European and Polish symbolism in literature and fine arts

Konwersatorium poświęcone jest omówieniu symbolizmu, międzynarodowego prądu artystycznego, obejmującego sztuki wizualne (malarstwo, grafika, rzeźba, architektura) i literaturę piękną (poezja, dramat, proza). Jego celem jest zaznajomienie z najważniejszymi punktami estetyki symbolu na mapie kulturalnej końca XIX i początku XX w. w kraju i za granicą

Symbolizm europejski to międzynarodowy prąd artystyczny dominujący w sztukach wizualnych i literaturze pięknej od lat 80. XIX w. do wybuchu I wojny światowej, choć swoich wielkich prekursorów miał już w połowie „wieku pary i elektryczności”. Jego przedstawiciele zwrócili się przeciwko realizmowi i naturalizmowi, przezwyciężając reprezentację rzeczywistości w kierunku poszukiwania tego, co pozazmysłowe, niewidzialne i niewyrażalne. To właśnie symbolistom zawdzięczamy wynalezienie nowoczesnego języka dla przedstawienia irracjonalnych stanów psychicznych, sfery płci, rzeczywistości duchowej, mitów i archetypów. Celem konwersatorium jest zaznajomienie z najwybitniejszymi reprezentantami zwrotu idealistycznego w kulturze artystycznej przełomu XIX i XX w. Pisarze i artyści polscy zostaną omówieni w szerokich kontekstach zagranicznych (symbolizm francuski, belgijski, niemiecki, austriacki i rosyjski) w celu ukazania ponadnarodowej wspólnoty wyobraźni i podkreślenia rodzimości krajowych twórców. Poruszone zostaną zbliżenia i związki sztuki słowa i obrazu oraz wpływ, często zapominany, symbolistycznego imaginarium na świadomość i kompetencję kulturową współczesnego odbiorcy. Zobaczymy, co w naszych snach, marzeniach, ale i lękach pochodzi z wyobrażeń m.in. Charles’a Baudelaire’a, Edvarda Muncha, Gustava Klimta, Maurice’a Maeterlincka czy Stanisława Przybyszewskiego.

1. Z. Przesmycki-Miriam, Wybór pism krytycznych, oprac. Ewa Korzeniewska, Warszawa 1967

2. Encyklopedia Symbolizmu, Jean Cassou, Ouerre Brunel i in., Warszawa 1992, polskie wydanie

3. H. Hofstatter, Symbolizm, Warszawa 1990

4. H. Peyre, Co to jest symbolizm, Warszawa 1990

5. Symbolizm w malarstwie polskim 1890–1914, wstęp, wybór obrazów i red. naukowa Agnieszka Morawińska, Warszawa 1997

6. W. Łuszczak, Malarstwo polskiego modernizmu, Gdańsk 2004 (Słowo/ obraz/ terytorium)

7. E. Grabska, Moderniści o sztuce, Warszawa 1971

8. E. Swinglehurst, Prerafaelici, Warszawa 1995

9. A. Nowakowski, Arnold Bocklin, Chwała i zapomnienie, Kraków 1994

10. Koniec wieku. Sztuka polskiego modernizmu 1890–1914, (katalog) pod red. Elżbiety Charazińskiej i Łukasza Kossowskiego, Muzeum Narodowe, Warszawa 1996

11. A. Ławniczakowa, Jacek Malczewski, Kraków 1995

12. P. Vance, Gauguin, Warszawa 1996

13. Ł. Kossowski, O największym polskim Japończyku w: Orient i orientalizm w sztuce, Kraków 1983

14. K. Wyka, Thanatos i Polska, Kraków 1971

Efekty uczenia się:

1) rozpoznanie i zdefiniowanie zjawisk kulturalnych w Europie i na ziemiach polskich XIX i XX w.

2) rozpoznawanie dzieł malarskich i literackich oraz zawartych w nich kodów, dla przekazywania treści charakterystycznych dla przełomu wieków

wskazanie zależności między literaturą i sztuką a przemianami stylistycznymi XIX i XX w.

Samodzielna praca (referat) i analiza poszczególnych zjawisk kulturalnych i artystycznych podczas dyskusji.