On the Ancient History of the Book, Libraries and the First Philologists

Kurs będzie miał formułę kompleksowego

wprowadzenia do problematyki starożytnej

transmisji tekstów, tj powielania

rozprzestrzeniania się, przechowywania i ginięcia

dzieł literackich na długo przed rewolucyjnym

wynalazkiem druku, starożytnych początków

nauki o literaturze i historii powstania pierwszych

księgozbiorów.

Przedmiotem kursu będą starożytne dzieje

tekstów literackich: ich przekazu, ginięcia,

pierwszych zorganizowanych prób ich ocalania,

gromadzenia księgozbiorów i pierwszych badań

nad nimi. Przyjrzymy się temu, jak w

późnoklasycznej i hellenistycznej Grecji

wykluwającej się koncepcji biblioteki, czyli

gromadzenia i przechowywania korpusu

powstałej od najdawniejszych czasów literatury

greckiej towarzyszyły – spowodowane potrzebą

uporządkowania zgromadzonego księgozbioru –

pierwsze badania filologiczne. Prześledzimy też,

jak do hellenistycznej koncepcji „biblioteki

totalnej” ustosunkowywali się Rzymianie w

okresie, kiedy stawali się wiodącą siłą militarno –

gospodarczą i wiodącym centrum kulturalnym

basenu Morza Śródziemnego. Na kolejnych

zajęciach cyklu podejmiemy następujące

zagadnienia:

- Kiedy Grecy zaczęli czytać książki? Od kultury

oralnej do kultury piśmiennej;

- Kto był posiadaczem pierwszego księgozbioru?

O Pizystracie i jego programie kulturalnym;

- Co zrobić, żeby dzieło literackie nie przepadło?

O programie Likurga;

- Czy da się zebrać całą literaturę grecką w

jednym miejscu? - o Ptolemeuszach i Bibliotece

Aleksandryjskiej;

- O Kallimachu i wynalazku katalogu

bibliotecznego;

- O tym, jak narodziły się fałszerstwa literackie;

- O tym, jak kontrolować obieg tekstu – wydania

tekstu, hipotezy;

- Jak powstały pierwsze biblioteki w Rzymie?

- Gdzie rzymski bibliofil zaopatrywał się w

książki?

- Kto miał wstęp do rzymskich bibliotek

publicznych?

- O układzie starożytnej biblioteki, czyli jak

wyłaniał się kanon literacki;

- O bazgraniu po marginesach – czyli o

starożytnych scholiach.

R. Blum, Kallimachos: Alexandrian Library

and the Origin of Bibliography, transl. H.H.

Wellisch, Madison, WI 1991

F. Della Corte, La filologia Latina dalle origini

a Varrone, Firenze 1981 2

C. Higbie, Collectors, Scholars, and Forgers

in the Ancient World: Object Lessons, Oxford

2017

J. König /K. Oikonomopoulou/G. Woolf

(eds.), Ancient Libraries, Cambridge 2013

F. Montanari (ed.), History of Ancient Greek

Scholarship: from the Beginnings to the End

of the Byzantine Age, Leiden-Boston 2020

K. Pietruczuk, Dzieje tekstu Ajschylosa,

Sofoklesa i Eurypidesa między Atenami a

Aleksandrią, Warszawa 2014

R. Pretagostini/ E. Dettori (edd.) La cultura

letteraria ellenistica. Persistenza,

innovazione, trasmissione, Rome 2007

L.D. Reynolds, N.G. Wilson, Skrybowie i

uczeni. O tym, w jaki sposób antyczne teksty

literackie przetrwały do naszych czasów,

tłum. P. Majewski, Warszawa 2008

Po ukończeniu kursu student jest świadom

najważniejszych problemów związanych z

rękopiśmienną transmisją tekstów; orientuje się

w podstawowej terminologii filologicznej (wydanie

krytyczne, lekcja rękopisu, koniektura, ateteza,

interpolacja itp.), zna zarys historii bibliotek w

starożytności i historię koncepcji biblioteki, zna

starożytną historię powstania filologii jako nauki,

analizuje teksty źródłowe dotyczące starożytnych

początków bibliotek i nauki o literaturze w ich

kontekście historycznym.

Obecność i udział w dyskusji (50%), ustne

zaliczenie końcowe (50%)