'Tradition' as an Analitical and Research Tool

Celem zajęć jest przedstawienie studentom teorii i koncepcji prezentujących „tradycję” w różny sposób i sytuujących tę kategorię w różnorodnych kontekstach. Wspólnie będziemy dyskutować nad przydatnością pojęcia „tradycji” w pracy dzisiejszego antropologa.

Przeglądając definicje pojęcia „tradycja”, można odnieść wrażenie, że termin ten „nic w ogóle nie znaczy. Z drugiej strony można sądzić, że oznacza on tak wiele różnych rzeczy, że nie da się ich razem zgrupować i zanalizować” – pisał już w latach siedemdziesiątych Edward Shills. Dawne (choć można by zadać pytanie, co to znaczy „dawne”) obyczaje, święta, przekonania i wartości wiek XX zaczął wykorzystywać na różne sposoby. Rozmaite „tradycje” stawały się narzędziami promocji, których zadaniem było przyciągnięcie jak największej ilości turystów, a zatem pełniły funkcję ekonomiczną, czy nawet reklamową. Inne wskrzeszano po to, by uprawomocnić pewne polityczne działania czy kreować narodowe lub etniczne poczucie przynależności. Jeszcze inne, jak twierdzi Eric Hobsbawm, po prostu wymyślano, najczęściej także dla celów politycznych. Na przełomie XX i XXI wieku „tradycja” stała się obszarem żywego zainteresowania władz zarówno państwowych, jak i lokalnych, rozmaitych działaczy czy animatorów kultury – stała się celowym, ukierunkowanym działaniem.

Z drugiej strony „tradycja” funkcjonuje dziś także jako kategoria potoczna, do której odwołujemy się, konstruując własną tożsamość, wybierając określone „style życia”, jak chciałby Anthony Giddens. Przywiązanie do pewnych czynności, miejsc, zajęć i osób jesteśmy skłonni nazywać „tradycją” i uznawać za ważny argument przy podejmowaniu różnego rodzaju kroków i decyzji. Tak rozumiana tradycja może bowiem stawać się stałym i pewnym punktem odniesienia w szybko zmieniającym się świecie.

Podczas zajęć studenci zapoznają się zarówno z klasycznymi jaki i z nowymi ujęciami pojęcia „tradycja”. Nie zabraknie także przykładów praktycznego wykorzystania omawianego terminu w pracach antropologicznych. Przeczytane lektury staną się punktem wyjścia do dyskusji, podczas których spróbujemy określić, na ile pojęcie „tradycji” może być przydatne dla współczesnego antropologa – zarówno w terenie jak i przy analizie zebranego materiału. Na zajęciach będziemy zastanawiać się nad następującymi zagadnieniami: związkami tradycji z przeszłością, trwałością i zmiennością tradycji, koncepcją wynajdywania tradycji, wykorzystywaniem tradycji do celów politycznych, marketingowych, tożsamościowych, postrzeganiem tradycji jako dziedzictwa i jako procesu, działania, „nowoczesnymi” wariantami tradycji („stylami życia” i „nałogami”).

Po ukończeniu zajęć student:

zna najważniejsze teorie i koncepcje powstałe wokół terminu „tradycja”

potrafi wykorzystać kategorię „tradycji” do celów badawczych i analitycznych

obecność na zajęciach

aktywny udział w dyskusji

esej zaliczeniowy