Science and medicine in literature: from Jonathan Swift to Olga Tokarczuk

Konwersatorium poświęcone jest złożonej i dwukierunkowej relacji między nowożytną literaturą i nowożytną nauką na przestrzeni ostatnich 300 lat, ze szczególnym uwzględnieniem nauk medycznych.

Konwersatorium poświęcone jest złożonej i dwukierunkowej relacji między nowożytną literaturą i nowożytną nauką na przestrzeni ostatnich 300 lat, ze szczególnym uwzględnieniem nauk medycznych.

Celem konwersatorium nie jest samo śledzenie naukowych treści w literaturze pięknej, lecz odkrywanie, jak (za pomocą jakich form) przebiegała recepcja idei naukowych – procesy asymilacji, nadinterpretacji, uproszczenia, a także fantazmaty naukowe czy poetyckie kontrpropozycje. Zajęcia mają ukazać, jak nowoczesność – nauka i jej praktyczne rezultaty techniczne – wpływa na wizję rzeczywistości, ustala nową relację człowieka ze światem.

Poprzez odwołanie do najważniejszych dyskusji z dziedziny ‘literature and science’, takich jak „dwie kultury” C.P. Snowa czy „science wars”, analizie zostaną poddane pozorne opozycje pomiędzy literaturą i nauką, zwłaszcza obiektywizm – subiektywizm, prawda – fałsz, rzeczywistość/fakty – wyobraźnia, prawdziwe – idealne, świat – język. Nacisk zostanie położony na kategorie wyraźnie łączące poezję i naukę: metaforę, porównanie i analogię (ich poznawcze aspekty) oraz interpretację.

Konwersatorium w szczególności uwzględnia różne aspekty medycyny narracyjnej czy humanistyki medycznej. Tematem refleksji będzie m.in. literackie ujęcie doświadczenia choroby i bólu, procesu leczenia, instytucji szpitala, niepełnosprawności, relacji pacjent – lekarz (np. komfort emocjonalny pacjenta) i pacjent – otoczenie (np. społeczna percepcja choroby i chorego), etyki lekarskiej.

Oprócz analizowaniem narracji maladycznych w beletrystyce zajmiemy się także analizą wykorzystywania literatury pięknej w edukacji medycznej (literatura służąca pracownikom ochrony zdrowia jako trening uważności, empatyczności i umiejętności komunikacyjnych).

Proponowana literatura (lista lektur może ulec zmianie, będzie uzgadniana na zajęciach)

Literatura i nauka:

J. Swift, „Podróże Guliwera” (fragm.)

G.G. Byron, „Kain”

M. Shelley, „Frankenstein”

H. G. Wells, „Wehikuł czasu”

F. Durrenmatt, „Fizycy”

P. Levi, „Układ okresowy”

T. Stoppard, „Arkadia”

R. Powers, "Galatea 2.2"

A. Sokal, J. Bricmont, "Modne bzdury. O nadużywaniu pojęć z zakresu nauk ścisłych przez postmodernistycznych intelektualistów" (fragm.)

O. Tokarczuk, „Czuły narrator” (fragm.)

Literatura i medycyna:

G. Büchner, „Woyzeck”

J. Iwaszkiewicz, „Brzezina”

F. O’Connor, „Kulawi wejdą pierwsi”, „Poczciwi wiejscy ludzie” (z tomu „Trudno o dobrego człowieka”)

A. Munro, „Wiszący most”

I. McEwan, „Sobota”

O. Sacks, „Mężczyzna, który pomylił swoją żonę z kapeluszem” (lub tegoż, „Przebudzenia”)

S. Sontag, „Choroba jako metafora”

R. Schleifer, J.B. Vannatta, „Literature and Medicine. A Practical and Pedagogical Guide” (wybór)

O. Tokarczuk, „Empuzjon” (fragm.)

Teksty uzupełniające:

Literatura i nauka

G. Beer, Darwin’s Plots: Evolutionary Narrative in Darwin, George Eliot and Nineteenth-Century Fiction, London 1983.

A. Buckland, Novel Science: Fiction and the Invention of Nineteenth-Century Geology, Chicago and London 2013.

R. Dawkins, Unweaving the Rainbow, Harmondsworth 1998.

N. Heringman, Romantic Rocks, Aesthetic Geology, Ithaca 2010.

R. Holmes, The Age of Wonder: How the Romantic Generation Discovered the Beauty and Terror of Science, London 2008.

The Routledge Companion to Literature and Science, ed. by B. Clarke, M. Rossini, London and New York 2011.

Ch. Sleigh, Literature and Science, Basingstoke 2011.

M. Willis, Literature and Science, London 2015.

Literatura i wiedza, red. W. Bolecki i E. Dąbrowska, Warszawa 2006.

Poezja i astronomia, red. B. Burdziej, G. Halkiewicz-Sojak, Toruń 2006.

Praktyka, utopia, metafora. Wynalazek w XIX wieku, red. J. Kubicka i M. Litwinowicz-Droździel, Warszawa 2016.

Literatura i medycyna

A. Burzyńska, "Atlas anatomiczny Georga Büchnera", Kraków 2022.

„Fragmenty dyskursu maladycznego”, red. M. Ganczar, I. Gielata, M. Ładoń, Gdańsk 2019.

„Literatura piękna i medycyna”, red. M. Ganczar, P. Wilczek, Warszawa 2015.

M. Ładoń, „Choroba jako literatura. Studia maladyczne”, Katowice 2019.

G. Marzec, „Medycyna”, Warszawa 2018.

„Medycyna narracyjna. Opowieści o doświadczeniu choroby w perspektywie medycznej i humanistycznej”, red. Marta Chojnacka-Kuraś, Warszawa 2019.

„Medycyna narracyjna. Teoria i praktyka”, red. R. Charon et al., Kraków 2020.

S. Mukherjee, "Cesarz wszech chorób. Biografia raka", Wołowiec 2013.

M. Okupnik, „W niewoli ciała. Doświadczenie utraty zdrowia i jego reprezentacje”, Kraków 2018.

A. Szczeklik, „Kore. O chorych, chorobach i poszukiwaniu duszy medycyny”, Kraków 2007.

„Teksty Drugie” 2021 (1) – temat numeru „Medycyna narracyjna” (wybór)

W toku zajęć student uzyskuje podstawową umiejętność myślenia o problemie relacji między literaturą i nauką, ze szczególnym uwzględnieniem nauk medycznych. Przyswaja sobie terminologię z zakresu interdyscyplinarnych badań "literature and science" oraz medycyny narracyjnej i umie się nią posługiwać. Nabywa umiejętności postrzegania, rozumienia i objaśniania zjawisk literatury oraz nauki w kategoriach ich wzajemnych relacji i oddziaływań na płaszczyźnie dyskursów. Uczy się rozpoznawania problematyki badawczej oraz praktycznych zastosowań uzyskanej wiedzy i nabytych umiejętności w obcowaniu z różnorodnymi formami literatury, sztuki i nauki.

- kontrola obecności (dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze)

- ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność)

- praca końcowa