Belarusian nationalism against the background of nation-building processes in Europe in the 19th and 20th centuries

W XIX i XX w. w Europie Srodkowo-Wschodniej odbywały się złożone i często dramatyczne przemiany społeczne, powstawały współczesne narody i państwa narodowe w tej części naszego kontynentu. Białoruś stanowi bardzo interesujący przykład dość specyficznej drogi rozwojowej i modernizacji społecznej na tem obszarze. Proces formowania się narodu białoruskiego został stosunkowo opóźniony, co posłużyło główną przyczyną trudności z powstawaniem niepodległego państwa białoruskiego i przywiązania znaczącej części społeczeństwa do tradycji i wartości radzieckich.

Głównym celem wykładu jest przedstawienie historii białoruskiego nacjonalizmu na tle procesów narodotwórczych w Europie Srodkowej i Wschodniej w XIX-XX wieku.

Celem wykładu jest przedstawienie historii białoruskiego nacjonalizmu na tle procesów narodotwórczych w Europie Srodkowej i Wsсhodniej w XIX-XX wieku

Zajęcia omawiają problemy powstawania i rozwoju nacjonalizmu białoruskiego, przemian struktury społecznej na Białorusi, rolę procesów demograficznych, charakter stosunków wyznaniowych i narodowościowych, a także rolę polityki państwowej, najpierw władz Imperium Rosyjskeigo i Związku Radzieckiego w historii Białorusi XIX-XX wieku.

W części teoretycznej zajęcia omawiają najważniejsze współczesne teorie nacjonalizmu i procesów narodotwórczych. Zostają zaprezentowane przykłady z innych regionów Europy. Studenci zapoznają się również z głównymi kierunkami badań tego problemu we współczesnej historiografii i naukach społecznych.

Przedmiot zawiera następne osobne tematy:

• Procesy modernizacyjne i formowanie się współczesnych narodów w Europe Środkowo-Wshodniej: modele teoretyczne;

• Początki tożsamości białoruskiej w XVI-XVII wiekach

• Tożsamości narodowe na Białorusi na schyłku XVIII – w pierwszej połowie XIX wieku: spuścizna Rzeczypospolitej obojga narodów i Wielkiego Księstwa Litewskiego a polityka Imperium Rosyjskiego

• Projekty narodowe na ziemiach białoruskich w drugiej połowie XIX i początkach XX w. w warunkach przejścia od społeczeństwa stanowego do klasowego. Początki nacjonalizmu białoruskiego;

• Białoruski ruch narodowy w drugiej połowie XIX – początkach XX wieku na tle procesów narodotwórczych w Europie Środkowo-Wschodniej: przyczyny i skutki opóźnienia;

• Pierwsza wojna Światowa i Rosyjska rewolucja: czy istniały społeczne warunki dla rozwoju nacjonalizmu białoruskiego i powstania niepodległego państwa białoruskiego?

• Przemiany narodowościowe, społeczne i kulturalne w międzywojennej Białorusi Radzieckiej (1921–1941): „białorusizacja”, sowietyzacja i terror stalinowski;

• Nacjonalizm versus komunizm: Białorusini w II Rzeczypospolitej: społeczeństwo chłopskie pomiędzy ruchem narodowym a komunistycznym

• Wzorowa republika radziecka: przemiany społeczne i kulturalne na Białorusi w latach 1945–1991 (urbanizacja, mobilność społeczna, „rusifikacja”). Białoruski nacjonalizm w czasach radzieckich jako ruch dysydencki;

• Po rozpadzie Związku Radzieckiego: białoruski model społeczno-gospodarczy i ideologia państwowa na schyłku XX i początkach XXI w.;

• Białoruski nacjonalizm na początku XXI wieku.

Bułhakau Waler, Historia biełaruskaha nacyjnalizmu, Minsk 2007.

Łatyszonek Oleg, Od Rusinów Białych do Białorusinów. U źródeł białoruskiej idei narodowej, Białystok 2006

Mironowicz Eugeniusz, Białoruś, Warszawa 1999.

Radzik Ryszard, Białorusini – między Wshodem a Zachodem, Lublin 2012, 275 s.

Radzik Ryszard, Między zbiorowością etniczną a wspólnotą narodową. Białorusini na tle przemian narodowych w Europie Srodkowo-Wshodniej XIX stulecia, Lublin 2000.

Radzik Ryszard, Kim są Białorusini, Toruń 2002.

Radzik Ryszard, Białorusini – między Wshodem a Zachodem, Lublin 2012, 275 s.

Rudling Andres, The Rise and Fall of Belarusian Nationalism, 1906-1931. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press 2015, 435 pp.

Wiedza:

Student zna najważniejsze teorje nacjonalizmu i ruchów narodowych, a także naukowe kategorie, służące dla opisania procesów narodotwórczych i ich wpływów na przebieg wydarzeń historycznych [ K_W03, K_W08, K_W11, K_W12]

Student ma uporządkowaną znajomość podstawowych zagadnień procesów narodotwórczych i powsatawania nacjonalizmów w Europie Srodkowej i Wchodniej, posiada wiedzę z zakresu rozwoju stosunków narodowych na Białorusi [K_W01, K_ 03, K_W04]

Umiejętności

- Student ma własny pogląd na procesy narodowotwórcze w Europie Srodkowo-Wshodniej w XX i XXI wieku, zna ich genezę, potrafi je zdefiniować, wykorzystując terminologię z zakresu, historii, antropologii społecznej, politologii i in. dziedzin pokrewnych [ K_U01, K_U03, K_U06, K_U07, K_U08]

- Student potrafi analizować i interpretować teksty z zakresu historii i współczesności Białorusi, student znajduje i wykorzystuje źródła informacji z zakresu stosunków narodowościowych na Białorusi i krajach Europy Środkowej i Wshodniej [K_U01, K_U03, K_U06, K_U08].

Kompetencje

- Student rozumie przyczyny i charakter procesów narodotwórczych w Europie Srodkowo-Wshodniej w XX i XXI wieku, ich związek z kulturalnymi, społecznymi i politycznymi przemianami w społeczeństwie [ K_K01, K_K03, K_K06]

- Student jest przygotowany do dyskusji merytorycznej w ramach działalności zawodowej bądź społecznej w wymiarze międzynarodowym [ K_K06]

- Student jest przygotowany do kontynuacji studiów nad zagadnieniem przedmiotowym i pokrewnymi [K_K01].

- praca pisemna /esej/ czyli prezentacja wybranego tematu na zakończenie kursu

- praca pisemna /test/ na zakończenie kursu

- frekwencja na zajęciach.