(in Polish) Pomiędzy Bizancjum a Afryką. Sztuka Nubii VI-XIV w.

Na zajęciach przedstawiony zostanie rozwój sztuki nubijskiej, w zakresie zarówno ikonografii, jak i stylu, wedle przyjętej chronologii, dzielącej historię sztuki nubijskiej na trzy okresy od VI. do XIV wieku.

Omówienie każdego z okresów zostanie poprzedzone wstępem przybliżającym współczesne wydarzenia z zakresu historii politycznej zarówno w Nubii, jak i na terenach mających wpływ na rozwój sztuki nubijskiej. Poszczególne okresy będą omówione na podstawie całego dostępnego materiału, który stanowią zabytki architektury, detal architektoniczny, malowidła ścienne oraz drobne obiekty sztuki i rzemiosła.

Dyskusji poddane zostaną zarówno podstawowe zjawiska w sztuce nubijskiej. W przypadku dekoracji kościołów analizowane będą związki architektury oraz dekoracji malarskiej z liturgią. Szczególny nacisk zostanie położony na oryginalne elementy sztuki nubijskiej.

Nubiologia przez lata postrzegana była jako część studiów koptologicznych. Niektóre aspekty kultury chrześcijańskiej w Nubii ukazują jednak z jednej strony jej oryginalność, z drugiej – nawiązywanie do bizantyńskich wzorców. Podczas zajęć szczególna uwaga będzie poświęcona właśnie temu szczególnemu charakterowi sztuki nubijskiej, balansującej pomiędzy tymi dwiema postawami.

Analiza będzie oparta na materiale archeologicznym pochodzącym z okresu pomiędzy końcem VI a końcem XIV wieku, z obszaru pomiędzy pierwszą kataraktą a połączeniem Nilu Białego i Błękitnego – należącego do dziedzictwa trzech królestw nubijskich – Nobadii, Makurii i Alwy.

W historii sztuki nubijskiej można wyróżnić trzy okresy. W okresie wczesnym zauważalne są nadal (najstarsze zachowane zabytki malarstwa nubijskiego powstały ok. 100 lat po chrystianizacji Nubii) wpływy sztuki bizantyńskiej epoki justyniańskiej oraz krótkiego okresu przed Ikonoklazmem oraz wpływy egipskie na niektóre elementy ikonografii. Okres ten kończy się mniej więcej w wieku IX, wraz z zauważalną zmianą stylu, związaną z oryginalnie nubijskimi jego cechami.

Okres pomiędzy X wiekiem a końcem wieku XII ukazuje dalszy rozwój tej tendencji. Nowe tematy w ikonografii oraz elementy programu dekoracji kościołów posiadają coraz bardziej niezależny charakter, szczególnie w przypadku sztuki Makurii. Nowe, przybyłe z Bizancjum, formy liturgii otrzymały oryginalnie nubijską oprawę. W tym okresie program ikonograficzny kościołów objawia się w swojej pełnej formie.

W trzecim okresie, w wieku XIII i XIV, zostają utrzymane osiągnięcia okresów poprzednich, jednakże uproszczone formy i mniejsza skala realizacji odzwierciedlają coraz mniej stabilną – zarówno społeczną, jak i polityczną – sytuację królestw nubijskich.

Literatura będzie podawana w trakcie zajęć

- student zna podstawową terminologię dotyczącą sztuki średniowiecznej Nubii i zagadnień z nią związanych

- student zna zabytki sztuki z terenów cesarstwa bizantyńskiego, Egiptu i Etiopii jako tło historyczne dla dziejów sztuki nubijskiej

- student zna podstawowe fakty z historii królestw Nubii omawianego okresu i związany z kontekstem historycznym podział chronologiczny dziejów sztuki nubijskiej

- student zna najnowsze znaleziska i teorie związane z historią sztuki nubijskiej

- student zna i rozumie podstawowe metody interpretowania zabytków sztuki Nubii średniowiecznej

- student potrafi zinterpretować treść zabytków sztuki nubijskiej w kontekście wydarzeń historycznych i społecznych mających miejsce w okresie powstania dzieła

- student ma znajomość podstawowych faktów z historii nubiologii i zagadnień związanych z poznaniem sztuki nubijskiej, teorii różnych autorów a także problematyki związanej z badaniem dzieł okresu chrześcijańskiego na terenie współczesnego Egiptu i północnego Sudanu

- student ma świadomość istotnego znaczenia sztuki nubijskiej (szczególnie malarstwa nubijskiego) dla pełniejszego zrozumienia historii królestw nubijskich tego okresu

- student ma świadomość znaczenia poznania sztuki nubijskiej jako wkładu w poznanie i pełniejsze zrozumienie historii sztuki bizantyńskiej, a tym samym światowego dziedzictwa kulturowego

Egzamin pisemny.