The Amber Coast on the cultural map of Europe

Zajęcie przedstawiają cykl kulturowy ludów bałtyjskich z tzw. bursztynowego wybrzeża, od najwcześniejszych społeczności zaliczonych do Bałtów, aż po koniec ich odrębności kulturowej we wczesnym średniowieczu. Szczególna rolę odgrywa kwestia wpływów zewnętrznych ośrodków cywilizacyjnych.

1. Kto mieszkał na „bursztynowym wybrzeżu”: kim byli Bałtowie i krótki zarys historii archeologii Bałtów

2. Głębokie korzenie – gdzie i kiedy widziano początki Bałtów?

3. Prawdziwy początek? – kultura kurhanów zachodniobałtyjskich

4. Aestiorum gentes – opis źródeł i obraz archeologiczny: „matka bogów”

5. Galindai – opis źródeł i obraz archeologiczny (rogate konie i rzymskie kajdany niewolnicze)

6. Soudinoi – opis źródeł i obraz archeologiczny (byli czy nie?)

7. Dalej na północ – jak importy rzymskie trafiały nad Niemen?

8. Rządzeni przez kobietę – Sithones i cmentarzyska typu tarand

9. Hic Suebiae finis – granica cywilizacyjna na wschodzie.

10. Rewolucyjna zmiana szlaków i „obol Charona”

11. Znad Dunaju, czy ze Skandynawii – „styl gwiaździsty” na Sambii w okresie wędrówek ludów

12. Kontakty bałtyjskiego interioru w IV-V wieku AD

13. Między Renem a Morzem Czarnym – grupa olsztyńska i zapinki płytkowe

14. Wielka transformacja – grody zamiast cmentarzysk (wpływ Słowian czy odwrotnie?)

15. Okupacja czy kolaboracja – Prusowie a Krzyżacy (sprzączki AVE MARIA)

Zajęcia będą odwoływały się do ogólnej wiedzy uczestników i informacji przekazywanych przez prowadzacego. Podane niżej pozycje stanowią wskazówki bibliograficzne, dla osób chcących poszerzyć wiedzę.

G. Białuński, Studia z dziejów plemion pruskich i jaćwieskich, Olsztyn 1999.

A. Bitner-Wróblewska, From Samland bis Rogaland. East-West connections in the Baltic basin during the Early Migration Period, Warszawa 2001.

M.J. Hoffmann, Kultura i osadnictwo południowo-wschodniej strefy nadbałtyckiej w I tysiącleciu p.n.e. Olsztyn 2000.

M.F. Jagodziński, Truso między Weonodlandem a Witlandem, Elbąg 2010.

M.F. Jagodziński, Truso – legenda Bałtyku Elbąg 2015.

J. Kolendo, Świat antyczny i barbarzyńcy. Teksty, zabytki, refleksja nad przeszłością, tomy I-II, Warszawa 1998.

J. Nalepa, Połekszanie (Pollexiani) – plemię jaćwięskie u północno-wschodnich granic Polski, „Rocznik Białostocki” VII, 1966 (1967), 7-34.

J. Nalepa, Próba nowej etymologii nazwy Galindia, czyli Gołędź, „Acta Baltico-Slavica” IX, 1976, 191-209.

J. Nalepa, W sprawie siedzib Jaćwięgów, „Rocznik Białostocki” XIV, 1981, 117-137.

J. Okulicz, Pradzieje ziem pruskich od późnego paleolitu do VII w. n.e., Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973.

J. Okulicz, Powiązania pobrzeża wschodniego Bałtyku i centrum sambijskiego z południem w podokresie wczesnorzymskim, [w:] K. Godłowski (red.), Kultury archeologiczne i strefy kulturowe w Europie Środkowej w okresie wpływów rzymskich, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego CCCCXXII – Prace Archeologiczne 22, Kraków 1976, 181-213.

J. Okulicz, Grupy mrągowska i węgorzewska kultury zachodniobałtyjskiej a zagadnienie „Galindai” i „Soudinoi” Ptolemeusza, „Rocznik Białostocki” XIV, 1981, 152-167.

Ł. Okulicz, Kultura kurhanów zachodniobałtyjskich we wczesnej epoce żelaza, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970.

Ł. Okulicz, Osadnictwo strefy wschodniobałtyckiej w I tysiącleciu przed naszą erą, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1976.

M. Wańkowicz, Na tropach Smętka, Warszawa 1936 (ew. późniejsze wydania)

K_W06: ma wiedzę o dawnych i współczesnych instytucjach kultury i orientację w życiu kulturalnym

K_W14: posiada podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych osiągnięciach w zakresie nauki o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem archeologii protohistorycznej

K_W15: ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych koncepcjach filozoficznych od antyku do współczesności, ze szczególnym uwzględnieniem koncepcji dotyczących absorpcji kulturowej pomiędzy kręgami cywilizacyjnymi

K_U05: potrafi krytycznie analizować teksty z obszaru teorii sztuki antycznej i pradziejowej i nowych mediów, archeologii i filozofii kultury

K_U07: posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem poglądów różnych badaczy historii sztuki antycznej i pradziejowej, historii kultury i archeologii protohistorycznej oraz umiejętność wyciągania wniosków

K_K02: ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie światowego i krajowego dziedzictwa kulturowego, standardów upowszechniania, bezpieczeństwa i ochrony zabytków i stanowisk archeologicznych

K_K04: prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu (muzealnika, kuratora, pracownika służby ochrony zabytków, animatora kultury, recenzenta wystaw)

aktywność w trakcie zajęć