(in Polish) Deinstytucjonalizacja – nowa jakość polityki społecznej

Przedmiot ma za zadanie wprowadzić studentów w problematykę deinstytucjonalizacji jako nowego kierunku/paradygmatu polityki społecznej. DI to proces przejścia od pomocy i opieki zakładowej do wsparcia społecznego świadczonego w sposób środowiskowy z wykorzystaniem różnorodnych zasobów i infrastruktury lokalnych społeczności, ze szczególnym uwzględnieniem dążenia do zastąpienia placówek długookresowej całodobowej opieki innymi rozwiązaniami organizacyjnymi. Studenci poznają zarówno założenia polityki DI jak i praktyczne formy jej stosowania odnoszące się do pracy z różnymi grupami wrażliwymi: osobami z niepełnosprawnościami, migrantami, osobami bezdomnymi, a także odnoszące się do transformacji różnego typu instytucji.

Deinstytucjonalizacja w ujęciu programowania polityk publicznych to proces przejścia od pomocy i opieki zakładowej do wsparcia socjalnego i społecznego świadczonego w sposób środowiskowy z wykorzystaniem różnorodnych zasobów i infrastruktury lokalnych społeczności, ze szczególnym uwzględnieniem dążenia do zastąpienia placówek długookresowej całodobowej opieki innymi rozwiązaniami organizacyjnymi. Takie rozumienie, choć kojarzy preferencje dla określonych rozwiązań organizacyjnych (sfera zarządzania publicznego) ze społecznymi aspektami dokonującej się zmiany (sfera polityki społecznej jako działania podtrzymującego i przetwarzającego ład zbiorowy), nie uwypukla w wystarczającym stopniu znaczenia zaangażowania społecznego (pracy środowiskowej) jako podstawowej siły zmiany społecznej, a przede wszystkim nie przystaje do rozumienia instytucji w naukach społecznych. W polityce deinstytucjonalizacji nie chodzi przy tym o proste zmiany organizacyjne, ale przeformatowanie podstaw ładu zbiorowego, tak aby instytucje opieki, pomocy i wsparcia maksymalnie zakorzeniały się w środowisku życia ludzi i tym samym były zasadniczo odmienne od placówek wsparcia jako instytucji totalnych w ujęciu Ervinga Goffmana. Tak ujmowany „proces deinstytucjonalizacji” wymaga długoterminowej strategii w zakresie programowania i wdrażania działań publicznych, której elementem, powinna być alokacja odpowiednich środków na rozwój alternatywnych (wobec instytucji o charakterze zamkniętych placówek długookresowego całodobowego pobytu) usług środowiskowego wsparcia na poziomie lokalnym. DI jest procesem publicznym i społecznym ukierunkowanym na rozwój usług w społeczności, tak by ostatecznie wyeliminować potrzebę opieki instytucjonalnej.

Lizut J., Grewiński M. (red.), Deinstytucjonalizacja w polityce społecznej. Szanse i zagrożenia (2021), Warszawa

Goffman E. (2011). Instytucje totalne. Gdańsk: GWP.

Grewiński M., Kamiński S. (2007). Obywatelska polityka społeczna. Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP.

Zbyrad T. (2016). Od instytucjonalizacji opieki ku deinstytucjonalizacji. Wyzwania polityki społecznej i szanse rozwoju. W: A. Furmańska- -Maruszak, A. Wójtewicz (red.), Polityka społeczna wobec wyzwań demograficznych i przemian społecznych. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne AKAPIT.

Fijołek-Głowacka, K. (2021). Uspołecznienie, upodmiotowienie, personalizacja. Czas na deinstytucjonalizację. Instytut Spraw Obywatelskich. https://instytutsprawobywatelskich.pl/uspolecznienie-upod miotowienie-personalizacja-czas-na-deinstytucjonalizacje/

Krzyszkowski, J. (2018). Deinstytucjonalizacja usług dla seniorów jako element polityki senioralnej. Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 43/3/2018.

Ogólnoeuropejskie wytyczne dotyczące przejścia od opieki instytucjonalnej do opieki świadczonej na poziomie lokalnych społeczności. Europejska Grupa Ekspertów ds. Przejścia od Opieki Instytucjonalnej do Opieki świadczonej na poziomie Lokalnych Społeczności. (2012). Europejska Grupa Ekspertów ds. Przejścia od Opieki Instytucjonalnej do Opieki świadczonej na poziomie Lokalnych Społeczności, Bruksela.

Po zakończeniu zajęć student/ka będzie

w sferze wiedzy:

 posiadał wiedzę o koncepcji i polityce deinstytucjonalizacji

 miał wiedzę o rozwiązaniach stymulujących deinstytucjonalizację

w sferze umiejętności:

 potrafił wykorzystywać interdyscyplinarną wiedzę na temat mechanizmów deinstytucjonalizacji

 potrafił wykorzystywać interdyscyplinarną wiedzę do kompetentnej obserwacji, interpretacji i analizy oddziaływań podejmowanych wobec różnych grup i społeczności

 potrafił posługiwać się zasadami i normami prawa, etyki, a w szczególności etyki pracy środowiskowej w projektowaniu oraz realizacji deinstytucjonalizacyjnych praktyk pomocowych polityk, projektów, programów adresowanych do społeczności wymagających wsparcia

w sferze kompetencji społecznych:

 świadomy potencjału różnych grup wrażliwych

 miał świadomość znaczenia profesjonalnej wiedzy i umiejętności w pracy na rzecz upodmiotowienia grup defaworyzowanych

W trakcie konwersatorium przewidziano kilka metod oceny wiedzy, umiejętności i kompetencji studenta/tki:

1. Ocenę aktywności i udziału w dyskusjach grupowych (pomysły i argumentacja).

2. Ocenę indywidualnych prezentacji tematycznych

3. Pisemna analizy wybranej praktyki środowiskowej