Jak rozmawiać (z) maszynami: między pismem, głosem a technologią

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Podstawowe kompetencje cyfrowe, praca w z komputerem i smartfonem, umiejętność pracy w grupie, znajomość języka angielskiego pozwalająca na czytanie artykułów naukowych.

w sali

Mówiące maszyny, roboty, komputery, samochody i statki kosmiczne, od lat towarzyszą fantazjom o nowoczesności i przyszłości, a płynna rozmowa z urządzeniem cyfrowym, przypominająca rozmowę z innym człowiekiem wyznacza horyzont wyobrażeń o narodzinach sztucznej inteligencji. Jednocześnie interfejs głosowy, rozmawianie z maszyną i dyktowanie poleceń, które pojawiają się na ekranie, stanowią coraz ważniejszą część naszej komunikacyjnej, cyfrowej codzienności.

Konwersatorium stawia sobie za cel przyjrzenie się przemianom praktyk kulturowych, których istotnymi składankami stają rozmowy z maszynami.

Mówiące maszyny: roboty, komputery, samochody i statki kosmiczne, od lat towarzyszą fantazjom o nowoczesności i przyszłości, a płynna rozmowa z urządzeniem cyfrowym, przypominająca rozmowę z innym człowiekiem wyznacza horyzont wyobrażeń o narodzinach sztucznej inteligencji. Jednocześnie interfejs głosowy, rozmawianie z maszyną i dyktowanie poleceń, które pojawiają się na ekranie, stanowią coraz ważniejszą część naszej komunikacyjnej, cyfrowej codzienności.

Pod wpływem technologii cyfrowych zmieniły się granice między tym co piśmienne, drukowane i mówione. Urządzenia cyfrowe są maszynami, w których granica ta ulega ciągłym przekształceniom. Jednocześnie mówimy, wysyłamy pod stołem smsy, czatujemy, sprawdzamy google’a. Prowadzimy dyskusje z czat-botami i NPC-ami oraz zajęcia na Zoomie, prosimy o radę wirtualnych asystentów, wydajemy polecenia samochodom, rozmawiamy w językach, których nie znamy. To, co piśmienne, posttypograficzne i to co mówione łączy w nowe, nieznane jeszcze 20 lat temu, konfiguracje.

Jednym z elementów tych (re)konfiguracji są właśnie mówiące i słuchające maszyny. Konwersatorium stawia sobie za cel przyjrzenie się przemianom praktyk językowych i ich popkulturowych wyobrażeń, których istotnym elementem są cyfrowe maszyny rozpatrywane jako media, interfejsy, ale także jako nie-ludzkie podmioty.

Proponowane zagadnienia:

- Lektoralność i nowa lektoralność – wprowadzenie pojęć

-Interfejsy elektroniczne: od przełączników do pisma i głosu – wybrane historie

-Przestrzeń pisma – pisanie hybrydowe, pisanie jako rozmowa

- Rozmawiając z robotami – sztuczna inteligencja, przełom robotyczny

- Interfejsy wyobrażone – głos robota, głos komputera jak rozmawia się z maszynami w popkulturze: roboty, samochody, komputery w literaturze, kinie i grach

- Smartfon jako maszyna lektooralna

- Przestrzeń miasta: między pismem a głosem

- „Alexa. Who is H?” - asystenci i asystentki głosowe

- Samochód – maszyna lektooralna

- Dystopie i utopie „po piśmie” – Zuckerberg i Dukaj

Wybrane lektury:

Mladen Dolar, Polityka głosu, tłum. P. Bożek i G. Nowak, “Teksty drugie”, nr 5, 2015.

Jack Goody, Mit, rytuał, oralność, tłum. O. Kaczmarek, Warszawa 2012.

AI Narratives: A History of Imaginative Thinking about Intelligent Machines, red. S. Cave, K. Dihal, S. Dillon, Oxford University Press, Oxford 2020.

Alan Turing, Maszyna licząca a inteligencja, w: Filozofia umysłu, red. Bohdan Chwedeńczuk, Aletheia, Warszawa 1995 (oryg. 1950)

Justine Humphry, Chris Chesher, Preparing for smart voice assistants: Cultural histories and media innovations, “New Media & Society”, 23(7) 2021.

Sherry Turkle, Samotni razem. Dlaczego oczekujemy więcej od zdobyczy techniki, a mniej od siebie nawzajem, tłum. M Cierpisz, Kraków 2013.

Osoba uczestnicząca:

-zna i rozumie swoistość nauk o kulturze oraz ich związki z innymi naukami humanistycznymi i społecznymi

- zna i rozumie w stopniu zaawansowanym wybrane aspekty historii kultury polskiej i ościennych kultur obcych;

- zna i rozumie podstawowe media i środki transmisji kultury (słowo, obraz, widowisko) oraz ich wpływ na kształt procesu kulturowego

- zna i rozumie wybrane nurty i narzędzia historii literatury, teatru, widowisk oraz sztuk wizualnych i filmu

-potrafi interpretować zgromadzony materiał uwzględniając kontekst historyczny, społeczny i polityczny

Jest gotowa do:

- krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści

- dostrzegania wagi refleksji kulturoznawczej dla życia społecznego i dostrzegania konieczność jej rozwoju.

Nie więcej niż 2 dozwolone nieobecności na zajęciach.

Obecność i aktywność na zajęciach, praca w grupie (40 proc.), prezentacja na wybrany temat lub praca pisemna (60 proc.)