Pegasus rears, or curiosities and eccentricity in Greek and Roman poetry

To zajęcia dla tych, którzy lubią zagadki, szarady i zabawy literackie, dla tych, których bawią żarty poetyckie Tuwima, Barańczaka i Szymborskiej oraz wreszcie dla tych, którzy czują pociąg do literatury Greków i Rzymian. Zajęcia przedstawią starożytne źródła i wzorce różnorakich zabaw literackich i lingwistycznych, które na podstawie utworów z różnych epok opisał w słynnym zbiorze pt. Pegaz dęba Julian Tuwim. Będziemy się zastanawiać, jaką funkcję pełnią gry słowne i zabawy literackie w poezji starożytnej i skąd zamiłowanie do nich w różnych epokach. Przy okazji przedstawiony zostanie podstawowy zasób wiedzy o poezji i kulturze starożytnej. Zajęcia są przeznaczone dla wszystkich chętnych, nie wymagają jest znajomości greki i łaciny.

Punktem wyjścia dla naszych rozważań będzie słynna kolekcja literackich osoboliwości, zebranych przez Juliana Tuwima w tomie pt. Pegaz dęba. Zajęcia przedstawią starożytne źródła i wzorce takich zabaw literackich i lingwistycznych. Dyskusja nad partiami starożytnych utworów poetyckich oraz fenomenami starożytnej kultury zaowocuje refleksją nad funkcjami gier słownych i zabaw literackich w poezji starożytnej i ich znaczeniem w starożytności i innych epokach. Przy okazji przedstawiony zostanie podstawowy zasób wiedzy o poezji i kulturze starożytnej. Zajęcia są przeznaczone dla wszystkich chętnych, nie wymagają jest znajomości greki i łaciny.

Spis tematów (możliwe są pewne modyfikacje):

1. Wprowadzenie: podstawowe wiadomości o poezji Greków i Rzymian, jej periodyzacja i gatunki, oralność a piśmienność, materialne dokumenty literatury starożytnej i jej stan zachowania.

2. Alfabet grecki. Podstawowe wiadomości z zakresu metryki starożytnej. Zabawy lingwistyczne na pompejańskich murach.

3. Zagadki greckie.

4. Akrostychy.

5. Ilustrowane papirusy i ars Eudoxi.

6. Mechanizm z Antykitery a poezja grecka.

7. Greckie wiersze-obrazki.

8. Tabulae Iliacae.

9. Palindromy, raki i anagramy.

10. Lewiusz i rzymskie wiersze-obrazki.

11. Utwory izopseficzne.

12. Wierszowane problemy matematyczne.

13. Optacjan Porfiriusz.

14. Dwujęzyczność: Palladas i Auzoniusz.

15. Łacińska poezja kunsztowna renesansu i baroku.

J. Tuwim, Pegaz dęba, Warszawa 1950 (II wyd. 2008).

Ch. Luz, Technopaignia. Formspiele in der griechischen Dichtung, Leiden 2010.

H. Weiss, Bella bulla. Lateinische Sprachspielerein, wyd. II, Bonn 1952.

The Muse at Play. Riddles and Wordplay in Greek and Latin Poetry, oprac. J. Kwapisz, D. Petrain, M. Szymański, Berlin 2013.

J. Kwapisz, The Paradigm of Simias. Essays on Poetic Eccentricity, Berlin 2019.

Literatura do poszczególnych zagadnień będzie podawana sukcesywnie w trakcie zajęć.

Po ukończeniu kursu student:

- zna podstawową periodyzację i chronologię starożytnej poezji greckiej i rzymskiej;

- ma podstawową wiedzę o starożytnej kulturze piśmienniczej;

- ma podstawową wiedzę o omawianych autorach;

- zna i rozpoznaje gatunki poezji starożytnej na podstawie omawianych autorów;

- umie samodzielnie analizować, interpretować i umieszczać w szerszym kontekście starożytne teksty poetyckie omawianych autorów oraz omawiane fenomeny kultury;

- rozumie istotność materialnego kontekstu dokumentów literatury starożytnej;

- potrafi brać udział w dyskuji na temat starożytnego tekstu poetyckiego;

- potrafi sformułować krótką wypowiedź pisemną na temat starożytnego tekstu poetyckiego;

- ma krytyczną świadomość wagi dziedzictwa starożytnego.

Udział w dyskusji (50%), praca pisemna (50%).