Formowanie cywilizacji miejskiej w Europie Wschodniej (na przykładzie Białorusi)

ogólnouniwersyteckie

Wykład "Formowanie cywilizacji miejskiej w Europie Wschodniej(Białoruś weźmiemy tu jako przykład)" jest poświęcona specyfice pochodzenia i rozwoju cywilizacji miejskiej w białoruskiej części Europy Wschodniej w kontekście procesów światowej urbanizacji.

Dr Ina Sorkina – historyk; zajmuje się historią przestrzeni miejskiej i urbanistyki oraz dziejami Żydów na terenie dzisiejszej Białorusi. Ma ponad 180 publikacji naukowych, w tym monografię: Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIІІ – першай палове ХІХ ст., Wilno 2010. Laureatka Nagrody im. Lwa Sapiehy (2014). Do 2014 r. pracowała w Katedrze Historii Białorusi i Archeologii na Grodzieńskim Uniwersytecie Państwowym im. Janki Kupały.

Główne cele tego przedmiotu:

1) Sformułowanie pojęcia o mieście jako zjawisku historycznym, pokazanie głównych etapów w historii rozwoju miast na Białorusi.

2)Sformółowanie rozumienia urbanizacji jako jednego z najważniejszych zjawisk społecznych, oraz określenie specyfiki tego zjawiska na Białorusi.

3)Sformułowanie pojęcia o mieszczanach i kulturze mieszczańskiej; pokazanie wpływu środowiska miejskiego na mentalności obywateli miejskich; zwrócenie uwagi na problem ochrony miejskiego dziedzictwa kulturalnego i historycznego.

Zakres tematów:

1. Wprowadzenie do kursu.

2.Wprowadzenie do urbanistyki historycznej.

3. Geneza i rozwój sieci miast i miasteczek Białorusi w kontekście procesów urbanizacji na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego

4. Gospodarcze, prawne i etniczne osobliwoćci miast i miasteczek, ich rola w przemianach kulturalnych i językowych na ziemiach Białorusi w XVI – XVIII wieku.

5.Miasta i miasteczka w regionie białoruskim w okresie Imperium Rosyjskiego w kontekście polityki carskiej w regionie i procesów urbanizacji (koniec XVIII - początek XX wieku) – 3 h.

6. Miasta i procesy urbanizacyjne na Białorusi w czasach najnowszych (1918 – początek XXI wieku).

7. Obywatele miast w strukturze populacji krajów Europy Wschodniej. Mentalność mieszkańców miast.

8. Zjawisko wielokulturowości miast i miasteczek w Europie Wschodniej – 3 h.

9. Sztetł: powstanie, rozkwit i upadek żydowskich miasteczek na ziemiach ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego – 3 h. (w Muzeum POLIN)

10. "Miejsca pamięci" różnych narodów w wielokulturowym mieście (miasteczku)

11. Centra historyczne we współczesnych miastach: Zachowanie i wykorzystanie dziedzictwa historycznego i kulturowego.

12. Miasta i miasteczka ziem białoruskich na tle historii urbanizacji światowej oraz koncepcji wielokulturowości (podsumowanie)

-Alexandrowicz S. Studia z dziejów miasteczek Wielkiego Księstwa Litewskiego.Toruń, 2011. 442 s.

-Benevolo Leonardo. Miasto w dziejach Europy / przekł. Hanna Cieśla. Warszawa, 1995. 250 s.

-Kazimierski J. Miasta i miasteczka na Podlasiu (1808 – 1914): Zabudowa – ludność – gospodarka. Warszawa, 1994. 311 s.

-Kultura miejska w Królestwie polskim, cz. I, 1815–1875, Warszawa–Kalisz–Lublin–Płock / red. A. Drexlerowa. Warszawa, 2001. 342 s.

-Miasta i miasteczka magdeburskie w woj. wileńskim i nowogródzkim / Wanda Rewieńska. Lida, 1938. Wersja cyfrowa: http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=165364&from=publication

-Miasta i miasteczka na Podlasiu (1808 - 1914) : zabudowa - ludność - gospodarka / Józef Kazimierski. Warszawa, 1994. 311 s.

-Miasta i mieszczaństwo w Europie Środkowowschodniej do połowy XIX wieku / pod red. Doroty Michaluk i Krzysztofa Mikulskiego. Toruń, 2003.

-Miasteczka polskie w XIX I XX wieku. Z dziejów formowania się społeczności / pod red. R.Kołodziejczyka. Kielce, 1992. 324 s.

-Miasteczko i okolica – od środniowiecza do współczesności / red. J.Hoff. Kolbuszowa, 2006. 398 s.

-Miasteczko polskie w XIX-XX wieku jako zjawisko kulturowo-obyczajowe / pod red. M.Meduckiej i R.Renz. Kielce, 1998. 235 s.

-Petrovsky-Shtern, Y. Sztetl. Rozkwit i upadek żydowskich mizsteczek na Kresach Wschodnich. Kraków, 2014. 408 s.

-Stepniewska-Holzer. Zydzi na Białorusi: Studium z dziejow strefy osiedlenia w pierwszej połowie XIX w. Warszawa, 2013. 232 s.

-Szlakami sztetli. Podróże przez zapomniany Kontynent. Lublin, 2017. 540 s.

- Sztetł – wspólne dziedzictwo: szkice z dziejów ludności źydowskiej Europy Środkowo-Wschodniej / Red. Artur Markowski i Wojciech Śleszyński. Białystok, 2003. 180 s.

-Więcławska, K. Zmartwychwstałe miasteczko. Literackie oblicza sztetł. Lublin, 2005. 271 s.

-Wielokulturowość w dziedzictwie kulturowym polskich społeczności regionalnych i lokalnych / red. nauk. Samanta Kowalska ; Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Poznań, 2011. 405 s.

- Wielojęzyczność i wielokulturowość na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim / pod red. Zofii Abramowicz; Uniwersytet w Białymstoku. Białystok, 2002. 248 s.

-Гаслінгер, П. Канцэпт мультыкультуралізму і новыя зацемкі да гарадской гісторыі // Homo historicus 2009. Гадавік антрапалагічнай гісторыі / пад. Рэд. А.Ф. Смаленчука. Вільня, 2010. С. 321-326.

-Нікжэнтайціс, А. Нацыянальны сімвал у шматкультурным горадзе // Homo historicus 2009. Гадавiк антрапалагiчнай гiсторыi / пад. рэд. А.Ф. Смаленчука. Вiльня, 2010. – С. 306-310.

-Соркіна, І. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII – першай палове ХІХ ст. / І. Соркіна. Вільня, 2010. 488 c.

Wersja cyfrowa: http://kamunikat.org/Ina_Sorkina.html

-Шыбека, З. Гарадская цывілізацыя. Беларусь і свет. Вільня, 2009. 372 с.

Wiedza

- Student zna naukowe kategorie i określenia terminów urbanistyki historycznej (urbanizacja, miasta, miasteczka, sztetł), wielokulturowości oraz związki tych kategorii z fenomenem tożsamości narodowej [ K_W03, K_W08, K_W11, K_W12]

- Student zna najważniejsze naukowe koncepcje wielokulturowości jak też koncepcje powstania i rozwoju miast, miasteczek i sztetłów na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego, oraz rozumie zmienny i ewolucyjny charakter ich percepcji społecznej [K_W01, K_ 03, K_W04]

Umiejętności

- Student ma własny pogląd na współcześnie funkcjonujące w Europie Środkowo-Wschodniej koncepcje powstania miast i miasteczek, zna ich genezę, potrafi je zdefiniować wykorzystując terminologię z zakresu antropologii społecznej, kulturologii, religioznawstwa i in. dziedzin pokrewnych [ K_U01, K_U03, K_U06, K_U07, K_U08]

- Student potrafi uzasadnić własną opinię (pozytywną bądź krytyczną) dotyczącą historycznej roli i znaczenia miast i miasteczek oraz ich wpływu kulturowego na tozsamość poszczególnych narodów [ K_U01, K_U03, K_U06, K_U08]

Kompetencje

- Student rozumie urbanizację jako jednego z najważniejszych zjawisk społecznych, oraz określenie specyfiki tego zjawiska na Białorusi. zmienny i ewolucyjny charakter percepcji fenomenu wielokulturowości miast i miasteczek, oraz jej wpływów na rozwój społeczny [ K_K01, K_K03, K_K06]

- Student jest przygotowany do dyskusji merytorycznej w ramach działalności zawodowej bądź społecznej w wymiarze międzynarodowym [ K_K06]

- Dzięki zdobytej wiedzy przedmiotowej, student dysponuje argumentami na rzecz akceptacji odmienności kulturowej, religijnej i etnicznej [ K_K03]

- Student jest przygotowany do kontynuacji studiów nad zagadnieniem przedmiotowym i pokrewnymi [ K_K01]

Egzamin pisemny (esej)

Obecność na zajęciach