Art Patronage: Theory and Practic

Zajęcia poświęcone mecenatowi jako problemowi

badawczemu historii sztuki. W czasie konwersatorium

uczestnicy poznają historię naukowego namysłu nad

patronatem artystycznym i metodologiczne podstawy

badania zjawiska, a terminologiczne i teoretyczne wyzwania

skonfrontują z konkretnymi przykładami inicjatyw

artystycznych.

Kategoria mecenatu artystycznego zakorzeniona w badaniach

nad historią sztuki w szczególny sposób pozwoliła na

wyjście poza ahistoryczną wizję procesu twórczego

oderwanego od najbliższego otoczenia. Podjęcie problemu

umożliwiło dostrzeżenie szerszego kontekstu dzieła sztuki –

uwarunkowań ekonomicznych, politycznych i

ideologicznych, możliwości technicznych, czynników

promocyjnych i towarzyskich, a nawet roli przypadku w

procesie twórczym. Podczas zajęć podjęty zostanie namysł

nad mecenatem artystycznym w całej złożoności zjawiska.

Przeanalizowane zostaną problemy z definiowaniem i

rozróżnieniem pomiędzy podobnymi pod wieloma

względami mecenatem, działalnością fundacyjną, polityką

artystyczną, konsumpcją dóbr… Wskazane zostaną

metodologiczne podstawy badań nad mecenatem, a

uczestnicy zajęć zastanowią się nad czynnikami

kształtującymi dzieło sztuki z perspektywy zleceniodawcy

oraz modelami podejmowania inicjatyw artystycznych.

Chronologiczna podstawa zajęć obejmuje przede wszystkim

epokę nowożytną, jednak możliwe jest rozszerzenie zakresu

o pewne przykłady wcześniejsze i późniejsze zgodnie z

zainteresowaniem uczestników. W związku z tym podstawę

dyskusji będą mogły stanowić między innymi: mecenat

Medyceuszy, Izabeli d’Este, charakterystyczne przykłady

mecenatu papieża i jego nepotów w nowożytnym Rzymie,

inicjatywy artystyczne polskich królów Jana III i Stanisława

Augusta, a nawet przedsięwzięcia amerykańskich elit

przełomu XIX i XX wieku, J.P. Morgana, Henry’ego Claya

Fricka, czy Isabelli Stewart Gardner.

Ostateczna lista lektur uzależniona będzie od podjętych przez uczestników konwersatorium tematów. Poniższe publikacje stanowią teoretyczną bazę i przedmiot krytycznego namysłu dla uczestników zajęć.

1. J. Anderson, Rewriting the History of Art Patronage, „Renaissance Studies”, 1996, t. 10, nr 2 (Women Patrons of Renaissance Art, 1300–1600), s. 129–138.

2. U. Augustyniak, Specyfika patronatu magnackiego w Wielkim Księstwie Litewskim w XVII wieku, problemy badawcze, [w:] „Kwartalnik Historyczny”, 2002, t. 109, s. 97–110.

3. G.P. Bąbiak, „Sobie, ojczyźnie czy potomności...” Wybrane problemy mecenatu kulturalnego elit na ziemiach polskich w XIX wieku, Warszawa 2010.

4. J.A. Chrościcki, Czy można nazwać mecenasami polskich Wazów? [w:] Triumfy i porażki. Studia z dziejów kultury polskiej XVI–XVIII w., Warszawa 1989, s. 183–201.

5. M. DePrano, Art Patronage, Family, and Gender in Renaissance Florence. The Tornabuoni, Cambridge 2019.

6. M. Foss, The Age of Patronage. The Arts in Society 1660–1750, London 1971.

7. Fundator i mecenas. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Białystok 2011.

8. F. Haskell, Patrons and Painters. A Study in the Relations Between Italian Art and Society in the Age of the Baroque, London 1963.

9. K. Janicka, Polityczno-społeczne uwarunkowania magnackiego mecenatu artystycznego w nowożytnej Rzeczypospolitej (XVI–XVII w.), „Quart”, 2019, t. 2, 15–32.

10. M.E., Jovanovich, M. Renn, Beyond the Commercial. Corporate Patronage Reconsidered, [w:] Corporate Patronage of Art and Architecture in the United States, Late 19th Century to the Present, ed. M.E. Jovanovich, M. Renn, New York et al. 2019, s. 1-14.

11. M. Karpowicz, Fundacje artystyczne – nieodzowny wyznacznik statusu magnata polskiego, [w:] Pod jedną koroną. Kultura i sztuka w czasach unii polsko-saskiej [katalog wystawy], red.: M. Męclewska, B. Grątkowska-Ratyńska. Warszawa 1997, s. 421–424.

12. W. Krassowski, Mecenat czy polityka artystyczna?, [w:] Mecenas, kolekcjoner, odbiorca. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, red.: E. Karwowska, A. Marczak-Krupa, Warszawa 1984, 15–38.

13. P.D. McLean, The Art of the Network. Strategic Interaction and Patronage in Renaissance Florence, Duke University Press 2007.

14. K. Niemira, Art Patronage or Consumption of Luxury Goods? Polish Magnates and Parisian Luxury Goods in the 18th Century, [w:] Artistic Patronage in Central Europe. From Private Foundations to State Art / Kunstpatronage in Mitteleuropa zwischen Privatstiftung und Staatskunst, ed. by J. Adamski, Warsaw 2021, s. 211–222.

15. E. Śnieżyńska-Stolot, Pojęcie mecenatu artystycznego, „Folia Historiae Artium”, 1981, t. 17, s. 5–14.

16. H. van der Linden, The Collaborative Authorship of Pictorial Invention in Seventeenth-century Italy. Artist, Adviser, and Patron at Palazzo Carignano, [w:] The Artist as Reader. On Education and Non-Education of Early Modern Artists, ed. H. Damm, M. Thimann, C. Zittel, Leiden–Boston 2013, 327–357.

Student:

K_W02: zna podstawową terminologię historyczno-

artystyczną dotyczącą mecenatu artystycznego i zjawisk

pokrewnych.

K2_W03: ma uporządkowaną, ogólną wiedzę, obejmującą

terminologię, teorie i metodologię z zakresu historii sztuki i

innych nauk historycznych.

K_W04: ma uporządkowaną wiedzę szczegółową z zakresu

mecenatu artystycznego, zjawisk pokrewnych i wybranych

zagadnień szczegółowych.

K_W05: ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach

rozwoju i najważniejszych naukowych osiągnięciach

aktualnej historii sztuki.

K_W16: ma podstawową wiedzę o powiązaniach historii

sztuki z innymi dziedzinami nauki, jak historia, wiedza o

kulturze, socjologia.

K_W17: zna i rozumie podstawowe metody analizy i

interpretacji obiektów sztuki, stosowane w historycznej i

aktualnej historii sztuki i potrafi je dostosować do badania

konkretnego dzieła.

K_U01: potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać,

selekcjonować i użytkować informacje, wykorzystując różne

źródła i sposoby.

K_U03: potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami

teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami

historii sztuki w typowych sytuacjach profesjonalnych.

K_U04: potrafi przeprowadzić krytyczną analizę i

interpretację dzieła sztuki z zastosowaniem typowych metod,

w celu określenia jego znaczeń, oddziaływania społecznego i

miejsca w procesie historyczno-kulturowym.

K_U06: umie samodzielnie zdobywać wiedzę i zdobywać

umiejętności badawcze kierując się wskazówkami opiekuna

naukowego.

K_U07: posiada umiejętność merytorycznego

argumentowania z wykorzystaniem poglądów różnych

badaczy historii sztuki i historii kultury oraz umiejętność

wyciągania wniosków.

K_U11: posiada umiejętność przygotowania wystąpień

ustnych w języku polskim, dotyczących zagadnień

szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć

teoretycznych w zakresie

historii sztuki oraz innych źródeł.

K_K01: potrafi odpowiednio określić priorytety służące

realizacji zadań, określonych przez siebie i innych.

Podstawowym warunkiem zaliczenia zajęć będzie

przygotowanie krótkiego referatu wprowadzającego do

dyskusji na temat wybranego przykładu mecenatu

artystycznego. Ocenie podlegać będzie również obecność i

aktywność na zajęciach