Ethics and Polemics: Dialogicity in Literature and Literary Studies

proseminars

The main topic of the proseminar is the idea of dialogue in literary studies, philosophy, and philosophy of literature. The purpose of the course is primarily to isolate and then to compare to each other two traditional ways of conceiving dialogue in reference to literature: the conception of the dialogic construction of the literary text, and the dialogical nature of interpretation. Participants will be introduced to the most important works that build up the two traditions; in addition students will attempt to bring to light components of the traditions in texts that apparently adopt different approaches. Students will answer the question whether the traditions may be joined together, and what outcome such connection leads to. From this viewpoint they will analyze literary texts selected by the instructor. The course is predestined for students of the specialty Literary Studies and Linguistics in their third year. The proseminar makes provision for Baccalaureate seminar.

The course embarks on two traditions of conceiving dialogue in its relation to literature.

a) Dialog (conversation, exchange) as something that unfolds between a text and a reader. The tradition stems from the discourse of hermeneutics. It presupposes that either side of an act of lecture - the reader and the work - is considered as a subject. It also assumes their coexistence. The conception entails ethical claims that rest on respect to uniqueness and otherness of both the reader and the text, along with the system of ethical, esthetical, and other possible values inscribed in the text

b) Dialog as a conflict of different, habitually contradictory, categories in the literary text (conflict of languages, styles, genres, values, chronotops, elements of presented world). The tradition is usually derived from Bakhtin's thought. Yet at the sessions we shall make an effort to find corresponding beliefs in works of other philosophers and scholars. We will lay especially strong stress on the cognitive features of this idea of dialog (dialogical collision as a way of discovering the unknown, irrational, unexpected, new, etc.)

In the course of the first section of the seminar students will read the texts of instructor's choice in order to get acquainted with the issues as follows:

1. Dialog (conversation) as an interaction and a coexistence of subjects in Heidegger's works;

2. The text as a subject who induces changes in the reader (H. G. Gadamer, P. Ricoeur);

3. The idea of melting a reader into a text (H. G. Gadamer);

4. Ethical desire to show a text as something unique throughout its interpretation conceived as a dialogue: theory and practice (J. Derrida);

5. Uniqueness of a text as 'the resistance to theory';

6. Dialog as collision/concurrence/fusion of opposing categories in the literary work;

7. Cognition as a result of the hermeneutical and infratextual dialogue. Rationality as an ideal of conversation. Irrationality of contradiction;

8. Dialogical collision as a wide category in works by Bakhtin, Nietzsche, Freud, Jung, Šklovski;

9. Dialogical collision as a break through stagnant categories of thinking and cognition. Dialog and epiphany;

10. Dialogical oppositions in relation to parody and grotesque;

11. Dialogicity, mimesis, ideology (realism and Avant-garde);

In the second section of the proseminar we will attempt to answer the following questions:

1. Can the presented above traditions be joined together, say, by means of assuming that the activity of reading (dialogical interpretation) is in a way homologous to the dialogical structure of the work? What advantage would such joining bring to us?

2. What does it make us think about the idea of rational, "peaceful" melting together of subjects?

3. What the works based on the dialogical opposition do to the world of men (to experience, understanding the world, its evaluation)? An attempt to bring Bakhtin's, Nietzsche's, and Šklovski's views together.

4. What such works tell us about the coexistence of the rational and the irrational in culture?

5. May literature be perceived as a field of such coexistence?

Looking for answers to the questions listed above, we will make use of a number of literary texts.

Student's participation is graded. In the first semester the grade is based on proseminar presentation on the topic determined by the instructor (in an extraordinary case student is allowed to choose a subject). In order to get the grade 5 student is additionally required to take active part in discussions. Second semester is completed in virtue of research paper on a subject chosen freely by a student, nonetheless coming within the scope of the proseminar.

Podstawowa literatura przedmiotu:

1. Bachtin M., Notatki z lat 1970 - 1971, w: tamże,

2. Bachtin M., Problem tekstu w lingwistyce, filologii i innych naukach humanistycznych. Próba analizy filozoficznej w: tegoż, Estetyka twórczości słownej, tłum. D. Ulicka, Warszawa 1986,

3. Bachtin M., Twórczość Franciszka Rabelais'go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, przeł. A. A. Goreniowie, Kraków 1975,

4. Derrida J., Sygnowane Ponge, tłum. Stanisław Cichowicz, w: Literatura Na Świecie, 1988,

5. Derrida J., Ta dziwna instytucja zwana literaturą, przeł. M. P. Markowski, w: Literatura Na Świecie 1998, z. 11/12,

6. Ernst M., Collages, przeł. Z. Bieńkowski, w: Artyści o sztuce. Od van Gogha do Picassa, wyb. i opr. E. Grabska, , H. Morawska, Warszawa, 1977;

7. Freud, S., Niesamowite, w: Pisma psychologiczne, tłum. R. Reszke, Warszawa 1997,

8. Gadamer H. G., Prawda i metoda, tłum. B. Baran, Warszawa 2004 (fragmenty),

9. Gadamer H. G., Tekst i interpretacja, przeł. P. Dehnel, w: tegoż, Język i rozumienie, wyb. i tłum. P. Dehnel, B. Sierocka, Warszawa 2003,

10. Heidegger M., Bycie i czas, tłum. B. Baran, Warszawa 2005 (fragmenty),

11. Heidegger M., Wieczorna rozmowa w rosyjskim obozie jenieckim między młodszym a starszym, w: tegoż, Rozmowy na polnej drodze, przeł. J. Mizera, Warszawa 2004,

12. Jung C. G., Psychologia i literatura, w: tegoż, Archetypy i symbole. Pisma wybrane, wyb., wstęp i tłum. J. Prokopiuk, Warszawa 1981,

13. Kristeva, J., Słowo, dialog i powieść, przeł. W. Grajewski, w: M. Bachtin, Dialog - język - kultura, red. E. Czaplejewicz i E. Kasperski, Warszawa, 1983.

14. Nietzsche F. O kłamstwie i prawdzie w pozamoralnym sensie, tłum. B. Baran, w: tegoż, Pisma pozostałe 1862 - 1875, tłum. B. Baran, Kraków 1993,

15. Nietzsche F., Narodziny tragedii albo Grecy i pesymizm, tłum. B. Baran, Kraków 1994,

16. Platon, Fedon, Uczta, tłum. W. Witwicki, edycja dowolna,

17. Ricoeur P., Przyswojenie, przeł. P. Graff, w: tegoż, Język, tekst, interpretacja, wybór i wstęp K. Rosner, tłum. P. Graff i K. Rosner, Warszawa 1989,

18. Schulz B., Mityzacja rzeczywistości, w: tegoż, Opowiadania, wybór esejów i listów, opr. J. Jarzębski, Wrocław 1989,

19. Szkłowski W. Sztuka jako chwyt, tłum. R. Łużny, w: Teoria badań literackich za granicą, t. II, cz. 3, red. S. Skwarczyńska, Kraków 1986,

20. Szkłowski W. Wskrzeszenie słowa, tłum. F. Siedlecki, w: Rosyjska szkoła stylistyki formalnej, wyb. i opr. M. R. Mayenowa, Z. Saloni, Warszawa 1970 ,

Literatura pomocnicza:

1. Banasiak B., Filozofia integralnej suwerenności. Zarys systemu Markiza de Sade, Łódź 2006, s. 151, 170, 190/191

2. Bronk A., Rozumienie, dzieje, język, . Filozoficzna hermeneutyka Hansa-Georga Gadamera, Lublin 1988,

3. Burzyńska A., Krajobraz po dekonstrukcji I, w: Ruch Literacki 1995, z. 1,

4. Carnivalizing Difference: Bakhtin and the Other, ed. by P. I. Barta, D. Shepherd, London 2001,

5. Freudenberg, O. M., Pochodzenie parodii, tłum. A. Pomorski, w: tejże, Semantyka kultury, red. D. Ulicka, wstęp W. Grajewski, Kraków 2005

6. Markowski, M. P., Czarny nurt. Gombrowicz, świat, literatura, Kraków 2004,

7. Markowski, M. P., Efekt inskrypcji. Jacques Derrida i literatura, Kraków 2003,

8. Michalski K., Heidegger i filozofia współczesna, Warszawa 1998,

9. Szlezák T. A., O nowej interpretacji platońskich dialogów, tłum. P. Domański, wybór i posłowie J. Gwiazdecka, Kęty 2005,

10. Vernant J.P., Źródła myśli greckiej, tłum. J. Szacki, Warszawa 1969,

Wybrane teksty literackie:

1. Barth J., Zagubiony w labiryncie śmiechu, przeł. M. Adamczyk-Garbowska, Warszawa 1991,

2. Gogol M., Nos, w: Opowieści, tłum. różni, opr. B. Galster, Wrocław 1972,

3. Kafka, F., Przemiana, przeł. J. Kydryński, w: Dzieła wybrane. Ameryka. Nowele i miniatury. Wyrok, Warszawa 1994,

4. Robbe-Grillet, A. Dom schadzek, przeł. W. Bieńkowska, posł. A. Ważyk, Warszawa 1967,

5. Sade D. A. F. de, Julietta. Powodzenie występku, przeł. B. Banasiak, K. Matuszewski, Kraków 2003,