“A different history of literature” after 1864

Podczas seminarium omówione zostaną najważniejsze problemy literatury polskiej tworzonej przez „pozytywistów” i „modernistów”, ujęte w szerokim kontekście kulturowym. Tytuł seminarium odsyła do znanej książki Teresy Walas Czy jest możliwa inna historia literatury?, co prowokuje do postawienia pytań o to, w jaki – odmienny od tego, który prezentowany jest na zajęciach kursowych z HLPpo1864 roku – sposób można problematyzować, porządkować i profilować metodologicznie zagadnienia podejmowane przez twórców drugiej połowy XIX i początku XX wieku.

Podczas seminarium omówione zostaną najważniejsze problemy literatury polskiej tworzonej przez „pozytywistów” i „modernistów”, ujęte w szerokim kontekście kulturowym. Tytuł seminarium odsyła do znanej książki Teresy Walas Czy jest możliwa inna historia literatury?, co prowokuje do postawienia pytań o to, w jaki sposób – odmienny od tego, który prezentowany jest na zajęciach kursowych z HLPpo1864 roku – można problematyzować, porządkować i profilować metodologicznie zagadnienia podejmowane przez twórców drugiej połowy XIX i początku XX wieku. Na zajęciach autorzy współtworzący kanon zostaną ukazani z mniej znanej strony, a twórcy nieznani czy zapomniani przywróceni dzisiejszej refleksji historycznoliterackiej.

Seminaryjne dyskusje dotyczyć będą m. in.: możliwości stworzenia herstorycznej opowieści o literaturze po 1864 roku; pożytków lektury skoncentrowanej na kwestiach nieantropocentryczych; diagnozowania dziewiętnastowieczności i dwudziestowieczności z perspektywy ówczesnej prasy; rytmów rozwojowych polskiej literatury 2. poł. XIX wieku i początku wieku na tle przemian kulturowych różnych regionów Europy; historii literatury z perspektywy czytelnika (nieprofesjonalnego, prywatnego, krytyka, cenzora, redaktora).

Do wspólnej lektury wybrane zostaną utwory zróżnicowane pod względem rodzajowym i gatunkowym: teksty powieściowe i nowelistyczne, poezja, korespondencja pisarzy, wspomnienia, eseistyka, reportaże.

Seminarium magisterskie przygotowuje studentów do pisania prac dyplomowych. Stwarza podstawy do rozwijania zainteresowań naukowych uczestników i podjęcia przez nich samodzielnej pracy badawczej. Poszerza i profiluje zgodnie z tytułową tematyką wiedzę z zakresu literatury i kultury drugiej połowy XIX wieku, zapoznaje z nowymi metodologiami badań literaturoznawczych, kształtuje naukowy warsztat pracy badacza, uwzględniający używanie technik informacyjno-komunikacyjnych. Tematy prac magisterskich mogą w różny sposób (ściślejszy lub luźniejszy) wiązać się z główną tematyką seminarium.

Literatura pomocnicza – wybrane przykłady [pełna lista oraz zestaw tekstów literackich do omówienia na seminarium zostanie przygotowana w porozumieniu ze studentami i dostosowana do ich zainteresowań oraz planów związanych z pracą dyplomową]

Anna Barcz, Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Katowice 20016.

Dezintegracje. Antologia polskiej literatury gueer, wstęp, wybór, opracowanie A. Amenta, T. Kaliściak, B. Warkocki, Warszawa 2021.

Anna Janicka, Sprawa Zapolskiej. Skandale i polemiki, Białystok 2015.

Hanna Kirchner, Nałkowska albo życie pisane, Warszawa 2015.

Janusz Kostecki, Trudny proces przenikania. Carska cenzura zagraniczna wobec importu publikacji w języku polskim w latach 1865-1904, Warszawa 2011.

Urszula Kowalczuk, „Krytyka zaprzeczna” we wczesnej epistolografii Leopolda Staffa, „Tekstualia” 2021, nr 1.

Lena Magnone, Maria Konopnicka. Lustra i symptomy, Gdańsk 2011.

Joanna Maj, Nowe historie literatury, Kraków 2021.

Grzegorz Marchwiński, Kanon literacki i naród w polskim dyskursie publicznym lat 1870-1905. Konstrukcje, uwarunkowania, znaczenia, Kraków 2017.

Dawid Maria Osiński, Kilka spojrzeń na sprawy bałkańskie, czyli jak i po co w drugiej połowie XIX wieku czyta się Bałkany [w:] Modernizmy Europy Środkowo-Wschodniej. Coraz szersze marginesy, red. E. Paczoska, I. Poniatowska, Warszawa 2020.

Problemy literatury i kultury modernizmu w Europie Środkowo-Wschodniej (1867–1918), t. 1: Teksty doświadczenia, t. 2: Doświadczenia tekstu, red. naukowa E. Paczoska, I. Poniatowska, M. Chmurski, Warszawa 2017.

Dariusz Piechota, Pozytywistów spotkania z naturą. Szkice ekokrytyczne, Gdańsk 2018.

Przemysław Pietrzak, Powieść w świecie prasy. Bolesław Prus i inni¸ Warszawa 2017.

„Przegląd Tygodniowy” 1866–1876. Teksty, analizy, komentarze, seria 1 i 2, red. A. Janicka, współpraca redakcyjna A. Kowalczykowa, Ł. Zabielski, oprac. tekstów i komentarze M. Siedlecki, P. Suchodolski, P. Wojciechowski, Ł. Zabielski, Białystok 2020;

Andrzej Romanowski, Pozytywizm na Litwie. Polskie życie kulturalne na ziemiach litewsko-białorusko-inflanckich w latach 1864-1904, Kraków 2003.

Katarzyna Sadkowska, Lwowska krytyka literacka 1894-1914. Tendencje i problemy, Warszawa 2015.

M. Świerkosz, Historia literatury kobiet – niedokończony projekt, „Wielogłos” 2011, nr 2.

Teresa Walas, Czy jest możliwa inna historia literatury?, Kraków 1993.

WIEDZA (Absolwent zna i rozumie: )

- fakty z zakresu literaturoznawstwa w stopniu pozwalającym mu napisać pracę dyplomową z historii literatury drugiej połowy XIX i początku XX wieku

- metodologie literaturoznawcze (szczególnie te najściślej powiązane z profilem problemowym seminarium)

- w stopniu pogłębionym miejsce i znaczenie literaturoznawstwa w relacji do innych dyscyplin naukowych oraz jego najnowszą specyfikę przedmiotową i metodologiczną

- w stopniu pogłębionym terminologię i teorie z zakresu historii literatury, zwłaszcza drugiej połowy XIX i początku XX wieku

- w stopniu pogłębionym diachroniczny charakter kształtowania się koncepcji badań literaturoznawczych, ze szczególnym uwzględnienie badań nad literaturą „pozytywizmu” i „modernizmu”

- w stopniu pogłębionym dynamikę rozwoju procesu historycznoliterackiego oraz tematy i idee pisarskie, ze szczególnym uwzględnieniem literatury polskiej drugiej połowy XIX i początku XX wieku;

- w stopniu pogłębionym rolę refleksji z zakresu innych nauk humanistycznych i nauk społecznych w procesie analizy historycznoliterackiej;

- w stopniu pogłębionym wpływ dzieł literackich na dzieje kultury polskiej i kształtowanie się świadomości kulturowej, cywilizacyjnej i społecznej;

- w stopniu pogłębionym metody interpretacji i analizy dzieł literackich pisanych przez pozytywistów i modernistów

- prawne i etyczne uwarunkowania przedsiębiorczości, działalności naukowej i zawodowej związanej z filologią polską oraz reguły zarządzania zasadami własności intelektualnej;

UMIEJĘTNOŚCI (Absolwent potrafi: )

- napisać dłuższą spójną pracę naukową:

- opartą na precyzyjnie sformułowanej wyjściowej tezie i wyrazistych pytaniach badawczych;

- wykorzystującą świadomie wybraną metodę badawczą;

- poprawną i konsekwentną pod względem metodologicznym;

- właściwie osadzoną w samodzielnie zrekonstruowanym i krytycznie rozpoznanym stanie badań;

- popartą zgromadzonym materiałem dowodowym;

- składającą się z argumentów logicznie prowadzących do konkluzji;

- eksponującą celowość i atrakcyjność poruszanej problematyki;

- poprawną pod względem językowym, także w zakresie korzystania ze stylu naukowego;

- obudowaną poprawnie i kompletnie sporządzonymi przypisami i bibliografią;

- mieszczącą się w obowiązujących limitach objętości (K_U01, K_U02, K_U05, K_U06, K_U10, K_U11)

- ustnie zaprezentować swoje badania na każdym ich etapie,

- precyzyjnie definiując założenia i cele badawcze;

- dokonując właściwej selekcji problemów, przykładów i argumentów;

- uzasadniając celowość i atrakcyjność omawianej problematyki;

- wypowiadając się językiem bogatym, poprawnym, także w zakresie użycia stylu naukowego;

- utrzymując uwagę słuchaczy;

- wykorzystując przejrzyste techniki informacyjno-komunikacyjne do prezentacji badań (np. handouty, prezentacje multimedialne)

- dyskutując w sposób rzeczowo uargumentowany;

- mieszcząc się w założonym limicie czasowym wystąpienia (K_U01, K_U02, K_U05, K_U06, K_U08, K_U13)

- student potrafi także samodzielnie podejmować i inicjować zespołowe i indywidualne działania naukowe;

- wszechstronnie wykorzystywać innowacyjne narzędzia wyszukiwawcze właściwe dla literaturoznawstwa;

- planować własną ścieżkę rozwoju intelektualnego i ukierunkowywać innych w tym zakresie;

KOMPETENCJE SPOŁECZNE (Absolwent jest gotów do: )

- organizowania własnego warsztatu badawczego i krytycznej oceny swoich dokonań;

- pracy w grupie, wspierania procesu twórczego innych osób (K_K01, K_K03);

- wzięcia odpowiedzialności za trafność przekazywanej wiedzy, kierując się uczciwością i rzetelnością naukową oraz zasięgając w razie potrzeby opinii ekspertów;

- doceniania różnorodności i wielości opinii i kultur (K_K04);

- uznania znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych;

- uznania znaczenia refleksji humanistycznej dla kształtowania się więzi społecznych;

- wykorzystania kompetencji literaturoznawczych w działaniu na rzecz i organizowaniu życia kulturalnego regionu, kraju, Europy.

METODY I KRYTERIA OCENIANIA

Podstawa zaliczenia seminarium na I roku: obecność, bieżące przygotowanie do zajęć i aktywny udział w dyskusjach, realizacja projektu studenckiego (jego forma zostanie ustalona z uczestnikami seminarium na początku zajęć).

Podstawa zaliczenia seminarium na II roku: obecność, bieżące przygotowanie do zajęć i aktywny udział w dyskusjach, regularne prezentowani fragmentów rozprawy, złożenie pracy magisterskiej.

Praca magisterska musi dowodzić umiejętności prowadzenia badań naukowych przez studenta i sprawdzać efekty uczenia się w zakresie:

• pogłębionej i uszczegółowionej znajomości dziedziny, której dotyczy praca;

• poprawnego posługiwania się specjalistycznym językiem i terminologią właściwymi dla wybranego obszaru badań;

• świadomego posługiwania się uzasadnioną metodologią badawczą;

• samodzielnego zbierania materiałów badawczych potrzebnych do pracy, rozpoznawania stanu badań nad podjętym zagadnieniem, hierarchizowania uzyskanej wiedzy;

• samodzielnego formułowania hipotez i sądów badawczych, polemiki z innymi stanowiskami;

• samodzielnego formułowania uzasadnionych wniosków badawczych;

• sporządzania przypisów i bibliografii.

Objętość pracy: od 3 do 5 arkuszy wydawniczych (120-200 tys. znaków).

Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma możliwości zaliczenia zajęć.

Nakład pracy na I roku seminarium: 16 ECTS = 400-480 godz., w tym 60 godz. uczestnictwa w seminarium i 340-410 godz. pracy własnej studenta (bieżące przygotowanie do zajęć, projekt studencki, wstępna wersja pracy magisterskiej).

Nakład pracy na II roku seminarium: 25 ECTS = 625-750 godz., w tym 60 godz. uczestnictwa w seminarium i 565-690 godz. pracy własnej studenta (bieżące przygotowanie do zajęć, napisanie pracy magisterskiej).