Comparative studies of discourses (journalistic, artistic, scientific, philosophical)

Zajęcia zaznajamiają studentów z podstawowymi problemami teoretycznymi, terminologią i kategoriami komparatystyki dyskursów rozumianej jako część horyzontu badawczego komparatystyki kulturowej. Pokazują na przykładach, jak posługiwać się metodami i technikami porównawczymi w badaniu zjawiska dyskursywizacji szeregu obszarów kultury literackiej. Omawiają różnorodne relacje, które zawiązują się między literaturą a innymi dyskursami (naukowym, filozoficznym, artystycznym, dziennikarskim, politycznym religijnym). Uczą praktycznego stosowania pojęć, kategorii i metod komparatystycznych do własnych badań i obserwacji społecznych. Przysposabiają do szerokiego, interliterackiego i interkulturowego postrzegania i rozumienia zjawisk humanistycznych.

Przekazując wiedzę o założeniach i zadaniach komparatystyki dyskursów, zajęcia zapoznają z aktualnymi problemami dyscypliny, kierunkami i teoriami oraz wynikami badawczymi. Omawiają swoiste dla tej dyscypliny komparatystycznej zasady i kierunki badań, zapoznają z podstawowymi pojęciami, terminami i zagadnieniami. Prezentują założenia, własności, działy i zastosowania metody porównawczej do badań nad obecnością dyskursu (dyskursów) w kulturze. Charakteryzują międzykulturowe, intersemiotyczne, intermedialne, komunikacyjne i dialogowe zastosowania i aspekty komparatystyki dyskursów. Określają zasady badania, opisu i interpretacji tego typu związków. Charakteryzują relacje między odmiennymi typami dyskursów, np. między literaturą a nauką, literaturą a filozofią, literaturą a dziennikarstwem, polityką, religią. Podejmują problematykę miejsca literatury w kulturze, translacji form kulturowych na kategorie i formy literackie. Podkreślają integrujący, syntetyzujący i metanaukowy charakter badań nad komparatystyką dyskursów, dających pogłębioną wiedzę o człowieku oraz tworzonej przez niego cywilizacji i kulturze.

Lektury:

1. Badania porównawcze. Dyskusja o metodzie. Radziejowice 6-8 lutego 1997 r., red. A. Nowicka-Jeżowa, Izabelin 1998.

2. A. Duszak, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa 1998.

3. Dyskurs jako struktura i proces, red. G. Grochowski, Warszawa 2001 (wybrane studia).

4. M. Dąbrowski, Dyskurs jako przedmiot komparatystyki [w:] tegoż, Literatura i konteksty. Rzeczy teoretyczne, Warszawa 2011.

5. M. Dąbrowski, Komparatystyka kulturowa [w:] Komparatystyka dla humanistów, red. M. Dąbrowski, Warszawa 2011.

6. Formacje dyskursywne w kulturze, językach i literaturze europejskiej XX wieku, red. L. Rożek, Częstochowska 2005 (wybrane studia).

7. M. Foucault, Archeologia wiedzy, tłum. A. Siemek, Warszawa 1977.

8. M. Foucault, Porządek dyskursu. Wykład inauguracyjny wygłoszony w Collège de France 2 grudnia 1970, tłum. M. Kowalska, Gdańsk 2002.

9. J. Habermas, Filozoficzny dyskurs nowoczesności, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa 2003.

10. W. Kalaga, Mgławice dyskursu. Podmiot, tekst, interpretacja, Kraków 2001.

11. E. Kasperski, Trzy studia o dyskursie. Próba krytyki [w:] tegoż, Kategorie komparatystyki, Warszawa 2010.

12. Z. Mitosek, Studium historyczno-porównawcze: Mickiewicz – Marks [w:] Komparatystyka dzisiaj, t. II: Interpretacje, red. E. Kasperski, E. Szczęsna, Warszawa 2011.

13. E. Rewers, Teorie dyskursu i ich znaczenie dla badań nad literaturą, „Kultura i Społeczeństwo” 1995, nr 1.

14. W. Sadowski, Religia – literatura. Litania w modlitwie i w poezji [w:] Komparatystyka dzisiaj, t. II: Interpretacje, red. E. Kasperski, E. Szczęsna, Warszawa 2011.

15. E. Szczęsna, Dyskurs internetowy a literacki. O niektórych relacjach między internetem a literaturą [w:] Komparatystyka dzisiaj, t. II: Interpretacje, red. E. Kasperski, E. Szczęsna, Warszawa 2011.

W toku zajęć student uzyskuje podstawową umiejętność myślenia o problemie dyskursywizacji kultury, którą uzupełnia niezbędną wiedzą o historii, teorii, działach oraz problemach teoretycznych i metodologicznych komparatystyki kulturowej. Zapoznaje się z wybranymi pracami z tej dziedziny. Przyswaja sobie terminologię z zakresu komparatystyki dyskursów i umie się nią posługiwać. Nabywa umiejętności postrzegania, rozumienia i objaśniania zjawisk literatury oraz kultury w kategoriach ich wzajemnych relacji i oddziaływań na płaszczyźnie dyskursów. Uczy się rozpoznawania problematyki badawczej oraz praktycznych zastosowań uzyskanej wiedzy i nabytych umiejętności w obcowaniu z różnorodnymi formami literatury, sztuki i kultury. Analizuje teksty literackie i teksty kultury w ujęciu dyskursywnym.

- kontrola obecności

- ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność)

- praca zaliczeniowa