Culture of the countries of the region in the European context – Ukraine / Belarus / Poland

Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów z głównymi problemami historii kultury Ukrainy, Białorusi i Polski na tle wydarzeń kulturowych Europy.

Zajęcia zamykają blok poświęcony historii i współczesności kultury Ukrainy, Białorusi i Polski. Ich celem jest wskazanie i analiza relacji między kulturą Ukrainy, Białorusi i Polski a kulturami krajów europejskich oraz usytuowanie wybranej kultury na mapie zjawisk i procesów kulturowych kształtujących współcześnie oblicza kultury europejskiej. Materiałem analizowanym w ramach zajęć są zarówno zjawiska i procesy związane z tożsamością i różnorodnością kulturową, formy więzi i działań społecznych oraz nurty ideowe i związane z nimi praktyki instytucjonalizacji, kontestacji i emancypacji, jak i reprezentacje literackie i artystyczne tych zjawisk i procesów. Poszczególne ujęcia łączy wykorzystanie teorii i kategorii antropologicznych.

Student rozwija swoje umiejętności badawcze, uczy się samodzielnie zdobywać wiedzę, korzystając ze wsparcia opiekuna naukowego.

Omówione zostaną następujące problemy:

1. Wprowadzenie do zagadnień kultury Ukrainy, Białorusi i Polski. Organizacja zajęć i prezentacja warunków zaliczenia.

2. Miejsce Ukrainy, Białorusi i Polski w Europie Środkowo-Wschodniej

3. Dylematy ukraińskiego, białoruskiego i polskiego procesu narodowotwórczego

4. Wielojęzyczność jako cecha społeczeństwa ukraińskiego i białoruskiego

5. Stan kultury ukraińskiej i białoruskiej na przełomie XX i XXI wieku.

6. Czarnobyl jako wspólne doświadczenie Ukrainy i Białorusi

7. Równouprawnienie płci i ruchy kobiecie w Ukrainie i Białorusi

8-9. Ambiwalencja społeczna jako cecha społeczeństw posttotalitarnych

10. Postrzeganie Polski i jej kultury w Ukrainie i Białorusi

11. Stosunek do polskiego dziedzictwa kulturowego Rzeczpospolitej w Ukrainie i Białorusi.

12. Europejskie aspiracje Białorusi i Ukrainy

13-14. Inwazja Rosji na Ukrainę jako katalizator przemian kulturowych i społecznych w regionie

15. Podsumowanie zajęć

Uczestnictwo w zajęciach w sali – 30 godzin (1 ECTS)

Przygotowanie do zajęć - 60 godzin (2 ECTS)

Przygotowanie do zaliczenia ustnego – 30 godzin (1 ECTS)

2.1. Janowicz S., Białoruś jako zjawisko europejskie, „Krasnogruda”, 2000, nr 12, s. 23-32.

2.2. Czech B., Łużny R., O Europie Środkowo-Wschodniej i Ukrainie, „Zustriczi”, 1989 r.1-6 (7-12), s. 4-10.

3.1. Rudkouski P., Mocne i słabe nacjonalizmy. Poszukiwanie optymalnego projektu narodowego, [w:] tegoż, Powstawanie Białorusi, przeł. Bernatowicz J., Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wrocław 2009, s. 71-121.

3.2. Riabczuk M., Okcydentaliści mimo woli: paradoksy ukraińskiego natywizmu, [w:] tegoż, Od Małorosji do Ukrainy, przeł. Hnatiuk O., Kotyńska K., Universitas, Kraków 2002, s 57-96.

4.1. Nocuń M., Brzeziecki A., Białoruś będzie krajem kilkujęzycznym. Rozmowa z Alehiem Trusauem [w:] tychże, Ograbiony naród. Rozmowy z intelektualistami białoruskimi, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wrocław 2007, s. 113-126.

4.2. Riabczuk M., Trzeciorzędna kwestia o pierwszorzędnym znaczeniu, przeł. Stanisławski W., Witwicki W. [w:] tegoż, Dwie Ukrainy, Kolegium Europy Wschodniej, Wrocław 2005, s. 63-97.

5.1. Laufer P., Maszkiewicz M., Europejska angelologia – białoruska rzeczywistość [w:] Laufer P. (red.), Raport o stanie kultury niezależnej i NGO w Białorusi, Fundacja Kultura Enter, Lublin 2011, s. 18-28.

5.2. Riabczuk M., Ukraińska kultura po komunizmie: między postkolonialnym wyzwoleniem a neokolonialnym zniewoleniem, przeł. Kotyńska K., [w:] Laufer P. (red.), Raport o stanie kultury niezależnej i NGO w Ukrainie, Fundacja Kultura Enter, Fundacja Open Culture, Lublin 2012, s. 12-24.

6.1. Zabużko O., Planeta piołun [fragment] [w:] tejże, Planeta piołun, Wydawnictwo Agora, Warszawa 2022, s. 31-65.

6.2. Akudowicz W., Apokalipsa, której nie było, „Herito”, 2021, nr 41, 67-77.

7.1. Sołomatina I., Osobliwości rewolucji z kobiecą twarzą, „Herito”, 2021, nr 41, 43-57.

7.2. Szymańska J.A., Popfeminizm w służbie rewolucji. Ruchy kobiece i praktyki protestu na przykładzie ukraińskiej grupy Femen, „Adeptus”, 2014, nr 4, s. 1-21.

8.1. Riabczuk M., Dwoistość i dwuznaczność, przeł. Stanisławski W., Witwicki W. [w:] tegoż, Dwie Ukrainy, Kolegium Europy Wschodniej, Wrocław 2005, s. 21-61.

9.1. Nocuń M., Brzeziecki A., Posiadamy dwie dusze. Rozmowa z Adamem Hlobusem [w:] tychże, Ograbiony naród. Rozmowy z intelektualistami białoruskimi, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wrocław 2007, s. 127-140.

10.1. Rudkouski P., Pańska Polska i bezpańska Białoruś, [w:] tegoż, Powstawanie Białorusi, przeł. Bernatowicz J., Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wrocław 2009, s. 179-205.

10.2. Riabczuk M., Polska, polski, Polacy. Próba filologicznego krajoznawstwa [w:] tegoż, Od Małorosji do Ukrainy, przeł. Hnatiuk O., Kotyńska K., Universitas, Kraków 2002, s. 179-198.

11.1. Konończuk W., Zagrożone dziedzictwo. Polskie dobra kultury na Ukrainie i Białorusi, Ośrodek Studiów Wschodnich, Warszawa 2020, s. 24-45.

11.2. Stureika S., Dziedzictwo – wielowarstwowe uzależnienie, „Herito”, 2021, nr 41, 112-125.

12.1. Dawydczuk M., Unia Europejska i Białoruś. Obok siebie w Europie, „Herito”, 2021, nr 41, 58-65.

12.2. Riabczuk M., O wolność waszą i naszą. Ukraina i przyszłość Europy, [w:] tegoż, Czternasta od końca. Opowieści o współczesnej Ukrainie, Znak, Kraków 2022, s. 223-235.

13.1. Bekus N., Społeczna mobilizacja, historyczna symbolika i białoruskie echo roku 1989, „Herito”, 2021, nr 41, 31-42.

14.1. Galusek Ł., Porwana Ukraina albo o tym, dlaczego warto być radykalnym, „Herito”, 2023, nr 49, s. 152-161.

Wiedza: absolwent zna i rozumie:

- w stopniu podstawowym specyfikę różnych modeli kultury w ujęciu antropologicznym (tradycyjna, szlachecka, mieszczańska, masowa), procesy ich transformacji i wzajemne powiązania oraz emanacje w sferze symbolicznej i semiotycznej, a więc w przestrzeni kultury i sztuki, literatury oraz historii Ukrainy, Białorusi i Polski (K1_W03)

- w podstawowym stopniu kontekst europejski i globalny procesów kulturowych – potrafi zastosować tę wiedzę w odniesieniu do kultury, sztuki, literatury, zjawisk lingwistycznych, a także politycznych, społecznych i gospodarczych Ukrainy, Białorusi i Polski na każdym etapie ich rozwoju (K1_W05)

- w podstawowym stopniu szeroko rozumiany kontekst interkulturowy; ma wiedzę o człowieku jako podmiocie konstruującym struktury społeczne i wytwory kulturowe, ma świadomość zasad ich funkcjonowania i wynikających stąd różnic w postrzeganiu życia społecznego przez przedstawicieli różnych narodowości, grup ideologicznych i wyznaniowych oraz różnie rozumianych mniejszości (K1_W07)

Umiejętności: absolwent potrafi:

- wyszukać, selekcjonować, analizować i wykorzystywać potrzebne mu informacje z różnych źródeł (K1_U01)

- formułować i analizować problemy badawcze, dobierać metody i narzędzia badawcze, oraz prowadzić pod kierunkiem opiekuna naukowego proste badania z zakresu kulturoznawstwa i dyscyplin pokrewnych, dotyczących Ukrainy, Białorusi i Polski (K1_U02)

- rozwijać swoje umiejętności badawcze, samodzielnie zdobywać wiedzę, korzystając ze wsparcia opiekuna naukowego; umiejętnie formułować myśli, prezentować wyniki badań w postaci wypowiedzi ustnej lub pisemnej (różnego typu) (K1_U03)

- przeprowadzić krytyczną analizę wytworów kultury właściwych dla danej epoki w rozwoju Czech; rozpoznać różne rodzaje wytworów kultury Ukrainy, Białorusi i Polski, przeprowadzić ich analizę, odróżniać różne perspektywy spojrzenia na rozwój kultury, mając świadomość istnienia różnic tożsamości kulturowych i kontekstu (K1_U05)

- samodzielnie przygotować wypowiedź pisemną i ustną, w języku polskim i obcym, na wybrane tematy z zakresu teorii kultury oraz problematyki Ukrainy, Białorusi i Polski, prezentować wyniki swojej pracy na forum grupy (K1_U08)

Kompetencje społeczne: absolwent jest gotów do:

- do krytycznej oceny posiadanej wiedzy, ciągłego dokształcania się i uzupełniania zdobytej wiedzy (K1_K01)

- efektywnego komunikowania się i życia w społeczeństwie, w tym również w społeczeństwie odmiennym kulturowo od własnego, podejmowania pracy w grupie, radzenia sobie w typowych sytuacjach zawodowych, do weryfikacji swoich poglądów na drodze rzeczowej dyskusji oraz oceny posiadanej wiedzy (K1_K02)

1. Organizacja zajęć

Warunkiem dopuszczenia do zaliczenia przedmiotu jest obowiązkowa obecność na zajęciach zgodnie ze Szczegółowymi zasadami studiowania na Wydziale Lingwistyki Stosowanej (uchwała nr 114 Rady Wydziału LS z dnia 19.12.2017 r.).

W przypadku zajęć o wymiarze 30 godzin w semestrze dopuszczalne jest opuszczenie 2 zajęć bez usprawiedliwienia w semestrze, opuszczone zajęcia należy zaliczyć zgodnie z wymaganiami prowadzącego zajęcia. Wymagania te prowadzący podaje na pierwszych zajęciach.

2. Metody oceniania

Przedmiot kończy się zaliczeniem na ocenę w formie ustnej (2 pytania), sprawdzająca znajomość lektur oraz wiadomości przedstawiane w toku zajęć.

Zajęcia prowadzone będą w formie dyskusji na temat zadanych lektur lub materiału zaprezentowanego przez prowadzącego w formie prezentacji. Aktywny udział w dyskusji oznacza merytoryczne uczestnictwo w dyskusji podczas co najmniej 50% zajęć.

Przewidziana jest także praca pisemna (3-6 s.) lub prezentacja na temat zadany przez prowadzącego. Ostateczny termin składania pracy pisemnej stanowi data wyznaczona przez prowadzącego na pierwszych lub drugich zajęciach. Osoby nieobecne na tych zajęciach zobowiązane są do zasięgnięcia informacji u prowadzącego zajęcia.

3. Kryteria oceniania

Na końcową ocenę składają się: zaliczenie ustne (60 %) praca lub prezentacja (20%) oraz aktywność na zajęciach (20 %) - (aktywność podnosi ocenę końcową). Aktywny udział w dyskusji oznacza merytoryczne uczestnictwo w dyskusji podczas co najmniej 50% zajęć.

4. Skala ocen:

0%-49% - 2

50%-60% - 3

61%-70% - 3+

71%-80% - 4

81%-90% - 4+

91%-100% - 5

Dodatkowa wiedza - 5+