(in Polish) „Kresy wschodnie” i „Kresy zachodnie” w strategiach narracyjnych polskiej prozy XX i XXI wieku

Proponowane proseminarium, mimo ze odwołuje się częściowo do kategorii pojęciowych zapożyczonych ze studiów historycznych, stawia sobie głównie za cel pogłębienie znajomości polskiej prozy XX i XXI wieku pod kątem jej aksjologicznych i geograficzno-wyobrażeniowych aspiracji. Termin „Kresy” posiada w polskiej kulturze swoje głębokie zakorzenienie a jego ewolucja na przestrzeni wielu dziesięcioleci perfekcyjnie ujawnia newralgiczne punkty towarzyszące szeroko pojętym procesom tożsamościowym znajdującym odźwięk w różnych opowiadaniach, powieściach i esejach. Równocześnie, wraz z transformacją geopolitycznego statutu Polski na mapie Europy, zmienia się jego zabarwienie i semantyka.

Wprowadzenie historyczno-literackie, zakreślenie tła poszczególnych epok i kierunków na przestrzeni dziesięcioleci, okresów względnej wolności lub traumatyczntych doświadczeń wojennych znajdujących odbicie w literaturze, wybór tekstów i rozdział zadań do wykonania wciągu roku akademickiego.

Przedmiot realizowany będzie w formie wykładu i ćwiczeń (konwersatoriów) przy aktywnym udziale doktorantów.

Wykład ma na celu zapoznanie studentów ze złożoną problematyką centrum i peryferii, miejsc danych i miejsc pożądanych w szerokim kontekście polskiej prozy rozwijającej się w zmiennych warunkach światopoglądowych, estetycznych, społecznych i politycznych zarówno w kraju jak i na emigracji. Pozwoli on wyodrębnić i zdefiniować poszczególne tendencje kulturowe, szkoły myślenia i style w obrębie których kształtować się będzie imagologia kresowa. Pozwoli to zrozumieć jak wyobraźnia zbiorowa (mityczna i legendarna) przekazywana ustnie i pisemnie wpływa na rzeczywistość i jak z kolei rzeczywistość znajduje odbicie w twórczości pisarzy.

Na bazie teoretycznych wywodów, ćwiczenia poświęcone są, bardziej szczegółowym badaniom odwołującym się do indywidualnych inicjatyw doktorantów w zależności od ich preferencji i zdefiniowanych przez nich samych obszarów naukowych dociekań. W czasie ćwiczeń student powinien przedstawić na początku odpowiedni dobór metod i narzędzi metodologicznych pozwalający mu na rozwinięcie propozycji badawczej oraz sukcesywnie prezentować wyniki własnych poszukiwań w obrębie zakrojonej w ramach proseminarium tematyki. W dalszej kolejności chodzi o osiągnięcie przez słuchacza proseminarium ugruntowanej wiedzy na temat podstawowych pojęć, przedstawienie własnych przemyśleń lub zredagowanych rozdziałow pracy w formie wystąpień ustnych, referatów, hipotez roboczych i ich ewentualnej weryfikacji w gronie kolegów i przy pomocy profesora (animatora zajęć).

Tak zaplanowane ćwiczenia akademickie mają za zadanie przygotować studentów do samodzielnej pracy badawczej na bogatym materiale literackim, który (w tym szczególnym przypadku) stanowi dość znaczącą część t.zwanego „narodowego imaginarium”.

Teksty literackie

(proza XX i XXI wieku)

Halina Auderska, Babie lato, Warszawa, Książka i Wiedza, 1977

Halina Auderska, Ptasi gościniec, Warszawa, Książka i Wiedza, 1977

Irena Bączkowska, Podróż do Braiłowa, (Podole), Londyn, Veritas, 1959

Johannes Bobrowski, Klawikordy litewskie, Warszawa, Czytelnik, 1969

Zofia Bohdanowiczowa, Droga do Daugiel, Londyn, Biblioteka Polska Veritas, 1955

Zofia Bohdanowiczowa, Gwiazdy i kamienie, Londyn, Biblioteka Polska Veritas , 1960

Anna Bolecka, Biały kamień, Warszawa, wyd. Szpak, 1994

Leopold Buczkowski, Czarny Potok, Warszawa, PAX, 1974

Leopold Buczkowski, Wertepy, Warszawa, Gebethner i Wolff, 1947

Stefan Chwin, Historia pewnego żartu, Gdańsk, Wyd. Słowo/Obraz/Terytoria, 1999

Maria Czapska, Europa w Rodzinie, Paryż, Libella, 1970

Florian Czarnyszewicz, Nadberezeńcy, Lublin, wyd. Fis 1990 (1942)

Florian Czarnyszewicz, Wicik Zywica, Buenos Aires, 1953

Florian Czarnyszewicz, Losy Pasierbów, Paryż, Instytut Literacki, 1958

Andrzej Chciuk, Atlantyda, Londyn, Fundacja Kulturalna, 1969

Maria Danielewicz-Zielinska (red.), Kraj lat dziecinnych, Londyn, LTD, 1942, (PULS 1987). W zbiorze tym umieszczone są między innymi teksty Kazimiery Iłłakowiczównej, Marii Kuncewiczowej, Stanisława Mackiewicza, Ksawerego Pruszyńskiego, Jerzego Stempowskiego, Tymona Terleckiego, Bolesława Wieniawy-Długoszewskiego itd.

Wanda Dobaczewska-Niedziałkowska, Nasza Dola, Wilno, nak¬adem Chomiñskiego, 1932

Maria Dunin-Kozicka, Burza od Wschodu, Wyd. Artus, Tczew 1990 (1922)

Elżbieta Dorożyńska (z Zaleskich), Na ostatniej placówce, (dziennik z życia wsi podolskiej 1917-1921), Warszawa, 1925

Antoni Gołubiew, Kazimierzówka, Kraków, W.L., 1981

Witold Gombrowicz, Trans-Atlantyk, Kraków, W.L., 1986 (1952)

Zygmunt Haupt, Pierścień z papieru, Paryż, Instytut Literacki, 1963

Zygmunt Haupt, Szpica, Paryż, Instytut Literacki, 1989 (opowiadania, warianty, szkice), Wstęp i opracowanie Renaty Gorczyńskiej

Paweł Huelle, Opowiadania na czas przeprowadzki, Gdańsk, Wyd. Słowo/Obraz/Terytoria, 1999

Jarosław Iwaszkiewicz, Księżyc wschodzi, Warszawa, Czytelnik, 1975 (1925

Jarosław Iwaszkiewicz, Książka moich wspomnień, Kraków, W.L., 1969

Jarosław Iwaszkiewicz, Zarudzie, Warszawa, Czytelnik, 1976

Sokrat Janowicz, Srebrny Jeździec, Warszawa, Czytelnik, 1984

Sokrat Janowicz, Białoruś, Białoruś, Warszawa, Iskry, 1987

Jadwiga Januszkiewiczowa, W potopie krwi i łez. Wspomnienia zakładniczki, Warszawa, 1921

Mirosław Jasiński, Mirosław Spychalski, Opowieść heroiczna, Wrocław Wyd. Kret, 1989

Aleksander Jurewicz, Lida, Białystok, Zakłady Wydawnicze “Versus”, 1990

Ignacy Karpowicz, Sońka, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 2014

Stefan Kieniewicz, Dereszewicze 1863, Wrocław, Ossolineum,1986

Tadeusz Konwicki, Dziura w niebie, Warszawa, Iskry, 1950

Tadeusz Konwicki, Rojsty, Warszawa, Czytelnik 1956

Tadeusz Konwicki, Sennik Współczesny, Warszawa, Iskry, 1963

Tadeusz Konwicki, Kompleks Polski, Londyn, Zapis, 1977

Tadeusz Konwicki, Wschody i zachody księżyca, Londyn, Index on Censorship, Zapis 21, kwiecieñ 1982

Tadeusz Konwicki, Wniebowstąpienie, Warszawa, Iskry, 1967

Tadeusz Konwicki, Nic albo nic, Warszawa, Czytelnik, 1971

Tadeusz Konwicki, Kronika wypadków miłosnych, Warszawa, Czytelnik, 1985

Tadeusz Konwicki, Rzeka podziemna, podziemne ptaki, Londyn, Aneks,1985

Tadeusz Konwicki, Bohiń, Warszawa, Czytelnik, 1988

Zofia Kossak-Szczucka, Pożoga, wyd. Artus, Tczew 1990 (1922)

Maria Kuncewiczowa, Leśnik, Warszawa, PAX, 1972

Andrzej Kuśniewicz, W drodze do Koryntu, Warszawa, P.I.W., 1964

Andrzej Kuśniewicz, Stan nieważkości, Warszawa, P.I.W., 1975

Andrzej Kuśniewicz, Strefy, Warszawa, P.I.W., 1976

Andrzej Kuśniewicz, Lekcja martwego języka, Kraków, W.L., 1977 (1986)

Andrzej Kuśniewicz, Mieszaniny obyczajowe, Warszawa, P.I.W., 1985

Andrzej Kuśniewicz, Nawrócenie, Kraków, W.L., 1987

Maria Lewicka, Dzieciństwo, Warszawa, PAX, 1973

Stanisław Lem, Wysoki Zamek, Kraków, W.L., 1975

Artur Daniel Liskowacki, Ulice Szczecina, Szczecin, Wydawnictwo Promocyjne Albatros

Artur Daniel Liskowacki, Eine Kleine, Szczecin, Wydawnictwo Forma, Stowarzyszenie Oficyna, Bezrzecze 2009

Teresa Lubkiewicz-Urbanowicz, Boża podszewka, Sejny, Fundacja Pogranicze, Biblioteka Krasnogrudy, 1994

Jerzy Lukosz, Czarna kolia: dzieje klątwy, Poznań, Kantor Wydawniczy SAWW, Poznań 1992

Kornel Makuszyński, Uśmiech Lwowa, Warszawa, Czytelnik, 1991 (1946)

Eugeniusz Małaczewski, Koń na wzgórzu,Warszawa, Alfa, 1991 (1921)

Tadeusz Miciński, Dęby czarnobylskie (nowele), Warszawa, wyd. Ks. Sadowskiego, 1911

Tadeusz Miciński, Wita (powieść ukraińska), Warszawa, Gebether i Wolff, 1930 (1926)

Czesław Miłosz, Dolina Issy, Paryż, Instytut Literacki, 1980 (1955)

Czesław Miłosz, Rodzinna Europa, Paryż, Instytut Literacki, 1959

Czesław Miłosz, Ziemia Ulro, Paryż, Instytut Literacki, 1980

Czesław Miłosz, Zaczynając od moich ulic, Wrocław, wyd. Dolnośląskie, 1990

Czesław Miłosz, Rok myśliwego, Kraków, Znak, 1991

Czesław Miłosz, Szukanie ojczyzny, Kraków, Znak, 1992

Józef Mackiewicz, Karierowicz, Londyn, Orbis, 1955

Józef Mackiewicz, Droga donikąd, Londyn, Kontra, 1985 (1955)

Józef Mackiewicz, Fakty, przyroda, ludzie, Londyn, Kontra, 1985

Beata Obertyñska, Ziarnka piasku, Londyn, Veritas, 1957

Beata Obertyńska, W domu niewoli, Warszawa, PAX, 1991

Włodzimierz Odojewski, Opowieści leskie, Warszawa, Czytelnik, 1954

Włodzimierz Odojewski, Upadek Tobiasza, Warszawa, Iskry, 1955

Włodzimierz Odojewski, Wyspa Ocalenia, Warszawa, Czytelnik, 1964, (Białystok, Versus, 1990)

Włodzimierz Odojewski, Zmierzch świata, Warszawa, Czytelnik, 1962

Włodzimierz Odojewski, Zasypie wszystko, zawieje, (druk od 1967), Paryż, Instytut Literacki,

Michał Pawlikowski, Dzieciństwo i młodość Tadeusza Irteńskiego, Londyn, wyd. Swiderski, 1959

Włodzimierz Paźniewski, Zycie i inne zajęcia, Warszawa, P.I.W., 1982

Włodzimierz Paźniewski, Krótkie dni, Warszawa, P.I.W., 1983

Sergiusz Piasecki, Kochanek Wielkiej Niedźwiedzicy, Warszawa, Swiat Ksiażki, 1994 (Rój 1931)

Sergiusz Piasecki, Człowiek przemieniony w wilka, Londyn, Fundacja Kulturalna, 1964

Sergiusz Piasecki, Bogom nocy równi, Londyn, Orbis Book LTD, 1985

Maria Rodziewiczówna, Lato leśnych ludzi, Warszawa, Nasza Księgarnia, 1988 (1888)

Maria Rodziewiczówna, Dewajtis, Warszawa, Gebethner i Wolff, 1921 (1888)

Maria Rodziewiczówna, Szary Proch, Bydgoszcz, wyd. “Somix”, 1991 (1921)

Jarosław Marek Rymkiewicz, Rozmowy polskie latem 1983, Paryż, Instytut Literacki, 1984

Bruno Schulz, Opowiadania. Wybór esejów i listów, Wrocław, Biblioteka Narodowa im. Ossoliñskich, 1989 (teksty zebrane i opatrzone wstępem przez Jerzego Jarzębskiego)

Maria Sidorska-Ryczkowska, Stacyjka na wschodzie i na zachodzie, Gdynia, Genesis, 2004

Jerzy Stempowski, W dolinie Dniestru, w: Kraj lat dziecinnych, Londyn, Puls 1987 (1942), (Maria Danielewicz-Zielińska red)

Jerzy Stempowski, Eseje dla Kassandry, Paryż, Instytut Literacki, 1961

Jerzy Stempowski, Od Berdyczowa do Rzymu, Paryż, Instytut Literacki, 1971

Jerzy Stempowski, W dolinie Dniestru i inne eseje ukraińskie; Listy o Ukrainie, oprac. Andrzej Stanisław Kowalczyk, Warszawa, LNB, 1993

Andrzej Stojowski, Podróż do Nieczajny (opowiadania leodyjskie), Warszawa, Czytelnik, 1968

Andrzej Stojowski, Chłopiec na kucu, Warszawa, Czytelnik, 1971

Andrzej Stojowski, Kareta, Warszawa, Czytelnik, 1972

Andrzej Stojowski, Kanonierka, Warszawa, Czytelnik, 1978

Julian Stryjkowski, Głosy w ciemności, Warszawa, Czytelnik, 1956

Julian Stryjkowski, Austeria, Warszawa, Czytelnik, 1979

Jan Józef Szczepañski, Biwaki, w: Rafa (nowele), Warszawa, Czytelnik, 1983

Piotr Szewc, Zagłada, Kraków, W.L., 1993 (1988)

Wit Tarnawski, Ucieczka (mini-powieść i opowiadania), Londyn, Oficyna Poetów i Malarzy, 1982

Olga Tokarczuk, EE, Warszawa, PIW 1995

Olga Tokarczuk, Dom dzienny, dom nocny, Wydawnictwo Ruta, Wałbrzych 1998

Olga Tokarczuk, Gra na wielu bębenkach, Wałbrzych, Wydawnictwo Ruta, 2001

Olga Tokarczuk, Księgi Jakubowe, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 2014

Andrzej Turczyński, Wypłuczysko, Warszawa, Czytelnik, 1977

Kazimierz Truchanowski, Ulica wszystkich Swiętych, Warszawa, F.Hoesik, 1936

Kazimierz Truchanowski, Tais z biedronką, czyli droga do nieba,Warszawa, PAX, 1957

Kazimierz Truchanowski, Całowanie ziemi, Warszawa, Czytelnik, 1977

Kazimierz Truchanowski, Dzwony piekieł, Warszawa, P.I.W., 1977

Kazimierz Truchanowski, Totenhorn, Warszawa, P.I.W., 1979

Stanisław Vincenz, Na wysokiej połoninie. Prawda starowieku (obrazy, dumy i gawędy z Wierchowiny), Warszawa, Instytut Wydawniczy PAX, 1980 (1936)

Stanisław Vincenz, Po stronie pamięci (wybór esejów), Paryż, Instytut Literacki, 1965

Stanisław Vincenz, Zwada, Na Wysokiej Połoninie. Pasmo drugie: Nowe czasy, Londyn, Oficyna Poetów i Malarzy, 1970

Stanisław Vincenz, Listy z nieba. Na Wysokiej Połoninie. Pasmo drugie: Nowe czasy, Londyn, Oficyna Poetów i Malarzy, Londyn, 1974

Stanisław Vincenz, Barwinkowy wianek, Londyn, Oficyna Poetów i Malarzy, 1979

Stanisław Vincenz, Notatnik, Wrocław, Odra Nr 12, 1988

Stanisław Vincenz, Tematy żydowskie, Gdańsk, Wydawnictwo Artext, 1993 (Biblioteka im. Stanisława Vincenza)

Stanisław Vincenz, Eseje i szkice zebrane (wybór i wstęp Andrzej Vincenz), Wrocław, Wirydarz, 1997

Henryk Waniek, Opis podróży mistycznej z Oświęcimia do Zgorzelca, Kraków, Wyd. Znak, 1996

Henryk Waniek, Finis Silesiae, Wrocław, Wydawnictwo Dolnośląskie, 2003

Melchior Wańkowicz, Ziele na kraterze, Warszawa, Instytut Wydawniczy PAX, 1959

Melchior Wańkowicz, Szczenięce lata, Warszawa, Czytelnik, 1972 (1934)

Wanda Wasilewska, Płomień na bagnach, Warszawa, Wiedza, 1949

Wanda Wasilewska, Rzeki płoną, wyd. M.O.N., 1949

Józef Weyssenhoff, Soból i Panna, Warszawa, R.Wegner, 1948 (1911)

Józef Weyssenhoff, Puszcza, Warszawa, Gebethner i Wolff, 1915 (1914)

Józef Wittlin, Mój Lwów, Warszawa, Czytelnik, 1991 (1946)

Julian Wołoszynowski, Rok 1863, Poznañ, R.Wegner, 1931

Julian Wołoszynowski, Opowiadania podolskie, Warszawa, P.I.W., 1978 (1959)

Julian Wołoszynowski, Przed wschodem księżyca, Warszawa, Czytelnik, 1971

Henryk Worcell, Najtrudniejszy język świata, Wrocław, Wydawnictwo Dolnośląskie, 1965

Franciszek Wysłouch, Opowiadania poleskie, Londyn, Polska Fundacja Kulturalna, 1968

Halina Zakrzewska, Dzieci Lwowa, Kraków, wyd. Szczerbiec, 1919

Andrzej Zawada, Bresław. Esesje o miejscach, Wrocław, Wydawnictwo „Okis”, 1996

Zbigniew Zakiewicz, Ród Abaczów, Warszawa, Czytelnik, 1971

Zbigniew Zakiewicz, Wilcze łąki, Warszawa, Czytelnik, 1982,

Zbigniew Zakiewicz, Wilio, w głębokościach morza, Kraków, K.A.W., 1992

Bibliografia naukowa

(opracowania i teksty krytyczne)

Roman Aftanazy, Materiały do dziejów rezydencji (pod redakcją Andrzeja J. Baranowskiego), Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, Warszawa, Polska Akademia Nauk Instytut Sztuki, 1986-1993 (tomy I – XI)

Daniel Beauvois, Trójkąt ukraiński. Szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyśnie 1793-1914, Wydawnictwo Uniwersytetu Marie Curie-Skłodowskiej, Lublin 2005

Walter Benjamin, Anioł Historii – eseje, szkice, fragmenty, Poznań, Wydawnictwo Poznańskie, 1996

Stanisław Bereś, Ostatnia wileńska Plejada, Warszawa, PEN, 1990

Stanisław Bereś, Historia literatury polskiej w rozmowach XX – XXI wiek, Warszawa, W.A.B., 2002

Henryk Bereza, Prozaiczne początki, Warszawa, Czytelnik, 1971

Włodzimierz Bolecki, Ptasznik z Wilna. O Józefie Mackiewiczu (zarys monograficzny), Kraków, Wydawnictwo Arkana, 2007

Wojciech Browarny, Czytanie Sląska. Wrocław i Dolny Sląsk w polskiej prozie współczesnej (1946-2005), in: Orbis Linguarum, t. 28., Wrocław, 2005

Jan A.Choroszy, Huculszczyzna w literaturze polskiej, Wrocław, Wyd. Jan A.Choroszy, 1991

Jan A. Choroszy, Jacek Kolbuszewski (red), Swiat Vincenza: studium o życiu i twórczości Stanisława Vincenza (1888-1971), Wroław, Oficyna Wydawnicza “Leopoldinum”, 1992

Tadeusz Chrzanowski, Kresy, czyli obszary tęsknot, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001

Stefan Chwin, Romantyczna przestrzeń wyobraźni, Gdańsk, Pomorze, 1989

Eugeniusz Czaplajewicz, Edward Kasperski (red), Kresy w literaturze. Twórcy dwudziestowieczni, Warszawa, Wiedza Powszechna, 1996

Przemysław Czapliński, Wzniosłe tęsknoty: nostalgie w prozie lat dziewięćdziesiątych, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 2001

Przemysław Czapliński, Polska do wymiany. Późna nowoczesność i nasze wielkie narracje, Warszawa, WAB, 2009

Mieczysław Dąbrowski, Nierzeczywista rzeczywistość. Twórczość Andrzeja Kuśniewicza na tle epoki, Warszawa, Wydawnictwo Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 1987

E. Feliksiak (red), Wilno, Wileńszczyzna jako krajobraz i środowisko wielu kultur, Białystok, Towarzystwo Literackie Adama Mickiewicza, 1992

Jerzy Ficowski, Regiony wielkiej herezji, Warszawa, wyd. “Słowo”, 1992

Aleksander Fiut, Moment wieczny. Poezja Czesława Miłosza, Paryż, Libella,

1987

Aleksander Fiut (red.) Poznawanie Miłosza 3, 1999-2010, Wydqawnictwo Literackie, Kraków 2011

Andrzej Franaszek, Miłosz. Biografia, Kraków, Wydawnictwo Znak, 2011

Renata Gorczyńska (Ewa Czarnecka), Podróżny Swiata. Rozmowy z Czesławem Miłoszem, New York, Bicentennial PC, 1983 (Kraków, WL, 1992)

Bolesław Hadaczek, Kresy w literaturze polskiej XX wieku, Szczecin, Ottonianum, 1993

Bolesław Hadaczek (red), Kresy w literaturze, Szczecin, Wyd. Naukowe U.S., 1993, Prace Poloniostyczne Nr 118, ISSN 1230-4824, Nr 5.

Maria Indyk, Granice spójności narracji. Proza Leopolda Buczkowskiego, Wrocław, Ossolineum, 1987

Jacek Inglot (red.), Pomosty. Dolnośląski Rocznik Literacki 2013/ XVIII, Wrocław 2016 Europejska Stolica Kultury. Od Redakcji: „Czym jest ta ziemia?”, Wrocław 2014

Krystyna Jakubowska, Międzywojenna powieść perswazyjna, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe, 1992

Maria Janion, Projekt krytyki fantazmatycznej, Warszawa, PEN, 1991

Jerzy Jarzębski, Powieść jako autokreacja, Kraków, W.L., 1984

Jerzy Jarzębski, W Polsce czyli wszędzie, Warszawa, PEN, 1992

Jerzy Jarzębski, Pożegnanie z emigracją. O powojennej prozie polskiej, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1998

Maria Jędrychowska, Wczesna proza Jarosława Iwaszkiewicza, Wrocław, Ossolineum, 1977

Jacek Kolbuszewski, Od Pigalle po Kresy, krajobrazy literatury popularnej, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1994

Jacek Kolbuszewski, Kresy, Wrocław, Wydawnictwo Dolnośląskie, 1995

Andrzej Stanisław Kowalczyk, Kryzys świadomości europejskiej w eseistyce polskiej lat 1945-1977 (Vincenz, Stempowski, Młosz), Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 1990

Kresy Rzeczypospolitej. Wielki mit Polaków, Dzieje wschodnich rubieży, okoliczności ich utraty i narodzin nowej legendy, praca zbiorowa, Warszawa, Polityka, 2016

Jerzy Kwiatkowski (red), Poznawanie Miłosza, Kraków, W.L., 1985

Andrzej Leder, Prześniona rewolucja. Cwiczenie z logiki historycznej, Warszawa, Wydawnictwo Krytyka Polityczna, 2014

Jerzy Malewski (Włodzimierz Bolecki), Widziałem wolność w Warszawie, Londyn, Polonia, 1989

Anna Martuszewska, Jak szumi Dewajtis, Kraków, W.L., 1989

Aleksander Madyda, Folklor w twórczości Stanisława Vincenza, Toruń, Wyd. TNT, 1992

Stanisław Nowicki (Stanisław Bereś), Pół wieku czyśca. Rozmowy z Tadeuszem Konwickim, Londyn, Aneks, 1986

Józef Olejniczak, Arkadia i małe ojczyzny: Vincenz, Stempowski, Wittlin, Miłosz, Kraków, Oficyna Literacka, 1992

Anna Pelczyńska, Koniec kresowego świata, Warszawa, Wyd. Test 2003

Ryszard Przybylski, Eros i Tanatos. Proza Jarosława Iwaszkiewicza 1916-1938, Warszawa, Czytelnik, 1970

Ryszard Przybylski, Ogrody romantyków, Kraków, W.L., 1978

Jacques Rancière, Dzielenie postrzegalnego. Estetyka i polityka, Kraków, Korporacja Halart, 2007

Timothy Snyder, Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem, Warszawa, Swiat Książki, 2011

Jan Sowa, Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą, Kraków, Universitas, 2011

Leszek Szaruga, Węzeł kresowy, Częstochowa, Wyd. WSP, 2001

Jerzy Stempowski, Szkice literackie, wybór i oprac. Jerzy Timoszewicz, Warszawa, Czytelnik, 1988

Janina Szczęśniak, Drzewo wiecznie szumiące niepotrzebne nikomu. Kresy w powieściach Marii Rodziewiczówny, WyD. UMCS, Lublin 1999

Wojciech Tomasik, Polska powieść tendencyjna 1949-1955. Problemy perswazji literackiej, Wrocław, PAN, Zakład Narodowy Ossolineum, 1988

Marek Tomaszewski, Od chaosu do kosmosu. Szkice o literaturze polskiej i francuskiej XX wieku, Warszawa, Instytut Badań Literackich, 1998

Zbigniew Taranienko, Rozmowy z pisarzami (Wańkowicz, Buczkowski, Konwicki, Iwaszkiewicz, Kuśniewicz itd.), Warszawa, Wiedza Powszechna, 1986

Wit Tarnawski, Od Gombrowicza do Mackiewicza (szkice literackie), Londyn, Oficyna Poetów i Malarzy, 1980

Zygmunt Trziszka, Leopold Buczkowski. Portrety współczesnych pisarzy, Warszawa, P.I.W., 1987

Stanisław Uliasz, Literatura Kresów - kresy literatury. Fenomen Kresów Wschodnich w literaturze polskiej dwudziestolecia międzywojennego, Rzeszów, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1994

Stanisław Uliasz, O literaturze kresów i pograniczu kultur, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2001

Ewa Wiegandt, Austria Felix, czyli o micie Galicji w polskiej prozie współczesnej, Poznań, Wydawnictwo U.A.M., 1988

Alina Witkowska, Sławianie, my lubim sielanki, Warszawa, P.W.N., 1972

Jacek Woźniakowski, Góry niewzruszone. O różnych wyobrażeniach przyrody w dziejach nowożytnej kultury europejskiej, Warszawa, Czytelnik, 1974

Kazimierz Wyka, Pogranicze powieści, Warszawa, Czytelnik, 1989 (1948)

Maria Zadencka, W poszukiwaniu utraconej ojczyzny. Obraz Litwy i Białorusi w twórczości wybranych polskich pisarzy emigracyjnych, Uppsala, Acta Universitatis Upsaliensis 35, 1995

Marek Zaleski, Mądremu biada, Paryż, Libella, 1990

Marek Zaleski, Echa idylli w literaturze polskiej doby nowoczesności i późnej nowoczesności, Kraków , Universitas 2007

Helena Zatorska, Wanda Wasilewska, Warszawa, Biblioteka Polonistyki, 1976

Andrzej Zawada, Miłosz, Wrocław, Wydawnictwo DolnoÒlæskie, 1986

Roman Zimand (red), Literatura źle obecna, Londyn, Polonia Book Fund LTD, 1984

Marek Zybura (red), Nad twórczością Józefa Mackiewicza, Warszawa, Wydawnictwo Baza, 1990