hebrajskiej, greckiej, rzymskiej.

Biblia – lektura obowiązkowa

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu: Księga Rodzaju; Księga Wyjścia 1-16; Księga Psalmów (psalmy 1–15, 51, 55, 71, 110, 123, 136); Księga Koheleta; Pieśń nad Pieśniami; Księga Hioba; Księga Jeremiasza, Księga Izajasza 6-12, 40-55; Ewangelia według św. Mateusza; Ewangelia według św. Jana; Dzieje Apostolskie 1–9; Pierwszy list św. Pawła do Koryntian; Pierwszy list św. Jana; List św. Jakuba; Apokalipsa św. Jana.

Tekst należy czytać w jakimkolwiek z nowszych przekładów, przy czym zaleca się lekturę Biblii Tysiąclecia, w której przekłady poprzedzono syntetycznymi wprowadzeniami. Dwie wybrane księgi z podanych wyżej należy przeczytać z dowolnego wydania w przekładzie Jakuba Wujka. Obowiązuje również lektura omówień wskazanych wyżej ksiąg z publikacji: Harrington W.J., Klucz do Biblii, przeł. J. Marzęcki, Warszawa 1984 i wyd. nast.

Biblia – lektury zalecane

Apokryfy Starego Testamentu, oprac. R. Rubinkiewicz, wyd. dowolne – I Księga Henocha.

Apokryfy Nowego Testamentu, cz. 1, red. M. Starowieyski, Kraków 2003 – Protoewangelia Jakuba, Ewangelia Nikodema.

Biblia – opracowania obowiązkowe

Świderkówna A., Rozmowy o Biblii, Warszawa 1995 i wyd. nast.

Świderkówna A., Prawie wszystko o Biblii, Warszawa 2002.

Biblia – kompendia pomocnicze

Bocian M., Leksykon postaci biblijnych: ich dalsze losy w judaizmie, chrześcijaństwie, islamie oraz literaturze, muzyce i sztukach plastycznych, przeł. J. Zychowicz, Kraków 1995 lub wyd. nast.

Lurker M., Słownik obrazów i symboli biblijnych, przeł. K. Romaniuk, Poznań 1989.

Starowieyski M., Tradycje biblijne. Biblia w kulturze europejskiej, Kraków 2011.

Praktyczny słownik biblijny, red. A. Grabner-Haider, przeł. i oprac. T. Mieszkowski, P. Pachciarek, Warszawa 1995.

Wstęp ogólny do Pisma Świętego, red. J. Szlaga, Poznań 1986.

Literatura antyczna – lektury obowiązkowe

Parandowski J., Mitologia – wyd. dowolne, część I: Grecja.

Homer, Iliada, przeł. K. Jeżewska, oprac. J. Łanowski, Warszawa 1999 lub tenże, Iliada, przeł. I Wieniewski – dowolne wyd.

Homer, Odyseja, przeł. J. Parandowski – dowolne wyd., stąd pieśń I, V–XIII, XIX–XXIV.

Ajschylos, Sofokles, Eurypides. Antologia tragedii greckiej, oprac. S. Stabryła – dowolne wyd., stąd: Sofokles, Król Edyp; Eurypides, Medea.

Platon, Uczta, przeł. W. Witwicki – dowolne wydanie w tym przekładzie.

Arystoteles, Poetyka, przeł. H. Podbielski, Wrocław 1983 (BN II 209) – lub następne wyd., stąd: wstęp, Poetyka (rozdz. V, VI, VIII, IX, XIII, XXIV).

Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, Warszawa 1996 (Alkajos: 6a; Safona: 1; 31; Anakreont: 2; 11; 43; anakreontyki: 1 W; 9 W; 11 W; 15 W; Pindar: I Oda olimpijska; Dytyramb dla Ateńczyków).

Sielanka grecka, przeł. A. Świderkówna, oprac. J. Łanowski, Wrocław 1953 (BN II 80) – Teokryt, Pasterze, Czarodziejki.

Wergiliusz (Publius Vergilius Maro), Eneida, przeł. I. Wieniewski, Kraków 1978 – pieśń I-VI.

Wergiliusz (Publius Vergilius Maro), Bukoliki i Georgiki, przeł. Z. Abramowicz, Wrocław 1953 (BN II 83) – ekloga IV.

Kwintus Horacjusz Flakkus, Dzieła wszystkie, t. 1, oprac. O. Jurewicz, Wrocław 1988 – Ody: I 1, 5, 9, 11, 22, 28, 30, 31; II 3, 7, 14, 16, 19, 20; III 1, 13, 18, 21, 22, 25, 28, 30, IV 4, 7; Epoda II.

Horacy (Quintus Horatius Flaccus), List do Pizonów, [w:] Rzymska krytyka i teoria literatury, oprac. S. Stabryła, Wrocław 1983 (BN II 207).

Owidiusz (Publius Ovidius Naso), Metamorfozy, przeł. A. Kamieńska i S. Stabryła, oprac. S. Stabryła, Wrocław 1995 (BN II 76) – księga I-III.

Św. Augustyn (Aurelius Augustinus), Wyznania, przeł. Z. Kubiak, dowolne wyd. – I, IV, VI-VIII, X.

Literatura antyczna – lektury zalecane

Hezjod, Narodziny bogów (Theogonia), [w:] tenże, Narodziny bogów (Theogonia), Prace i dni, Tarcza, przeł. i oprac. J. Łanowski, Warszawa 1999.

Arystofanes, Komedie, t. 1-2, przeł. i oprac. J. Ławińska-Tyszkowska, Warszawa 2001-2003 – Chmury, Ptaki, Żaby.

Sofokles, Antygona, przeł. R. R. Chodkowski, Warszawa 2004 – zapoznać się z wprowadzeniem.

Antologia liryki aleksandryjskiej, przeł. i oprac. W. Steffen, Wrocław 1951 (BN II 64).

Antologia Palatyńska, wybrał, przeł. i oprac. Z. Kubiak, Warszawa 1978.

Katullus (Gaius Valerius Catullus), Poezje, przeł. A. Świderkówna, oprac. J. Krókowski, Wrocław 1956 (BN II 105).

Cyceron (Marcus Tullius Cicero), Rozmowy tuskulańskie, przeł. J. Śmigaj, [w:] tenże, Pisma filozoficzne, oprac. K. Leśniak, t. 3, Warszawa 1961.

Cycero, Filipiki. Mowy przeciwko Markowi Antoniuszowi, przeł. K. Ekes, Warszawa 2002 – wybrana filipika.

Cyceron, O mówcy, przeł. i oprac. B. Awianowicz, Kęty 2010.

Cyceron, Mowa w obronie poety Archiasza, przeł. D. Turkowska, [w:] tenże, Mowy, Kęty 1998.

Terencjusz (Publius Terentius Afer), Komedie, t. 1-2, przeł. i oprac. M. Skwara, Warszawa 2005-2006 – wybrany dramat.

Seneka (Lucius Annaeus Seneca Minor), Fedra, przeł. A. Świderkówna, Wrocław 1959 (BN II 118).

Marek Aureliusz (Marcus Aureliusz Antonius), Rozmyślania, przeł. M. Reiter, oprac. K. Leśniak, Warszawa 1984.

Plaut (Titus Maccius Plautus), Żołnierz samochwał, przeł. i oprac. G. Przychodzki, Wrocław 1969 (BN II 53) lub [w:] tenże, Komedie, t. 1, przeł. i oprac. E. Skwara, Warszawa 2002.

Rzymska elegia rzymska, przeł. A. Świderkówna, oprac. G. Przychocki, W. Strzelecki, Wrocław 1955 (BN II 90) – wybór.

Opracowania obowiązkowe

Cytowska M., Szelest H., Historia literatury starożytnej, Warszawa 2006.

Opracowania zalecane i kompendia pomocnicze

Auerbach E., Blizna Odyseusza, [w:] tenże, Mimesis. Rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu, przeł. Z. Żabicki, t. 1, Warszawa 1968 – lub z nowszego wyd.

Grimal P., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, tłum. pod red. J. Łanowskiego, Wrocław 1990 i wyd. nast.

Krokiewicz A., Moralność Homera i etyka Hezjoda, Warszawa 1959 – lub nowsze wyd. w tomie Studia orfickie. Moralność Homera i etyka Hezjoda, Warszawa 2000.

Literatura Grecji starożytnej, red. H. Podbielski, t. 1-2, Lublin 2005.

Mała encyklopedia kultury antycznej, Warszawa 1983 lub nast. wyd.

Słownik pisarzy antycznych, red. A. Świderkówna, Warszawa 1990.

K. Kumaniecki, Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1975 lub. nast. wyd.

Po ukończeniu przedmiotu student:

- dysponuje podstawami wiedzy o Piśmie Świętym Starego i Nowego Testamentu oraz twórczości autorów grecko-rzymskiego antyku;

- rozumie i trafnie rozpoznaje zależności pomiędzy literackim dorobkiem starożytności a dziełami epok późniejszych;

- zna i rozpoznaje znajdujące swoje zastosowanie w Biblii i literaturze starożytnej gatunki;

- rozumie pojęcie mitu, potrafi wskazać jego rolę w funkcjonowaniu społeczności;

- rozpoznaje symbolikę mitologiczną i biblijną, zna pochodzenie odwołującej się do niej frazeologii;

- poprawną polszczyzną formułuje myśli i sądy, z powodzeniem podejmuje dyskusję, wykazuje się umiejętnością logicznego argumentowania i egzemplifikowania.

Osiągnięcie efektów uczenia się dopomoże w sprostaniu wymaganiom wiążącym się z uczestnictwem w zajęciach z Historii literatury polskiej.

Test końcowy obejmujący znajomość lektur i opracowań obowiązkowych oraz wiedzę z ćwiczeń, przygotowanie do zajęć, frekwencja.

Brak.