The world of the first people – life and death in the Stone Age

Treści przedmiotu związane są z problematyką dotyczącą dziejów społeczności paleolitycznych i mezolitycznych. Omawiane są zagadnienia związane z podstawami gospodarczymi, osadnictwem, obróbką surowców kamiennych i organicznych, kulturą symboliczną (sztuką, wierzeniami, obrządkiem pogrzebowym) oraz organizacją ugrupowań plejstocenu i wczesnego holocenu. Szczególna uwaga skupiona jest na przykładach z obszaru Starego Świata. W trakcie zajęć prezentowane są również metody badań i interpretacji źródeł związanych z epoką kamienia.

Wykłady poświęcone są zagadnieniom związanym z paleolitem i mezolitem. Poruszane są kluczowe problemy badań nad rozpoznaniem społeczności plejstoceńskich i wczesnoholoceńskich.

Treści programowe:

Specyfika badań nad kulturą materialną i symboliczną w epoce kamienia.

„Definicja” człowieka. Problem identyfikacji i charakterystyka najwcześniejszych przejawów zachowań kulturowych.

Metody produkcji oraz wykorzystanie narzędzi kamiennych oraz z surowców organicznych (kość, poroże, drewno etc.).

Dieta „paleo”, co naprawdę o niej wiemy.

Mobilność, kontakty oraz wymiana wzorców kulturowych w paleolicie i mezolicie.

Jak mieszkali pierwsi ludzie. Przykłady konstrukcji mieszkalnych i ich typy oraz rozplanowanie przestrzenne obozowisk.

Podstawy funkcjonowania i organizacja społeczna neandertalczyków.

Życie duchowe neandertalczyków.

„Rewolucja” górnopaleolityczna – nowe kompetencje, odkrycia i wynalazki.

Teoria sztuki pradziejowej - techniki, tematy, formy wyrazu.

Najważniejsze przykłady sztuki paleolitycznej i mezolitycznej.

„Życie po życiu” pochówki górnopaleolityczne i mezolityczne.

"Pierwsi rybacy" czyli podstawy gospodarki społeczności środkowego okresu epoki kamienia.

Bahn P.G., 2016 Images of the Ice Age. Oxford University Press.

Kabaciński, J. (red.), 2016 The Past Societies. Polish lands from the first evidence of human presence to the Early Middle Ages, t. 1., 500 000-5500 BC. Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Kozłowski, J.K., Mallegni, F., 2006 Wielka historia świata. Świat przed „rewolucją” neolityczną, tom. I. Fogra.

Kozłowski, S.K., 2009 Thinking Mesolithic. Oxford.

Płonka, T., 2003 The Portable Art. Of Mesolithic Europe. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Płonka, T., 2012 Kultura symboliczna społeczeństw łowiecko-zbierackich środkowej Europy u schyłku paleolitu. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Wiedza: absolwent

zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowane w archeologii epoki kamienia K_W02

ma uporządkowaną wiedzę ogólną o społecznościach plejstocenu i wczesnego holocenu, obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu archeologii K_W04

ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii epoki kamienia z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi, z obszaru nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych i ścisłych K_W06

ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w zakresie archeologii paleolitu i mezolitu K_W08

zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury, właściwe dla wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych w zakresie archeologii epoki kamienia K_W09

zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji informacji zawartych w publikacjach naukowych dotyczących społeczności plejstocenu i wczesnego holocenu K_W11

ma podstawowe wiadomości o rozwoju człowieka w paleolicie i mezolicie oraz jego głównych strategiach adaptacji do różnych warunków środowiskowych K_W14

ma ogólną wiedzę na temat właściwości surowców oraz sposobów ich wykorzystania przez społeczności plejstocenu i wczesnego holocenu K_W15

Umiejętności: absolwent

potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje o źródłach archeologicznych w odniesieniu do paleolitu i mezolitu i ich kontekście z wykorzystaniem literatury i mediów elektronicznych K_U01

potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności w zakresie złożoności i udziału kultury w ewolucji człowieka w dobie plejstocenu i wczesnego holocenu K_U05

potrafi wykrywać proste zależności między artefaktami a dawnymi procesami kulturowymi i społecznymi w odniesieniu do paleolitu i mezolitu K_U13

potrafi przytaczać aktualne tezy badawcze w odniesieniu do problematyki paleolitu i mezolitu, formułować wnioski i dobierać strategie argumentacyjne na poziomie elementarnym oraz konstruować argumenty i kontrargumenty K_U15

Kompetencje społeczne: absolwent

jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności w odniesieniu do interpretacji społeczności paleolitu i mezolitu oraz jest świadomy konieczności konfrontowania ich z opiniami ekspertów K_K01

jest gotów docenić niepowtarzalne wartości źródeł archeologicznych i ich roli w odtwarzaniu przeszłości człowieka epoki kamienia K_K03

jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i jej złożoności, ze świadomością potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka epoki kamienia K_K05

praca pisemna na wybrany temat (esej) oraz egzamin w formie testu z zakresu zagadnień omawianych na zajęciach.