Literary Theory

Teoria literatury jest obowiązkowym przedmiotem na pierwszym roku studiów magisterskich. Składa się z wykładu i ćwiczeń. Program teorii literatury obejmuje przegląd najważniejszych doktryn teoretycznoliterackich od przełomu antypozytywistycznego do chwili obecnej. Prezentacja poszczególnych koncepcji: kładzie nacisk na zawarte w nich rozstrzygnięcia głównych problemów teorii literatury (specyfika literatury; autor i podmiot tekstu; znaczenie, rozumienie, lektura i interpretacja; komunikacja literacka), a także poszerza i ugruntowuje na poziomie teoretycznym wiedzę o tych problemach wyniesioną z zajęć z poetyki z I i II r. studiów (teorie gatunku, stylu, kompozycji) oraz ujmuje te problemy w optyce historii metod badań literackich. Głównym celem zajęć jest ukazanie przemian w myśli teoretycznoliterackiej w XX wieku oraz nakreślenie jej powiązania z innymi dyscyplinami (filozofią, lingwistyką, socjologią, psychologią, kulturoznawstwem) oraz praktykami artystycznymi i światopoglądowymi.

Wykładu wydobywa ciągłość myśli literaturoznawczej w XX – XXI wieku. Rozpoczyna się „zmapowaniem” (usystematyzowaniem) nowoczesnej teorii literatury – ich głównych linii rozwojowych od kierunków pozytywistycznych po postpozytywistyczne (kulturowe). Rekonstruuje założenia i cele hermeneutyki, fenomenologicznej filozofii literatury, formalizmu, strukturalizmu i semiotyki, teorii literatury jako aktu mowy, socjologii literatury, psychoanalizy, dekonstrukcjonizmu i poststrukturalizmu. Osobno, przekrojowo przez historię, przedstawia węzłowe problemy podejmowane we wszystkich formacjach literaturoznawstwa (intencji i znaczenia, znaczenia i interpretacji, relacji miedzy ukształtowaniem wypowiedzi a jej semantyką, stosunku tekstu do kontekstu/-ów, interpretacji teoretyczno- i historycznoliterackiej, procesu twórczego i odbiorczego, komparatystyki wewnątrzliterackiej i międzydyscyplinowej). Część uwagi poświęca głównym bohaterom literaturoznawstwa XX wieku w związku z przekonaniem, iż tekst teoretycznoliteracki, nie inaczej niż literacki, to tekst mający indywidualnego autora, a dzieje nauki ”bez nazwisk” deformują jej

Ćwiczenia stanowią przegląd głównych kierunków w badaniach literackich XX wieku i głównych problemów, jakie stanowią ich miejsca wspólne, zmierzają do uwrażliwienia słuchaczy na kontrowersyjność i historyczny charakter proponowanych rozstrzygnięć. Zwracają uwagę na nieoczywistość pojęć i terminów oraz ich filozoficzne i metodologiczne zaplecze. Skupiają się na takich kluczowych kwestiach, jak pojmowanie tekstu (literackiego i nieliterackiego), jego referencji, powiązania z osobą autora i odbiorcy oraz relacji wobec kontekstu (językowego, artystycznego, kulturowego, ideologicznego). Eksponują odmienność teoretycznych konceptualizacji tych kwestii od ich ujęć w innych dyscyplinach badań literackich.

A. Poziom podstawowy: rozprawy wymienione w tym dziale obowiązują wszystkich zdających egzamin z teorii literatury. Poprzestanie na znajomości tylko tych rozpraw oznacza, że student może uzyskać z egzaminu ocenę nie wyższą niż czwórka z plusem.

I. Podręczniki

1. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków 2006

2. Literatura – teoria – metodologia, red. D. Ulicka, Warszawa 2001 [zalecane wyd. 3, Warszawa 2006]

3. Z. Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa 1998 [i wyd. następne]

II. Antologie

1. Teoretycznoliterackie tematy i problemy, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2003

2. Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007

III. Rozprawy obowiązkowe

1. Ch. Achebe, Obraz Afryki. Rasizm w „Jądrze ciemności” Josepha Conrada, przeł. M. Kunz, T. Kunz, w: Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, wyb., oprac. H. Markiewicz, współudział T. Walas, Kraków 2011, s. 265-280

2. M. Bachtin, Problem tekstu w lingwistyce, filologii i innych naukach humanistycznych, w tegoż: Estetyka twórczości słownej, przeł. D. Ulicka, Warszawa 1982, s. 403-438; [przedruk w:] Teoretycznoliterackie tematy…, jak wyżej, s. 11-40

3. R. Barthes, Działalność strukturalistyczna, przeł. A. Tatarkiewicz, w: tegoż, Mit i znak, red. J. Błoński, Warszawa 1970, s. 273-281

4. W. Benjamin, O kilku motywach u Baudelaire'a, przeł. A. Lipszyc, w: tegoż, Konstelacje. Wybór tekstów, przeł. A. Lipszyc, A. Wołkowicz, Kraków 2012, s.263-310; [także w tłum. B. Surowskiej] „Przegląd Humanistyczny” 1970, nr 5, s. 69-84 (cz. 1) [oraz] „Przegląd Humanistyczny” 1970, nr 6, s. 105-117 (cz. 2)

5. P. Bourdieu, Flaubert analizuje Flauberta. Lektura „Szkoły uczuć”, w: tegoż, Reguły sztuki, przeł. A. Zawadzki, Kraków 2007, s. 15-74

6. J. Butler, Krytycznie Queer, przeł. A. Rzepa, „Furia Pierwsza. Zeszyty Gender Studies” 2000, nr 7, s. 37-58; [przedruk w:] Teorie literatury XX wieku…, jak wyżej, s. 530-550

7. F. Brunetière, Ewolucja rodzajów w historii literatury, przeł. T. Dmochowska, w: Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. 1, cz. 2, Kraków 1966, s. 174-196; [przedruk w:] Teoretycznoliterackie tematy…, jak wyżej, s. 118-140; [oraz] tegoż, Teoria ewolucji i historia literatury, przeł. T. Dmochowska, w: Teoria badań literackich…, jak wyżej, t. 1, cz. 2, s. 197-212

8. H. Cixous, Śmiech Meduzy, przeł. A. Nasiłowska, „Teksty Drugie” 1993, nr 4-5-6, s. 147-166; [przedruk w:] Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie – antologia szkiców, red. A. Nasiłowska, Warszawa 2001, s. 168-189

9. J. Derrida, Struktura, znak i gra w dyskursie nauk humanistycznych, w: tegoż, Pismo i różnica, przeł. K. Kłosiński, Warszawa 2004, s. 483-504

10. S. Freud, Niesamowite, w: tegoż, Pisma psychologiczne, przeł. R. Reszke, Warszawa 1997, s. 233-262

11. G. Genette, Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia, przeł. T. Stróżyński, A. Milewski, Gdańsk 2014, rozdz. 1-7, 80, s. 7-37, 417-424; [także w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. H. Markiewicz, t. 4, cz. 2, Kraków 1992, s. 107-155; [przedruk w:] Teoretycznoliterackie tematy…, jak wyżej, s. 223-270

12. S. Greenblatt, Czym jest historia literatury?, przeł. K. Kwapisz, „Teksty Drugie” 2005, nr 1-2, s. 155-173

13. M. Heidegger, Hölderlin i istota poezji, przeł. S. Lisiecka, w: tegoż, Objaśnienia do poezji Hölderlina, Warszawa 2004, s. 33-49; [także w tłum. K. Michalskiego, w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. 2, cz. 2, Kraków 1981, s. 185-199; [przedruk w:] Teoretycznoliterackie tematy…, jak wyżej, s. 271-285

14. R. Ingarden, O tak zwanej „prawdzie” w literaturze, w: tegoż, Studia z estetyki, t. 1, Warszawa 1957, s. 393-439; [także w:] tegoż, Szkice z filozofii literatury, Kraków 2000, s. 119-174; [przedruk w:] Teoretycznoliterackie tematy…, jak wyżej, s. 286-337

15. Interpretacja i nadinterpretacja, red. S. Collini, przeł. T. Bieroń, Kraków 2008:

J. Culler, W obronie nadinterpretacji, s. 124-139

U. Eco, Nadinterpretowanie tekstów, s. 51-75

U. Eco, Pomiędzy autorem i tekstem, s. 76-100

R. Rorty, Kariera pragmatysty, s. 101-123

16. R. Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, przeł. K. Pomorska, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą, oprac. H. Markiewicz, Kraków 1976, t. 2, s. 23-69; [przedruk w:] tegoż, W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, red. M.R. Mayenowa, Warszawa 1989, t. 2, s. 77-124; [przedruk w:] Teoretycznoliterackie tematy…, jak wyżej, s. 365-411

17. J. Łotman, Problem znaczenia w tekście artystycznym, w: tegoż, Struktura tekstu artystycznego, przeł. A. Tanalska, Warszawa 1984, s. 50-73 [przedruk w:] Teorie literatury XX wieku, jak wyżej, s. 285-303

18. J. Mukařovský, O strukturalizmie [oraz] Przyczynek do semantyki obrazu poetyckiego, przeł. J. Mayen, w: tegoż, Wśród znaków i struktur. Wybór szkiców, red. J. Sławiński, Warszawa 1970, s. 23-40, 241-250

19. R. Ohmann, Akty mowy a definicja literatury, przeł. przeł. B. Kowalik, W. Krajka, „Pamiętnik Literacki” 1980, z. 2, s. 249-267

20. G. Poulet, Krytyka identyfikująca się, przeł. J. Zbierska-Mościcka [oraz] Baudelaire, przeł. Z. Naliwajek, w: Szkoła Genewska w krytyce. Antologia, red. J. Żurowska, M. Żurowski, Warszawa 1998, s. 158-169, 170-188

21. P. Ricoeur, Wyjaśnianie i rozumienie [oraz] Hermeneutyczna funkcja dystansu, w: tegoż, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, oprac. K. Rosner, przeł. P. Graff, K. Rosner, Warszawa 1989, s. 156-179, 272-289

22. G.Ch. Spivak, Polityka przekładu, przeł. D. Kołodziejczyk, w: Współczesne teorie przekładu, red. P. Bukowski, M. Heydel, Kraków 2009, 403-428

23. W. Szkłowski, Sztuka jako chwyt, przeł. R. Łużny, w: Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. 2, cz. 3, Kraków 1986, 10-28; [przedruk w:] Teorie literatury XX wieku…, jak wyżej, s. 95-111

24. J. Tynianow, Fakt literacki, przeł. M. Płachecki [oraz] O ewolucji literackiej, przeł. A. Pomorski, w: tegoż, Fakt literacki, wyb. E. Korpała-Kirszak, Warszawa 1978, s. 13-42, 43-65

25. H. White, Znaczenie narracyjności dla przedstawiania rzeczywistości, przeł. M. Wilczyński, w: tegoż, Poetyka pisarstwa historycznego, red. E. Domańska, M. Wilczyński, Kraków 2000, s. 135-170; [przedruk w:] Teoretycznoliterackie tematy…, jak wyżej, s. 567-596

26. W.K. Wimstatt, M.C. Beardsley, Błąd intencji, przeł. J. Gutorow, w: Teorie literatury XX wieku…, jak wyżej, s. 137-154

B. Poziom ponadpodstawowy: obowiązuje znajomość lektur z poziomu podstawowego oraz samodzielne przygotowanie jednego z siedmiu działów problemowych na podstawie proponowanych rozpraw. Złożenie egzaminu na poziomie ponadpodstawowym warunkuje uzyskanie oceny bardzo dobrej.

I. Opracowania pomocnicze

1. A. Compagnon, Demon teorii. Literatura a zdrowy rozsądek, przeł. T. Stróżyński, Gdańsk 2010

2. J. Culler, Teoria literatury. Bardzo krótkie wprowadzenie, przeł. M. Bassaj, Poznań 1998

3. R. Nycz, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Warszawa 1995

II. Antologie pomocnicze

1. Niewspółmierność. Perspektywy współczesnej komparatystyki. Antologia, red. T. Bilczewski, Kraków 2010

2. Sztuka interpretacji, wyb., oprac., H. Markiewicz, Kraków 1971-1973, t. 1-2

3. Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, wyb., oprac. H. Markiewicz, współudział T. Walas, Kraków 2011, t. 3

4. Teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. S. Skwarczyńska, Kraków 1965-1986 (6 woluminów)

5. Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, Kraków 1976-1992 (5 woluminów)

6. Współczesne teorie przekładu. Antologia, red. P. Bukowski, M. Heydel, Kraków 2009

III. SIEDEM FILARÓW MĄDROŚCI

Każdy z „filarów” obejmuje co najmniej dziesięć lektur. Zdający egzamin wybiera jeden z nich, jeśli ma ambicje zdać egzamin na piątkę. Nazwa każdego z „filarów” wskazuje na obszar problemowy, wymienione artykuły i rozprawy, które należy potraktować jako listę lektur obowiązkowych (składający egzamin może także zaproponować dodatkowe inne lektury) – na jego konceptualizacje. Ponieważ większość podanych tekstów była wielokrotnie przedrukowywana, w zapisach bibliograficznych podano wydania najprzystępniejsze.

1. LITERACKOŚĆ

• J. Derrida, „Ta dziwna instytucja zwana literaturą”. Z Jacques’em Derridą rozmawia Derek Attridge, przeł. M.P. Markowski, w: Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Gdańsk 2000, s. 17-73; [także w:] Teoretycznoliterackie tematy…, jak wyżej, s. 141-184

• B.M. Ejchenbaum, Jak jest zrobiony „Płaszcz” Gogola, przeł. M. Czermińska, w: Rosyjska szkoła stylistyki, wyb., oprac. M.R. Mayenowa, Z. Saloni, Warszawa 1970, s. 491-513

• S. Fish, Czy na tych ćwiczeniach jest tekst?, przeł. A. Szahaj [oraz] Jak rozpoznać wiersz, gdy się go widzi, przeł. A. Grzeliński, w: tegoż, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, red. A. Szahaj, Kraków 2002, s. 59-80, 81-98; [Czy na tych ćwiczeniach…, przedruk w:] Teoretycznoliterackie tematy…, jak wyżej, s. 193-212

• M. Riffaterre, Presupozycje w semiotyce przekładu literackiego, przeł. A. Skucińska, w: Współczesne teorie przekładu…, jak wyżej, s. 107-120

• R. Ingarden, Wypadki graniczne, w: tegoż, O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury, przeł. M. Turowicz, Warszawa 1960, s. 394-409

• R. Jakobson, Poezja gramatyki i gramatyka poezji, przeł. Z. Kloch, w: tegoż, W poszukiwaniu…, jak wyżej, t. 2, s.222-250

• P. de Man, Pojęcie ironii, w: tegoż, Ideologia estetyczna, przeł. A. Przybysławski, Gdańsk 2000, s. 251-281

• F. Nietzsche, O prawdzie i kłamstwie w pozamoralnym sensie, w: tegoż, Pisma pozostałe 1862-1875, Kraków 1993, s. 181-199

• W.B. Szkłowski, Wskrzeszenie słowa, przeł. F. Siedlecki, w: Rosyjska szkoła…, jak wyżej, s. 55-63

• D. Ulicka, Ja czytam moje czytanie, w: Narracja i tożsamość (II). Antropologiczne problemy literatury, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2004, s. 152-179; [także w:] D. Ulicka, Literaturoznawcze dyskursy możliwe. Studia z dziejów nowoczesnej teorii literatury w Europie środkowo-wschodniej, Kraków2007, s. 383-420

2. MIMESIS, PRAWDA, FIKCJA

• Arystoteles, Poetyka, w: tegoż: Retoryka. Poetyka, przeł. H. Podbielski, Warszawa1986, s. 315-368 [BKF]; [także w edycji BN, s. II, nr 209]

• E. Auerbach, Blizna Odyseusza [oraz] Świat w ustach Pantagruela, w: tegoż: Mimesis. Rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu, przeł. Z. Żabicki, Warszawa 2004, s. 29-48, 259-278

• R. Barthes, Efekt rzeczywistości, przeł. M.P. Markowski, „Teksty Drugie” 2012, nr 4, s. 119-126

• J. Baudrillard, Precesja symulakrów, w: tegoż, Symulakry i symulacja, Warszawa 2005, s. 5-56; [także w tłum. T. Komendanta, w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, wyb., oprac. R. Nycz, Kraków 1996, s. 175-189

• M. Foucault, Słowa i rzeczy, przeł. St. Cichowicz, w: Antologia współczesnej krytyki literackiej we Francji, oprac. W. Karpiński, Warszawa 1974, s. 316-340

• J. Lacan, Symboliczne, wyobrażeniowe i realne, przeł. R. Carrabino, T. Gajda, J. Kotara, w: tegoż, Imiona-Ojca, Warszawa 2013, s. 11-57

• M.P. Markowski, Prolog. Ikony i idole [oraz] Epilog. „La condition humaine”, w: tegoż, Pragnienie obecności. Filozofie reprezentacji od Platona do Kartezjusza, Gdańsk 1999, s. 7-24, 201-209

• A. Melberg, „Imitación Cervantesa, w: tegoż, Teorie mimesis. Repetycja, przeł. J. Balbierz, Kraków 2002, s. 63-106

• J. Lalewicz, Mimetyzm formalny i problem naśladowania w komunikacji literackiej, w: Tekst i fabuła, red. Cz. Niedzielski, J. Sławiński, Wrocław 1979, s. 33-47

• Z. Mitosek, Mimesis, w: tejże, Mimesis. Zjawisko i problem, Warszawa 1997, s. 15-31

• R. Ohmann, Literatura jako akt, przeł. B. Kowalik, W. Krajka, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. H. Markiewicz, t. 4, cz. 1, Kraków 1992, s. 222-245; [przedruk w:] Teoretycznoliterackie tematy…, jak wyżej, s. 412-434

• J. Phelan, Wybór Sethe. „Umiłowana” i etyka lektury, przeł. A. Puchejda, w: Sztuka interpretacji w ostatnim…, jak wyżej, s. 669-687

3. KOMUNIKACJA LITERACKA

• Arystoteles, Retoryka, w: tegoż, Retoryka. Poetyka, jak wyżej, s. 61-296

• M. Bachtin, Problem gatunków mowy, w: tegoż, Estetyka twórczości…, jak wyżej, s. 348-402; [przedruk w:] Teorie literatury XX wieku…, jak wyżej, s. 185-192

• R. Barthes, Śmierć autora, przeł. M.P. Markowski, „Teksty Drugie” 1999, nr 1-2; [przedruk w:] Teorie literatury XX wieku…, jak wyżej, s. 355-359; [oraz] Od dzieła do tekstu, przeł. M.P. Markowski, „Teksty Drugie” 1998, nr 6, s. 187-195

• M. Foucault, Kim jest autor?, przeł. M.P. Markowski, w: tegoż, Szaleństwo i literatura. Powiedziane, napisane, wyb., oprac. T. Komendant, Warszawa 1999, s. 199-219

• W. Iser, Apelatywna struktura tekstów, przeł. M. Kłańska, w: Współczesna teoria badań literackich…, jak wyżej, Kraków 1992 t. 4, cz. 1, s. 99-127;. [przedruk w:] Teoretycznoliterackie tematy…, jak wyżej, s. 338-364 [oraz jako: Apelacyjna struktura tekstów. Niedookreślenie jako warunek oddziaływania prozy literackiej, przeł. W. Bialik, w:] Teorie literatury XX wieku…, jak wyżej, s. 73-93 [przekład polecany]

• P. Lejeune, Pakt autobiograficzny. przeł. W. Grajewski, w: tegoż, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, red. R. Lubas-Bartoszyńska, Kraków 2001, s. 21-56

• M.R. Mayenowa, Spójność tekstu a postawa odbiorcy [oraz] Wyrażenia cudzysłowowe. Przyczynek do badań nad semantyką tekstu poetyckiego, przeł. D. Urbańska, w: tejże, Studia i rozprawy, Warszawa 1993, s. 163-174, 187-201

• A. Okopień-Sławińska, Teoria wypowiedzi jako podstawa komunikacyjnej teorii dzieła literackiego, w: tejże, Semantyka wypowiedzi poetyckiej, Kraków 2001, s. 229-247

• L. Venuti, Przekład, wspólnota, utopia, przeł. M. Heydel, w: Współczesne teorie przekładu, jak wyżej, s. 265-294

• S. Żółkiewski, Pola zainteresowań współczesnej socjologii literatury, w: tegoż, Kultura. Socjologia. Semiotyka literacka, Warszawa 1979, s. 399-450

4. KWESTIA INTERPRETACJI

• J. Derrida, Szibbolet dla Paula Celana, przeł. A. Dziadek, Bytom 2000

• W. Dilthey, Przeżywanie i rozumienie; Rozumienie, przeł. K. Krzemień [w:] Zbigniew Kuderowicz, Dilthey, Warszawa 1987.

• S. Freud, Dostojewski i ojcobójstwo, w: tegoż, Sztuki plastyczne i literatura, przeł. R. Reszke, Warszawa 2009, s. 229-244; [także w tłum. B. Kocowskiej, w:] K. Pospieszyl, Zygmunt Freud – człowiek i dzieło, Wrocław 1991, s. 232-244

• H.-G. Gadamer, Krąg hermeneutyczny i problem uprzedzeń [oraz] Hermeneutyczny prymat pytania, w: tegoż, Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, przeł. B. Baran, Warszawa 2004, s. 367-381, 493-515

• H.-G. Gadamer, Sens i zasłanianie sensu w poezji Paula Celana, przeł. w: tegoż, Czy poeci zamilkną?, wyb. (wg pomysłu A. Szlosarka), oprac. J. Margański, Bydgoszcz 1998, s. 167-180; [także w:] Sztuka interpretacji w ostatnim…, jak wyżej, s. 253-263

• J. Habermas, Uniwersalistyczne roszczenie hermeneutyki, przeł. M. Łukasiewicz, w: Współczesna myśl literaturoznawcza w Republice Federalnej Niemiec. Antologia, wyb., oprac. H. Orłowski, Warszawa 1986, s. 35-60

• R. Jakobson, C. Lévi-Strauss, „Koty” Baudelaire’a, przeł. M. Żmigrodzka, w: Sztuka interpretacji, jak wyżej, t. 1, s. 563-582

• H. Markiewicz, O falsyfikowaniu interpretacji literackich, w: Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdu Polonistów. Warszawa 1995, red. T. Michałowska, Z. Goliński, Z. Jarosiński, Warszawa 1996, s. 505-522; [także w:] tegoż, Dopowiedzenia. Rozprawy i szkice z wiedzy o literaturze, Kraków 2000, s. 77-101

• Marcia Sá C. Schuback, Odyseusz przy maszcie, w: tejże, Pochwała nicości. Eseje o hermeneutyce filozoficznej, przeł. L. Neuger, Kraków 2008, s. 97-114

• J. Sławiński, Miejsce interpretacji, w: tegoż, Miejsce interpretacji, Gdańsk 2006, s. 83-108

5. MITY, ARCHETYPY, SYMBOLE

• S. Awierincew, W poszukiwaniu symboliki mitu o Edypie, w: tegoż: Na skrzyżowaniu tradycji (szkice o literaturze i kulturze wczesnobizantyjskiej), przeł. D. Ulicka Warszawa 1988, s. 151-174

• G. Bachelard, Płomień świecy, przeł. J. Rogoziński, Gdańsk 1996

• M. Bachtin, Rabelais w historii śmiechu, przeł. A. i A. Goreniowie, w: tegoż, Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, Kraków 1975, s. 127-229

• R. Barthes, Mit dzisiaj, w: tegoż, Mitologie, przeł. Adam Dziadek, Warszawa 2000, s. 237-296 [oraz dwie wybrane analizy współczesnych mitów]

• U. Eco, Podróż do hiperreralności, przeł. J. Ugniewska, w: tegoż, Semiologia życia codziennego, Warszawa 1996, s. 11-73

• O. Freudenberg, Ślepiec nad urwiskiem, przeł. D. Ulicka, w: tejże, Semantyka kultury, red. D. Ulicka, Kraków 2005, s. s. 73-89

• N. Frye, Archetypy literatury, przeł. A. Bejska, w: Współczesna teoria badań…, t. 2, jak wyżej, s. 303-321

• M. Głowiński, Leśmian, czyli poeta jako człowiek pierwotny, w: tegoż, Zaświat przedstawiony. Szkice o poezji Bolesława Leśmiana, Kraków 1998, s. 13-46

• J. Kordys, Spojrzenie Meduzy, „Teksty Drugie” 2012, nr 1-2, s. 13-38

• C. Lévi-Strauss, Struktura mitów, w: tegoż, Antropologia strukturalna, przeł. K. Pomian, Warszawa 1970, s. 185-208

• E. Mieletinski, Klasyczne formy mitu i ich odbicie w folklorze narracyjnym, w: tegoż, Poetyka mitu, przeł. J. Dancygier, Warszawa 1981, s. 199-341

• W. Propp, Edyp w świetle folkloru, w: tegoż, Nie tylko bajka, wyb., przeł. D. Ulicka Warszawa 2000, s. 219-277

• P. Ricoeur, Symbol daje do myślenia, przeł. St. Cichowicz, w: tegoż, Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie, wyb., oprac. St. Cichowicz, Warszawa 1985, s. 58-75

6. TEKST I KONTEKST

• W. Bolecki, Modalność. Literaturoznawstwo i kognitywizm (Rekonesans), w: tegoż, Modalności modernizmu. Studia. Analizy. Interpretacje, Warszawa 2012, s. 169-200; [także jako: Modalność (Literaturoznawstwo i kognitywizm. Rekonesans), w:] Sporne i bezsporne problemy współczesnej wiedzy o literaturze, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2002, s. 423-446

• D. Damrosch, Literatura światowa w dobie postkanonicznej i hiperkanonicznej, przeł. A. Tenczyńska, w: Niewspółmierność…, jak wyżej, s. 367-380

• J. Derrida, Sygnatura, zdarzenie, kontekst, przeł. J. Margański, w: tegoż, Marginesy filozofii, Warszawa 2002, s. 377-404

• G. Finney, Co się stało z feminizmem?, przeł. E. Kowal, w: Niewspółmierność, jak wyżej, s. 397-414

• M. Foucault, Porządek dyskursu, przeł. M. Kozłowski, Gdańsk 2002

• S. Freud, Leonarda da Vinci wspomnienie z dzieciństwa, w: tegoż, Sztuki plastyczne…, jak wyżej, s. 69-133; [także jako] Leonarda da Vinci wspomnienia z dzieciństwa, w tegoż: Poza zasadą przyjemności, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 1976, s. 359-446

• R. Girard, Pragnienie „trójkątne”, w: tegoż, Prawda powieściowa i kłamstwo romantyczne, przeł. K. Kot, Warszawa 2001, s. 7-57; [także w tłum. M. Wodzyńskiej, w:] Antologia współczesnej krytyki literackiej we Francji, oprac. W. Karpiński, Warszawa 1974, s. 342-357

• J. Kristeva, Słowo, dialog i powieść, przeł. W. Grajewski, w: Bachtin. Dialog, język, literatura, red. E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Warszawa 1983, s. 394-418

• M. Nussbaum, Czytać, aby żyć, przeł. A. Bielik-Robson, „Teksty Drugie” 2002, nr 1-2, s. 7-24; [oraz komentarz:] A. Bielik-Robson, Kilka wątpliwości na temat etyki krytycznej: uwagi tłumacza, tamże, s. 25-31

• J. Rancière, Dlaczego należało zabić Emmę Bovary? Literatura, demokracja i medycyna, przeł. J. Franczak, „Teksty Drugie” 2012, nr 4, s. 143-159

• J.-P. Sartre, Czym jest literatura?, w: tegoż, Czym jest literatura? Wybór szkiców krytycznoliterackich, wyb. A. Tatarkiewicz, przeł. J. Lalewicz, Warszawa 1968, s. 159-295

• E. Semino, Światy możliwe i przestrzenie mentalne w „Bardzo krótkiej historii” Hemingwaya, przeł. T. Bilczewski, A. Kowalcze-Pawlik, w: Sztuka interpretacji w ostatnim…, jak wyżej, s. 689-710

• G.Ch. Spivak, Krytyka postkolonialnego rozumu. W stronę historii zanikającej współczesności, w: Teorie literatury XX wieku…, jak wyżej, s. 650-673

• M. Szczypiorska-Mutor, „Ta sama szara lalka patrząca w bok". Fotografia, tożsamość i różnica w „Klarze Milicz” Iwana Turgieniewa, „Teksty Drugie” 2013, nr 4, s. 242-256

7. PROBLEMY HISTORII LITERATURY

• M. Bachtin, Formy czasu i czasoprzestrzeni w powieści, w: tegoż, Problemy literatury i estetyki, przeł. W. Grajewski, Warszawa 1982, s. 278-488

• H. Bloom, Prolog. „Był to wielki cud, że przebywali w ojcu, nie znając go” [oraz] Wprowadzenie. Medytacja nad pierwszeństwem oraz streszczenie, w: tegoż, Lęk przed wpływem. Teoria poezji, A. Bielik-Robson, M. Szuster, Kraków 2002, s. 47-59

• F. Brunetière, Ewolucja rodzajów w historii literatury, przeł. T. Dmochowska, w: Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. 1, cz. 2, Kraków 1966, s. 174-196; [przedruk w:] Teoretycznoliterackie tematy…, jak wyżej, s. 118-140; [oraz] tegoż, Teoria ewolucji i historia literatury, przeł. T. Dmochowska, w: Teoria badań literackich…, jak wyżej, t. 1, cz. 2, s. 197-212

• J. Butler, Żądanie Antygony, przeł. A. Kowalcze-Pawlik, w: Sztuka interpretacji w ostatnim…, jak wyżej, s. 641-668

• F. Jameson, Zakochany biznesmen, przeł. R. Koziołek, „Teksty Drugie” 2010, nr 1-2, s. 267-277

• H.R. Jauss, Historia literatury jako prowokacja dla nauki o literaturze, przeł. M. Łukasiewicz, w: tegoż, Historia literatury jako prowokacja, Warszawa 1999

• G. Lukács, Formy wielkiej epiki w ich stosunku do całokształtu kultury objawiającego się bądź jako zwarta i zamknięta całość, bądź jako zbiór pytań, na które trzeba odpowiedzieć, w: tegoż, Teoria powieści, przeł. J. Goślicki, Warszawa 1968, s. 32-61

• R. Nycz, Kilka uwag o literackiej formacji modernistycznej, w: tegoż, Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie, Wrocław 1997, s. 9-42

• T. Todorov, O pochodzeniu gatunków, przeł. A. Labuda, w: Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego”, red. K. Bartoszyński, M. Głowiński, H. Markiewicz, Wrocław 1988, t. 2, s. 206-219

• J. Tynianow, O ewolucji literackiej, przeł. A. Pomorski, w: tegoż, Fakt literacki, wyb. E. Korpała-Kirszak, Warszawa 1978, s. 43-65

• D. Ulicka, Historia domyślna („Pępek Objawiony” i upowieściowienie Arystofanesa), w: tejże, Słowa i ludzie. 10 szkiców z antropologii filologicznej, Warszawa 2013, s. 61-85

• H. White, Tekst historiograficzny jako artefakt literacki, przeł. M. Wilczyński w: tegoż, Poetyka pisarstwa…, jak wyżej, s. 78-109

- Student otrzymuje słownik pojęć kluczowych dla nowoczesnych i ponowczesnych badań literackich,

- umie je poprawnie zastosować we własnych studiach nad literaturą oraz innymi odmianami tekstów kultury.

- poznaje założenia poszczególnych szkół i nurtów,

- umie usytuować je nawzajem względem siebie oraz względem ościennych wobec literaturoznawstwa praktyk naukowych i artystycznych.

- umie dokonać krytycznej lektury i interpretacji tekstu literaturoznawczego, osadzić go w kontekście metodologicznym oraz powiązać z propozycjami naukowymi w innych dyscyplinach i z praktykami artystycznymi.

Warunkiem zaliczenia ćwiczeń i przystąpienia do egzaminu jest aktywny udział w zajęciach, podczas których analizowane są rozprawy i artykuły wybrane z listy lektur obowiązkowych, uzupełniających bądź wskazanych przez prowadzącego. Formy wymaganej aktywności (np. przygotowanie referatu, analiza wskazanej rozprawy, interpretacja tekstu literackiego wykorzystująca metody danej szkoły, przekład rozprawy obcojęzycznej) ustala prowadzący informując o tym na początku semestru. Prowadzący ma prawo do przeprowadzenia ustnych lub pisemnych kolokwiów.

Egzamin ustny składa się z dwóch części. Część I (podstawowa i obowiązkowa) sprawdza wiedzę uzyskaną przez studenta na podstawie obowiązkowej listy lektur. Część II (rozszerzona i nieobowiązkowa) dotyczy wiedzy z wykładu oraz lektur fakultatywnych pochodzących z działu wybranego przez studenta. Najwyższą oceną, którą może uzyskać student, przystępując tylko do części I egzaminu, jest czwórka. Uzyskanie oceny dobrej z I części egzaminu uprawnia do przystąpienia do części II. Ocenę bardzo dobrą można uzyskać tylko przy złożeniu egzaminu na poziomie rozszerzonym.