Polish and Lithuanian literary and cultural relationships in the years 1864-1939

general courses

The classes are devoted to the presentation of Polish – Lithuanian literary and cultural relationships in the years 1864-1939 taking into account the cultural and ideological changes that occurred at this time in the relationship between these two nations. Participants of the course will learn about the role of themes related to Lithuania within the heritage of the Polish writers of that period, as well as the regional face of positivism, modernism and avant-garde on the territory of the late Grand Principality of Lithuania (press, theater, art).

Classroom
Remote learning

The classes are devoted to the presentation of Polish – Lithuanian literary and cultural relationships in the years 1864-1939 taking into account the cultural and ideological changes that occurred at this time in the relationship between these two nations. Participants of the course will learn about the role of themes related to Lithuania within the heritage of the Polish writers of that period, as well as the regional face of positivism, modernism and avant-garde on the territory of the late Grand Principality of Lithuania (press, theater, art). The discussion during the classes aims at better understanding of the specificity of cultural relations and the ways of interpretation of literature in the context of the Lithuanian national revival.

Classes are supposed to:

• deepen the knowledge gained during the course about the history and of Polish literature (in the regional version of positivism, modernism and avant-garde);

• to show the role of literature in creating and consolidating the nineteenth century cultural myths on Polish and Lithuanian side;

• synthetically show similarities and differences in treatment of the above issues in the literature of both nations, resulting from the genre, style, type of narrative, the direction of literary or historical conditions.

Introductory part will present the historical context of Polish-Lithuanian literary and cultural relations (the origin and meaning), including the specificity of Polish strategies of mythologizing Lithuanian history and territory. Participants of the course will learn about the role of themes related to Lithuania within the heritage of the Polish writers of that period, as well as the regional face of positivism, modernism and avant-garde on the territory of the late Grand Principality of Lithuania (press, theater, art). During the analysis of selected works students perfect their skills of critical interpretation of texts and learn about the possibility of applying concepts from other areas of the humanities useful to assess the literary phenomenon. Furthermore, participants will learn about the basics (classic) and new works about the topic of the course with particular emphasis on comparative studies.

As a result a student gains knowledge of the following issues:

1. the methodology of research into the connections in literature and culture, applied to the literature of the second half of nineteenth century andand the first decades in the 20th (status and prospects of research, new works accepted in the literary methods of analysis, descriptions and interpretation of events relevant to the cultural development of Polish and Lithuanian culture in this period);

2. Means of functioning of ideological heritage of “Lithuanian school” of romanticism in Polish literature and art in 1864-1939 period and the trends of its modification in the view of philosophical and aesthetic assumptions of positivism, modernism and avant-garde;

3. the role of the close connection of literature and art (painting, music, theater, photography) in shaping the typical late nineteenth and early twentieth century philosophical and aesthetic attitudes in Polish and Lithuanian culture.

List of topics:

1. Organizational classes – introduction to the topic of of Polish-Lithuanian literary and cultural relations in 1864-1939

2. 1863 Insurrection in Lithuania in literature and painting (M. Konopnicka, J. Biliūnas, A. Grottger, St. Witkiewicz)

3. Lithuania of J. I. Kraszewski

4. Literary travels around Lithuania (K. Tyszkiewicz, Z. Gloger)

5. Stereotype images of Lithuanian and Pole in Polish literature (E. Orzeszkowa, H. Sienkiewicz)

6. J. Mačiulis (Maironis) in contexts of Polish literature and culture

7. Image of Lithuania in Polish popular prose (M. Rodziewiczówna)

8. Positivism in Lithuania (E. Jeleńska-Dmochowska)

9. Polish-Lithaunian artists (the art of the word, paiting, photography in 1864-1939)

10. Kraków and Vilnius – the capitals cities of Polish-Lithuanian modernism (almanac „Gabija”, antology „Żórawce”, cabarets „Zielony balonik”, „Banda”, „Ach”)

11. Childhood in the Issa Valley (Cz. Miłosz)

12. (Lithuanian) Kaunas and (Polish) Wilno – literary environments I (regionalism theme in the „Żagary” group poetry)

13. (Lithuanian) Kaunas and (Polish) Wilno – literary environments II („Cztery wiatry”, „Trzeci Front”, „Granit”)

14. Polish and Lithuanian satire in the interwar period of 20th century (academic cribs, club „Smorgonia”, K. I. Gałczyński poetry, „Kuntaplis”)

Basic reading:

1.1. M. Jackiewicz, Literatura polska na Litwie XVI-XX wieku, Olsztyn 1993. (fragments)

M. Jackiewicz, Literatura litewska w Polsce w XIX i XX wieku, Olsztyn 1999. (fragments)

2.1. M. Konopnicka, Z teki Grottgera, selected by J. Leo, Warszawa 1992

2. 1. J. Biliūnas, Smutna opowieść, trans. by A. Lau-Gniadowska, [in id:] Smutna opowieść i inne opowiadania, trans. by A. Lau-Gniadowska, Warszawa: Czytelnik, 1956.

2. 2. I. Szulska, Echa powstańczego cyklu Artura Grottgera „Lituania” w literaturze polskiej i litewskiej drugiej połowy XIX wieku (na wybranych przykładach), „Niepodległość i Pamięć” 2014 (XXI), No. 1-2 (45-46), 357-378.

3.1. J. I. Kraszewski, Kunigas. Powieść z podań litewskich, edited by S. Świerzewski, J. L. Kowalczyk, Warszawa 1955.

3.2. T. Bujnicki, Litewscy „barbarzyńcy” w powieściach historycznych Kraszewskiego, [in:] Europejskość i rodzimość. Horyzonty twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego, edited by W. Ratajczak, T. Sobieraj, Poznań 2006.

4.1. Z. Gloger, Niemen, [in id.:] Dolinami rzek: opisy podróży wzdłuż Niemna, Wisły, Bugu i Biebrzy, Warszawa 1903.

4.1. K. Tyszkiewicz, Wilija i jej brzegi, Vilnius 2008 (fragments)

4.2. B. K. Obsulewicz, Zygmunt Gloger i Litwa, [in:] Kalbų ir literatūrų funkcionavimas Lietuvoje: Lietuvių-lenkų moksliniai ir kultūriniai ryšiai - Funkcjonowanie języków i literatur na Litwie. Litewsko-polskie związki naukowe i kulturowe, edited by M. Dawlewicz, I. Fedorowicz, A. Kalėda, Wilno - Vilnius 2014.

5.1. E. Orzeszkowa, „Pokociło się” i „Dam nogę”. Scena z życia dwóch braci, Wilno 1880 [1881].

5.1. H. Sienkiewicz, Dzwonnik, [in id.:] Wybór nowel i opowiadań, introduction by T. Bujnicki, Biblioteka Narodowa seria I 231, Wrocław 1992 (any edition)

5.2. K. Buchowski, Wzajemne postrzeganie do przełomu XIX i XX w., Narodziny litewskiej mitologii w polskiej kulturze, Mity u podstaw litewskiego ruchu narodowego, [in id.:] Litwomani i polonizatorzy: mity, wzajemne postrzeganie i stereotypy w stosunkach polsko-litewskich w pierwszej połowie XX wieku, Białystok 2006.

6.1. Maironis, Znad Biruty (any edition), Jaunos dienos, [in id.:] Pavasario balsai (any edition)

7. 1. A. Mickiewicz, Oda do młodości (any edition)

6.2. M. Pokorska-Iwaniuk, Związki Maironisa z kulturą i literaturą polską, [in:] Literatūrų ir kalbų funkcionavimas Lietuvoje: lietuvių-lenkų moksliniai ir kultūriniai ryšiai/ Funkcjonowanie języków i literatur na Litwie: litewsko-polskie związki naukowe i kulturowe, edited by M. Davlevič, I. Fedorovič, A. Kalėda, Vilnius 2014, 176-190.

7.1. M. Rodziewiczówna, Szary proch (any edition)

7.2. J. Szcześniak, Drzewo wiecznie szumiące, niepotrzebne nikomu. Kresy w powieściach Marii Rodziewiczówny, Lublin 1998.

7.2. E. Paczoska, Pogranicza i ograniczenia. Pozytywiści wobec kresów, [in:] Pozytywizm i negatywizm. My i wy po stu latach, edited by B. Mazan, S. Tynecka-Makowska, Łódź 2005.

8. 1. E. Jeleńska, Panienka, Warszawa 1991. (fragments)

8.1. E. Jeleńska, Przed świtem, [w tejże:] Bociany, Warszawa 1908 (1907).

8.2. I. Szulska, Przykładem i piórem. Codzienność Emmy Jeleńskiej-Dmochowskiej (1864-1919) w świetle twórczości i dokumentów epoki, [in:] Kresowianki. Krąg pisarek heroicznych, edited by K. Stępnik i M. Gabryś, serie „Obrazy Kultury Polskiej”, Lublin 2006.

8.2. A. Romanowski, Pozytywizm na Litwie. Polskie życie kulturalne na ziemiach litewsko-białorusko-inflanckich w latach 1864-1904, serie „Z Prac Katedry Kultury Literackiej Pogranicza Instytutu Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego”, „Biblioteka Literatury Pogranicza” vol. 5, Kraków 2003. [fragments]

9.1. M. K. Čiurlionis, Sonata, [in:] R. Okulicz-Kozaryn, Litwin wśród spadkobierców Króla Ducha: twórczość Čiurlionisa wobec Młodej Polski, Kraków 2007.

9.1. J. Bułhak, Pejzaż Wilna. Wędrówki fotografa w słowie i obrazie, Wilno 2012. [fragments]

9.2. Wileńskie środowisko artystyczne, 1919-1945: malarstwo, grafika, rzeźba, rysunek, fotografia: Galeria Sztuki Współczesnej BWA w Olsztynie, czerwiec-sierpień 1989 r.: [kat. wystawy], edited by K. Brakoniecki… [et al.]; Biuro Wystaw Artystycznych w Olsztynie. Olsztyn: Biuro Wystaw Artystycznych, 1989.

10.1. Żórawce, introduction by J. Jankowski, Wilno 1910. [selections]

10.2. A. Romanowski, Grupy literacko-artystyczne, [in id.:] Młoda Polska wileńska, Kraków 1999.

10.2. M. Kvietkauskas, Polifonia literatury w Wilnie okresu wczesnego modernizmu 1904-1915, trans. by B. Kalęba, Kraków 2012 (fragments)

11.1. Cz. Miłosz, Dolina Issy, film „Dolina Issy” T. Konwicki (1982)

11.2. R. Chodźko, Potęga prywatnej doliny Czesława Miłosza i Tadeusza Konwickiego, [in:] Pogranicza, cezury, zmierzchy Czesława Miłosza. Studia, edited by A. Janicka, K. Korotkich, J. Ławski, Warszawa-Białystok 2012, 183-202.

12.1. Żagary. Antologia poezji, edited by T. Bujnicki, J. Fazan, K. Zajas, Biblioteka Narodowa seria I 335, 1, Wrocław 2019 [selections]

12.2. Żagary. Środowisko kulturowe grupy literackiej, edited by T. Bujnicki, K. Biedrzycki, J. Fazan, Kraków 2009. [fragments]

13.1. K. Binkis, Salem Alejkum!, Niemiecka wiosna, Duonelaitisowy; J. Tysliava, Jesienna audycja; K. Boruta, Z tłumem, A. Žukauskas, Odległa wieś, [in:] Widziałem świat: skrypt do kursu historii literatury litewskiej, edited and trans. by B. Kalęba, J. Niedźwiedź, Kaunas - Vilnius 2014, 49-55.

13.2. M. Jackiewicz, A. Kalėda, Dzieje literatury litewskiej, t. 2, Warszawa 2002. [fragments]

14.1. The selection of the texts from 1933-1940 prepared by the leading („Kuntaplis”, the selection of Wilno satire poetry of K. I. Gałczyński).

14.2. M. Kozłowska, O Wilnie i śmiechu wileńskim (Regionalna satyra i humor poetycki (1920-1939) - rekonesans); J. S. Ossowski, Wileńskie satyry Gałczyńskiego, [in:] Poezja i poeci w Wilnie lat 1920-1940. Studia, edited by T. Bujnicki and K. Biedrzycki, Kraków: Universitas, 2003.

Further reading:

T. Bujnicki, Literackie obrazy pogranicza. Litewski raj i krwawy mit Ukrainy, [in:] Krainy utracone i pozyskane. Problem w literaturach Europy Środkowej, edited by K. Krasuski, series „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach” No. 2308, Katowice 2005.

B. Kalęba, Rozdroże. Literatura polska w kręgu litewskiego odrodzenia narodowego, series „Biblioteka Literatury Pogranicza”, vol. 24, edited by A. Romanowski, Kraków: Universitas, 2016.

M. Litwinowicz-Droździel, O starożytnościach litewskich: mitologizacja historii w XIX-wiecznym piśmiennictwie byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego, Kraków: Universitas, 2008.

Ostatni obywatele Wielkiego Księstwa Litewskiego, edited by T. Bujnicki and K. Stępnik, series „Obrazy Kultury Polskiej”, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu M. Curie-Skłodowskiej, 2005.

B. Speičytė, Przełom w tradycji. Maironis a polska poezja romantyczna, trans. by I. Fedorowicz, „Wiek XIX” 2017.

I. Szulska, Litwa Józefa Ignacego Kraszewskiego, Warszawa 2011.

Upon finishing the course a student:

KNOWLEDGE

1. describes and deeply and comprehensively analyzes the origins and the directions of development of Polish-Lithuanian literary and cultural relations in the years 1864-1939

2. interprets literary works from the perspective of different methodological approaches, with the knowledge of the most recent literary lines of thought

SKILLS

3. analyzes literary work in the context of literature of a given time, taking into account historical and social background of the period, formulates competent statements about it

4. prepares a paper on the basis of individually collected references

5. has an ability to draw conclusions, discuss, formulate opinions and arguments about statements devoted to historical and literary issues.

ATTITUDE

6. perceives Polish literature related to Lithuania as a result of literature and culture of the time,

7. perceives literature as an important tool for exploration of the cultural characteristics of a community, understands the relationship between literature and other areas of life.

Form of classes - classroom/Google (depending on current regulations). Classes will involve working in groups, developing skills in reading and understanding scholarly texts through discussion, presenting and arguing one’s views on some topic of literature, preparing class papers with the aid of multimedia techniques.

Continuous assessment (preparedness and in-class activity) – 50%,

presentation of an essay – 40%, attendance – 10%.

-