Didactics in High School

Kurs Dydaktyki Szkoły Wyższej jest adresowany do doktorantów, jako przyszłych nauczycieli akademickich, dla których wiedza z zakresu planowania efektywnej realizacji procesu kształcenia w szkole wyższej jest niezbędnym elementem kompetencji zawodowych.

Program z założenia obejmuje pełny zakres tematyczny współczesnej dydaktyki ogólnej wraz z niezbędną wiedzą z psychologii i socjologii będącą podstawą do formowania metodyki pracy nauczyciela akademickiego. Punktem odniesienia będą prawidłowości uczenia się dorosłych w pierwszej fazie okresu „wczesnej dorosłości”.

W programie kursu omawiane są zagadnienia dotyczące prawidłowości i uwarunkowań przebiegu procesu nauczania-uczenia się, a te mają walor uniwersalny.

I. Projektowanie edukacyjne

1. Proces uczenia się i proces nauczania. Proces kształcenia:

• Uwarunkowania i relację między oddziaływaniem zewnętrznym (nauczyciel), a wewnętrznym procesem uczenia się (student)”

• Interakcje - komunikacyjne pojmowanie procesu kształcenia

• Prawidłowości przebiegu procesu uczenia się w świetle dotychczasowych badań;

• Wymiary stylów uczenia się i nauczania. Strategie poznawcze.

2. Projektowanie kształcenia. Zasady planowania zajęć dydaktycznych.

2.1. Efekty kształcenia. Taksonomia i operacjonalizacja celów kształcenia wg domen: kognitywnej, psychomotorycznej i afektywnej. Formułowanie celów dydaktycznych wg rodzajów uczenia się.

2.2. Procedura analizy zadania dydaktycznego wg kategorii wyniku uczenia się (umiejętność intelektualna, strategia poznawcza, informacja werbalna, umiejętność motoryczna, postawa).

2.3. Projektowanie sekwencji dydaktycznych. Program, jednostki programowe, zasady doboru materiału nauczania.

2.4. Działania dydaktyczne. Struktura zadań dydaktycznych i wypełniające je czynności nauczyciela akademickiego. Kierowanie procesem dydaktycznym.

2.5 Typologia metod kształcenia wg kompetencji i umiejętności studenta:

 metody wspierające zdobywanie i przetwarzania informacji

 metody wspierające relacje interpersonalne

 metody wspierające samokształcenie

 konstruowanie i nowoczesne zastosowanie metod nauczania. [pogadanka, dyskusja, wykład, gry dydaktyczne (burza mózgów, metoda przypadków, metoda inscenizacji, metoda biograficzna), metody problemowe].

3. Pomiar dydaktyczny jako element systemowego planowania kształcenia ukierunkowanego na osiąganie celów dydaktycznych:

• dydaktyczne cele i funkcje pomiaru, założenia i właściwości pomiaru;

• konstruowanie narzędzi pomiaru i skali wyników; normowanie wymagań;

• interpretacja wyników w odniesieniu do efektów.

II. Komunikacja interpersonalna:

1. Podstawy retoryki – triada komunikacji:

• Nadawca komunikatu: perswazyjna rola autorytetu; uwarunkowania wiarygodności przekazu; praktyka kreowania wizerunku; komunikacja werbalna i niewerbalna.

• Odbiorca komunikatu: perswazyjna rola emocji; analiza audytorium.

• Przekaz: perswazyjna rola wnioskowania; praktyczna ocena argumentu.

2. Retoryczne uwarunkowania procesu nauczania w praktyce:

• relacja między nadawcą a odbiorcą (dyscyplina a style prowadzenia zajęć)

• wybrane problemy praktyki pedagogicznej (trudne pytania, efekt aureoli, egzamin ustny, panowanie nad emocjami i stresem);

• analiza własnych strategii funkcjonowania na zajęciach.

Literatura obowiązkowa:

Wybrane fragmenty podręczników:

1. J. Calhann, Hopkins, Przykłady modeli uczenia się i nauczania, WSiP,Warszawa 1999.

2. R. Gagne, L. Briggs, W. Wager, Zasady projektowania dydaktycznego, WSiP,

Warszawa 1992

3. K. Kruszewski (red.), Sztuka nauczania, PWN, Warszawa 2005

4. W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, PWN, Warszawa

5. M. Tokarz, Argumentacja, perswazja, manipulacja. Wykłady z teorii komunikacji,

Gdańsk, GWP,2010.

Literatura uzupełniająca dla zainteresowanych:

1. Arystoteles, Retoryka. Retoryka dla Aleksandra. Poetyka, PWN, 2008

2. Ch. Day, Rozwój zawodowy nauczyciela, GWP, Gdańsk 2004.

3. G. Fenstermacher, J. Soltis, Style nauczania,WSiP, Warszawa

4. E. Goźlińska, Jak skonstruować grę dydaktyczną?, WSiP, Warszawa 2004.

5. H. Hamer, Rozwój umiejętności społecznych, VEDA, Warszawa 1999.

6. M. Kostyra, A. Rosiak, Zajęcia dydaktyczne. Jak je prowadzić?, GWP, Gdańsk

7. A. Kotusiewicz, G. Koć-Seniuch, Nauczyciel akademicki, w refleksji nad własną praktyką edukacyjną,, Wydawnictwo Akademickie ŻAK,, Warszawa 2008.

8. H. Kwiatkowska, T. Lewowicki, S. Dylak (red.),

Współczesność a kształcenie nauczycieli, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP, Warszawa 2000.

9. D. C. Phillips, J.F. Podstawy wiedzy o nauczaniu, GWP, Gdańsk 2003.

10. B. Śliwerski, Myśleć jak pedagog, GWP, Sopot 2010.

11. S. Mieszalski, Związek uczenia się z nauczaniem z perspektywy konstruktywizmu, „Ruch Pedagogiczny” 2000 nr 3-4.

12. Z Kwieciński, B. Śliwerski (red.). Pedagogika. Podręcznik akademicki, PWN, Warszawa 2003.

13. R. Fisher, Uczymy jak myśleć, WSiP, Warszawa 1999.

Dla efektywnego funkcjonowania w roli społeczno-zawodowej nauczyciela akademickiego kompetencją kluczową, jest umiejętność zastosowania wiedzy dydaktycznej do planowania, organizowania przebiegu różnych typów akademickiego procesu kształcenia, umiejętność oceny uzyskiwanych wyników oraz samorozwój w zawodzie.

Dlatego głównym założeniem programu jest przekazanie i utrwalenie podstawowej wiedzy dydaktycznej umożliwiającej zrozumienie podstaw nauki o nauczaniu i uczeniu się oraz operacyjne poznanie najważniejszych narzędzi dydaktycznych. Przygotowując program przyjęto założenie, iż w kształtowaniu u doktorantów kompetencji dydaktycznych szczególny nacisk należy położyć na ich działania praktyczne.

WIEDZA

• Opisuje strukturę dydaktyki i etapy projektowania edukacyjnego

• Przedstawia taksonomię celów kształcenia i wyjaśnia, na czym polega operacjonalizacja celów kształcenia

• Wyjaśnia uwarunkowania przebiegu procesu kształcenia

• Wymienia wady i zalety wybranych metod nauczania

• Wymienia zasady efektywnej komunikacji i dostrzega związek między sprawną komunikacją a efektami kształcenia

• Stosuje zasady pomiaru dydaktycznego

UMIEJĘTNOŚCI

• Operacjonalizuje cele kształcenia

• Dostosowuje wybór procesu dydaktycznego do celów i treści kształcenia

• Opracuje plan czynności nauczyciela zmierzający do osiągnięcia założonych celów

• Dokonuje wyboru metod, form i środków dydaktycznych zgodnego z celami dydaktycznymi

• Konstruuje adekwatną do założeń metodę/metody

• Opracuje narzędzia pomiaru dydaktycznego

• Diagnozuje style uczenia się studentów

POSTAWY

• Dokonuje krytycznej analizy przebiegu procesu kształcenia (refleksja dydaktyczna);

• Analizuje sygnały werbalne i niewerbalne przychodzących od studentów

w trakcie realizacji procesu nauczania-uczenia się;

• Sformułuję i wyraża krytykę podjętych działań w interakcji nauczyciel-student bez naruszenia istniejących relacji interpersonalnych.

• Ocenia sytuacje dydaktyczne w celu doskonalenia własnego warsztatu nauczycielskiego

• Obecność i aktywny udział w zajęciach.

• Prawidłowe przeprowadzenie inscenizowanych fragmentów zajęć z wykorzystaniem poznanych metod dydaktycznych.

• Przygotowanie syllabusa zajęć, które doktorant ma prowadzić lub, które wybrałby z oferty dydaktycznej swojej jednostki.