Poland and Belarus in XX cent.: History that connects and divides

Wykład będzie poświęcony kontrowersyjnym kwestiom w historii wzajemnych relacji Polski i Białorusi, ich ujęciu przez poszczególne narodowe historiografie oraz odzwierciedleniu w pamięci kulturowej i komunikatywnej.

Dr hab. Aliaksandr Smalianchuk – historyk; autor 5 książek i kilkudziesięciu artykułów z różnych dziedzin historii m.in. stosunków narodowościowych na Białorusi i Litwie w XIX i XX wieku, pamięci zbiorowej i kulturowej. Redaktor naczelny rocznika historii antropologizującej „Homo Historicus” (Mińsk). Były pracownik Uniwersytetu w Grodnie, obecnie zatrudniony w Instytucie Slawistyki PAN.

Zajęcia omawiają kontrowersyjne kwestie w historii wzajemnych relacji Polski i Białorusi, ich ujęcie przez poszczególne narodowe historiografie oraz odzwierciedlenie w pamięci kulturowej i komunikatywnej.

W części teoretycznej będzie omówiona rola historiografii w „epoce nacjonalizmów”, jej znaczenie dla formowania nowoczesnych narodów, na co zwracali uwagę znane badacze źródeł nacjonalizmu E. Gellner. B. Anderson, E.Hobsbawm, A. Smith oraz in.

W części „praktycznej” zostanę zaprezentowane tematy związane z postaciami Adama Mickiewicza (1798-1855), Konstantego Kalinowskiego (1838-1864), Romana Skirmunta (1868-1939), relacjami pomiędzy białoruskim Odrodzeniem początku XX wieku i polskim ruchem narodowym z szczególnym uwzględnieniem „idei krajowej”, związanej z „Polakami litewskimi”. Osobne miejsce zajmuję omówienia relacji polsko-białoruskich na tle wydarzeń historii politycznej XX wieku w Europie Środkowo-Wschodniej, w tym dzieje Białoruskiej Republiki Ludowej z 1918 roku, wydarzenia z okresu II Wojny Światowej oraz in.

Konsekwencją „epoki nacjonalizmów” stał się konflikt narodowych historiografii, jednakże wbrew temu dominującemu nastawieniu niejednokrotnie podejmowano próby obrony idei wspólnoty losu historycznego Białorusi i Polski. Te próbę „krajowców” czyli „ostatnich obywateli Wielkiego Księstwa Litewskiego” też będą zaprezentowane.

Bibliografia źródłowa:

- Eric Hobsbawm, Narody i nacjonalizm po 1780 roku, tłum. Jakub Maciejczyk, Marcin Starnawski, Warszawa 2010;

- Benedict Anderson, Wspólnoty wyobrażone. Kraków 1997,

- Antoni D. Smith, Nacjonalizm, Warszawa 2007, - Ernest Gellner, Narody i nacjonalizm, przekład Teresa Hołówka,wyd II: Warszawa 2009;

- Pamiętnik Wileński. Komitet red. H. Chocianowiczowa, K. Okulicz, Fr. Wysłouch, Londyn-Łomianki, 2010.

Opracowania:

- Juliusz Bardach, O dawnej i niedawnej Litwie, Poznań 1988;

- Dialog kultur i pamięci w regionie ULB, pod red. A. Nikżentajtisa i M. Kopczyńskiego, Warszawa 2014;

- Łatyszonek O., Mironowicz E., Historia Białorusi od połowy XVIII do końca XX wieku, Białystok, [b.d.];

- Marceli Kosman, Historia Białorusi, Wrocław 1979;

- Henadź Sahanowicz, Losy białoruskiej historiografii: od sowietyzacji do zachodnierusizmu nowego typu w: „Studia Białorutenistyczne 3, 2009, s. 103-144;

- Dorota Michaluk, Białoruska Republika Ludowa 1918-1920. U podstaw białoruskiej państwowości, Toruń 2010;

- Smalianczuk Aliaksandr, U genezy idei krajowej na początku XX wieku, w: Dwór i wieś na Litwie i Białorusi w XIX i na początku XX wieku. Red. D. Michaluk, Warszawa 2014, s. 121-136.

Wiedza

- student zna główne kontrowersyjne kwestii w historii wzajemnych relacji Polski i Białorusi w XX wieku;

- student rozumie relacje między teorią a praktyką badawczą.

Umiejętności

- student ma własny pogląd rolę historiografii w „epoce nacjonalizmów” na przykładzie relacji Polski i Białorusi w XX wieku;

- student potrafi uzasadnić własną opinię (pozytywną bądź krytyczną) dotyczącą dzisiejszej roli i znaczenia historiografii;

- student samodzielnie zdobywa i pogłębia wiedzę teoretyczną oraz doskonali umiejętności jej wykorzystania w praktyce badawczej.

Kompetencje

- student wykazuje samodzielność i niezależność myśli;

- student orientuje się w złożonych relacjach Polski i Białorusi w XX wieku;

- student jest przygotowany do dyskusji merytorycznej w ramach działalności zawodowej bądź społecznej w wymiarze pamięci historycznej.

- praca pisemna /esej/ na zakończenie kursu