Socjologia wojska i wojny

ogólnouniwersyteckie

w sali

Wykład dotyczy socjologii wojska oraz konfliktów zbrojnych. Podjęta zostanie kwestia genezy nowoczesnych sił zbrojnych oraz przemian ich form organizacyjnych – rekrutacji i szkolenia, struktury instytucjonalnej - zarówno instytucji formalnych, jak i nieformalnych. Mowa będzie o zmieniającym się esprit de corps i motywacji walczących. Uwzględniony zostanie kontekst społeczny sił zbrojnych, w tym powiązania między wojną, wojskiem a powstaniem i przemianami państwa narodowego. Mowa będzie o zmieniających się celach i charakterze konfliktów zbrojnych, w tym o sytuacji po zakończeniu Zimnej Wojny, kiedy to nastąpiła zmiana aktorów politycznych – częstokroć niepaństwowych – oraz charakteru konfliktów. Ponadto podjęta zostanie problematyka politycznego znaczenia sił zbrojnych, w tym charakteru relacji między wojskiem a władzą cywilną – cywilnej kontroli politycznej nad siłami zbrojnymi w różnych reżimach politycznych, od liberalnych demokratycji po totalitarnych oraz pretorianizmu.

Wykład dotyczy socjologii wojska oraz konfliktów zbrojnych. Podjęta zostanie kwestia genezy nowoczesnych sił zbrojnych oraz przemian ich form organizacyjnych – form rekrutacji (kadry zawodowej, jak i szeregowych żołnierzy) oraz ich szkolenia. Mowa będzie o strukturze instytucjonalnej sił zbrojnych - zarówno instytucji formalnych, jak i nieformalnych. Mowa też będzie o zmieniającym się esprit de corps i źródłach motywacji walczących. Uwzględniony zostanie kontekst społeczny sił zbrojnych, w tym zwłaszcza powiązania między wojną, wojskiem a procesem powstawania i przemianami państwa narodowego. Mowa będzie o zmieniających się celach i charakterze konfliktów zbrojnych, w tym o sytuacji nastałej po zakończeniu Zimnej Wojny, kiedy to nastąpiła zmiana aktorów politycznych i charakteru konfliktów. Ponadto podjęta zostanie problematyka politycznego znaczenia sił zbrojnych, w tym charakteru relacji między wojskiem a władzą cywilną – cywilnej kontroli politycznej nad siłami zbrojnymi w różnych reżimach politycznych, od liberalnych demokratycji po totalitarnych, oraz pretorianizmu.

Zajęcia będą mieć typową formę wykładu, w miarę możliwości uzupełnionego dyskusją. Przewidziane jest 15 spotkań po 2 godziny zajęciowe (45 min.) każde. Do każdego wykładu zostanie podana literatura (o objętości do 40 stron tekstu), z którą uczestnicy winni się zapoznać. Zajęcia kończyć się będą egzaminem pisemnym z czterema pytaniami otwartymi, z których egzaminowani będą odpowiadać na trzy. Zostaną one podane z wyprzedzeniem, tak że uczestnicy będą się doń samodzielnie przygotowywać korzystając tak z podanych lektur, jak i innych, wyszukanych samemu materiałów. Odpowiadając na nie uczestnicy będą mogli skorzystać z przygotowanych przez siebie notatek.

Bolesław Balcerowicz, Siły zbrojne w państwie i stosunkach międzynarodowych, Scholar, Warszawa 2006; Miguel A. Centeno, Elaine Enriquez, War & Society, Polity Press, Cambridge 2016; Giuseppe Ciaforio, Marina Nunciari (red.) Handbook

of the Sociology of the Military, Springer, Cham 2018; Martin van Creveld, Zmienne oblicze wojny. Od Marny do Iraku, Rebis, Warszawa 2008; tegoż, Wermacht kontra US Army 1939-1945, Erica, Warszawa 2011; Michael Howard, Wojna w dziejach Europy, Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków 2007; William H. McNeill, The Pursuit of Power, The University of Chicago Press, Chicago 1982; George L. Mosse, Fallen Soldiers. Reshaping the Memory of the Worlds Wars, Oxford University Press, New York - Oxford 1990; Siniša Malašević, The Sociology of War and Violence, Cambridge University Press, Cambridge (i in.) 2010; Herfried Münkler, Wojny naszych czasów, WAM, Kraków 2004; Samuel Stouffer (i in.), American Soldier, vol. I/II, Princeton University Press, Princeton 1949; Jerzy J. Wiatr, Socjologia wojska, Wyd. MON, Warszawa 1982.

K_W01 zna i rozumie podstawowe pojęcia socjologiczne

K_W05 posiada podstawową wiedzę strukturach, wybranych instytucjach społecznych i ich wzajemnych relacjach

K_W07 jest świadomy istnienia różnych rodzajów organizacji społeczeństwa w przeszłości i współcześnie

K_W08 jest świadomy zróżnicowania społecznego oraz istnienia nierówności społecznych, a także ich wpływu na życie jednostek i funkcjonowanie grup społecznych

K_W10 posiada podstawową wiedzę o rodzajach więzi społecznych i rządzących nimi prawidłowościach

K_W11 rozumie społeczną naturę relacji łączących jednostki, grupy i instytucje społeczne

K_W12 posiada podstawową wiedzę na temat mechanizmów dynamiki grupy społecznej oraz obustronnych zależności między grupą a jednostką

K_W23 posiada podstawową wiedzę o normach i regułach organizujących struktury i instytucje społeczne

K_W26 posiada elementarną wiedzę na temat funkcjonowania różnego typu organizacji i zarządzania nimi

K_W27 posiada podstawową wiedzę na temat polityki oraz uczestnictwa w społeczeństwa sferze publicznej

K_W28 posiada podstawową wiedzę na temat procesów leżących u podstaw stabilności i zmiany społecznej, a także rozumie na czym polegają te procesy

K_U02 potrafi zinterpretować przeszłe i bieżące wydarzenia społeczne (polityczne, kulturowe, gospodarcze) przy pomocy pojęć i teorii socjologicznych

K_U03 potrafi zastosować podstawowe terminy i kategorie socjologiczne do analizy społeczeństwa, zwłaszcza współczesnego społeczeństwa polskiego

K_U04 potrafi samodzielnie znaleźć informacje i materiały niezbędne do przeprowadzenia prostych analiz socjologicznych, korzystając z różnych źródeł (w języku rodzimym i obcym) oraz posługując się nowoczesnymi technologiami

K_U05 potrafi formułować proste samodzielne sądy na temat przyczyn wybranych procesów i zjawisk społecznych

K_U06 potrafi posługiwać się podstawowymi kategoriami teoretycznymi do opisu zmian społecznych we współczesnych społeczeństwach

K_U13 potrafi zinterpretować proste zjawiska społeczne przy użyciu podstawowych metod statystycznych

K_U17 potrafi formułować sądy na temat motywów ludzkiego działania oraz przewidywać społeczne konsekwencje tego działania

K_K07 umie dokonać krytycznej analizy źródeł

K_K12 potrafi właściwie korzystać ze źródeł informacji naukowej

Zajęcia kończyć się będą egzaminem pisemnym z czterema pytaniami otwartymi, z których egzaminowani będą odpowiadać na trzy. Oceniana będzie posiadana przez nich wiedza oraz umiejętność jej wykorzystania. Pytania zostaną podane z wyprzedzeniem, a odpowiadając na nie uczestnicy będą mogli skorzystać z przygotowanych przez siebie materiałów.

Dopuszczalna liczba nieobecności nie może przekroczyć połowy zajęć. Po przekroczeniu limitu trzech nieobecności należy zaliczać przygotowując prace pisemne na tematy poruszane na wykładzie.