Archeologia i antropologia śmierci

ogólnouniwersyteckie

w sali

Ciało zmarłego człowieka jest nie tylko pozostałością jego "biologicznej doczesności", ale także wzbudza w innych ludziach idee dotyczące nie tylko samej śmierci, ale także wiary w siły nadprzyrodzone, życie po śmierci, itp. Pochówek jest odzwierciedleniem tego sposobu myślenia, stając się jednocześnie nieocenionym źródłem archeologicznym do poznania sposobu myślenia w dawnych społecznościach. Same szczątki ludzkie dostarczają ogromnej ilości danych na temat twórców kultury, a ich kontekst przekazuje informacje na temat samej kultury, w jej specyficznym przejawie.

Ciało zmarłego człowieka jest nie tylko pozostałością jego "biologicznej doczesności", ale także wzbudza w innych ludziach idee dotyczące nie tylko samej śmierci, ale także wiary w siły nadprzyrodzone, życie po śmierci, itp. Pochówek jest odzwierciedleniem tego sposobu myślenia, stając się jednocześnie nieocenionym źródłem archeologicznym do poznania sposobu myślenia w dawnych społecznościach. Same szczątki ludzkie dostarczają ogromnej ilości danych na temat twórców kultury, a ich kontekst przekazuje informacje na temat samej kultury, w jej specyficznym przejawie.

Niezwykła różnorodność zachowań człowieka wobec nieuniknionego zjawiska śmierci, znajdująca odbicie w sposobach postępowania z ciałem zmarłego, strukturach towarzyszących w postaci grobów i ich wyposażenia odzwierciedlają w pewnym stopniu specyficzne zachowania kulturowe oscylujące wokół rytów przejścia z jednej strony, z drugiej dają wgląd w samą kulturę, dając asumpt do jej interpretacji i zrozumienia.

Zajęcia zaczną się od kilku prezentacji dotyczącej biologicznego zjawiska śmierci i procesów po niej następujących. Po niej nastąpi przegląd, z konieczności dość powierzchowny, reakcji na śmierć w różnych systemach religijnych. Po tym wstępie zajmiemy się przeglądem podejścia do ciała zmarłego i jego traktowania, typów pochówków i pozostałości archeologicznych takiego postępowania. Omówimy sposoby eksploracji i dokumentacji pochówków na przykładach stanowisk europejskich i pozaeuropejskich (rozrzut geograficzny zależeć będzie tylko od wyobraźni i chęci uczestników zajęć), zwracając szczególną uwagę na zagadnienia tafonomii, które mogą ułatwić interpretację znalezisk.

Najlepszym sposobem przeprowadzenia takich zajęć będzie system mieszany - pierwsze kilka zajęć będzie raczej klasycznymi wykładami, a pozostałe raczej prezentacjami z dyskusją i odrobiną praktyki

PEARSON M.P., 2005, The Archaeology of Death and Burial, Texas A&M University Anthropology Series

UBELAKER D.H., 1999, Human Skeletal Remains. Excavation, Analysis, Interpretation, Manuals on Archaeology 2

Literatura szczegółowa będzie podawana w trakcie wykładu.

Student zna terminologię związaną z bioarcheologią i archeologia funeralną (K_W02), jak również posiada wiedzę na temat zachowań funeralnych różnych społeczności zarówno pradziejowych jak i współczesnych (K_W06), a także rozumie udział archeologii, bioarcheologii i tafonomii archeologicznej w analizach i interpretacjach dotyczących pochówków (K_W11).

Potrafi analizować dane archeologiczne, bioarcheologiczne i tafonomiczne i zastosować wyniki tych analiz w rekonstrukcji zachowań funeralnych, tym samym kultury i religii społeczeństw przeszłych (K_U01, K_U02).

Pozyskanie informacje na temat zróżnicowania zachowań funeralnych w czasie i przestrzeni, jak również w odniesieniu do religii umożliwią studentowi docenienie roli dziedzictwa kulturowego w postaci pozostałości archeologicznych (K_K02, K_K03), a wieloaspektowość ich interpretacji wpłynie na jego postrzeganie przeszłości i poszanowanie różnych punktów widzenia determinowanych różnym podłożem kulturowym (K_K05, K_K12).

- wykład kończy się egzaminem pisemnym w formie testu otwartego; odpowiedzi są punktowane 0/1, zalicza 50%+1punkt.

- istnieje możliwość zaprezentowania własnych badań dotyczących problematyki omawianej na wykładzie - prezentacja jest traktowana jako egzamin ustny.