Języki mniejszości. Status - prestiż - dwujęzyczność - wielojęzyczność

ogólnouniwersyteckie

Celem wykładów będzie zapoznanie studentów z podstawową terminologią socjolingwistyczną. Szczegółowo zostaną omówione takie czynniki, jak: tożsamość, język pierwszy, język drugi, języki administracji. Mowa będzie również o przełączaniu kodów językowych, zwrócę szczególną uwagę na przyczyny zachowania, zmiany i śmierci języka. Wszystkie teoretyczne aspekty zostaną oparte o przykłady z własnych badan terenowych.

Status i prestiż języka.

Polityka językowa.

Język pierwszy, język drugi: nabywanie i uczenie się.

Dwujęzycznośc i wielojęzyczność

Kontakt językowy

Przełaczanie kodów językowych, surżyk, trasianka

Zachowanie, zmiana i śmierć języka a tożsamość

Bednarczuk Leszek, Problem substratu w teorii kontaktów językowych, [w:] Deutsch-Polnische sprachkontakte, Herausgegeben von Alek Pohl und A. De Vincenz, Wien 1987.

Bracki Artur, Surżyk. Historia i teraźniejszość, Gdańsk 2009.

Britto Francis, Diglossia: A Study of Teory with Application to Tamil, foreword by Ch. A. Ferguson, Georgetown University Press, Washington DC 1986.

Czykwin Elżbieta, Misiejuk Dorota, Dwujęzyczność i dwukulturowość w perspektywie psychopedagogicznej, Trans Humana, Białystok 1988.

Dębski Robert, Dwujęzyczność angielsko-polska w Australii. Języki mniejszościowe w dobie globalizacji i informatyzacji, Kraków 2009.

Gajda Stanisław, Prestiż a język, Nauka nr 4, 2010.

Gajda Stanisław, Program polskiej polityki językowej, [w:] Poradnik Językowy, z. 5-6, 1999.

Głuszkowski Michał, Socjologia w badaniach dwujęzyczności. Wykorzystanie teorii socjologicznych w badaniach nad bilingwizmem, Toruń 2013.

Głuszkowski Michał, Socjologiczne i psychologiczne uwarunkowania dwujęzyczności staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego, Toruń 2011.

Handke Kwiryna, Terytorialne odmiany polszczyzny, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, red. Bartmiński Jerzy, t. 2, Wrocław 1993.

Hawrysz Magdalena, Steciąg Magdalena, Rozważania metodologiczne w kontekście badań prestiżowego języka sąsiadów na pograniczu polsko-saksońskim, Polonica 34, 2014.

Hentschel Gerd, Zaprudski Sjarhej, Belarusian Trasjanka and Ukrainian Suržyk. Structural and social aspects of their description and categorization, Studia Slavica Oldenburgensia, BIS-Verlag, Oldenburg 2008.

Język a kultura, t. 11. Język a współczesna kultura polityczna pod red. J. Anusiewicza, B. Sicińskiego, Wrocław 1994.

Kłoskowska Antonina, Kultury narodowe u korzeni, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.

Krasowska H., Mniejszość polska na południowo-wschodniej Ukrainie, Warszawa 2012.

Krasowska Helena, Górale polscy na Bukowinie Karpackiej. Studium socjolingwistyczne i leksykalne, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa 2006.

Krasowska Helena, Pokrzyńska Magalena, Suchomłynow Lech, Świadectwo zanikającego dziedzictwa. Mowa polska na Bukowinie: Rumunia-Ukraina, Warszawa 2018.

Krasowska Helena, Języki mniejszości. Status – prestiż – dwujęzyczność – wielojęzyczność, Warszawa 2020.

Kurek Halina, Przemiany językowe wsi regionu krośnieńskiego, Kraków 1995.

Kuszak Kinga, Przejawy rozwoju świadomości językowej w okresie dzieciństwa i możliwości jej stymulowania, Cieszyński Almanach Pedagogiczny, t. 3, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2014.

Lewczuk Pawło, Socjolingwistyczny status surżyka, LingVaria XI, Kraków 2016.

Lipińska Ewa, Język ojczysty, język obcy, język drugi. Wstęp do badań dwujęzyczności, Kraków 2003.

Lipińska Ewa, Seretny Anna, 2011, Nowoczesne nauczanie języka odziedziczonego w szkołach polonijnych, https://dziennikzwiazkowy.com/sprawy-polonijne/nowoczesne-nauczanie-jzyka-odziedziczonego-w-szkoach-polonijnych/ (dostęp: 29.04.2020).

Lipińska Ewa, Seretny Anna, Między językiem ojczystym a obcym. Nauczanie i uczenie się języka odziedziczonego na przykładzie szkolnictwa polonijnego w Chicago, Kraków 2012.

Lipińska Ewa, Seretny Anna, Nie swój, lecz i nie obcy – język odziedziczony w perspektywie glottodydaktycznej, Młoda polska emigracja w UE jako przedmiot badań psychologicznych, socjologicznych i kulturowych EuroEmigranci.PL, Kraków 2013, 23–24.09.2013 r., s. 3, www.euroemigranci.pl/dokumenty/pokonferencyjna/Seretny_Lipinska.pdf (dostęp: 29.04.2020).

Lubaś Władysław, Nowe zadania polityki językowej w świecie słowiańskim, [w:] Języki słowiańskie w perspektywie ekolingwistycznej, Opole 2003.

Machaj Irena, Społeczno-kulturowe konteksty tożsamości, mieszkańców wschodniego i zachodniego pogranicza Polski, Warszawa 2005.

Mamzer Hanna, Tożsamość w podróży. Wielokulturowość a kształtowanie tożsamości jednostki, Poznań 2002.

Marcjanik Małgorzata, Grzeczność w komunikacji językowej, Warszawa 2007.

Mazur Jan, Zadania polityki językowej RP w zakresie potrzeb edukacyjnych Polonii, Polaków za granicą i cudzoziemców, [w:] Polska polityka językowa na przełomie tysiącleci, red. Mazur Jan, Lublin 1999.

Melchior Małgorzata, Społeczna tożsamość jednostki: (w świetle wywiadów z Polakami pochodzenia żydowskiego urodzonymi w latach 1944-1955, Warszawa 1990.

Miodunka Władysław, Bilingwizm polsko-portugalski w Brazylii. W stronę lingwistyki humanistycznej, Universitas, Kraków 2003.

Miodunka Władysław, Lingwistyczne podstawy nauczania języka polskiego jako obcego, [w:] Poradnik metodyczny dla nauczycieli polonijnych, Lublin 1980.

Morita Koji, Przemiany socjolingwistyczne w polskich społecznościach na Litwie (rejon trocki) i Białorusi (rejon iwieniecki), Warszawa 2006.

Nowicka Ewa, Polacy czy cudzoziemcy. Polacy za wschodnią granicą, Kraków 2000. Kabzińska Iwona, Wśród kościelnych Polaków. Wyznaczniki tożsamości etnicznej (narodowej) Polaków na Białorusi, Warszawa 1999.

Oksaar Els, The History of Contact Linguistics as a Discipline, [w:] Contact Linguistics, red. Goebl Hans, Nelde P.H., Starý Zdenek, Wölck Wolfgang, Berlin-New York 1997.

Pawłowski Adam, Zadania polskiej polityki językowej w Unii Europejskiej, [w:] Polska polityka językowa w Unii Europejskiej, red. Krzyżyk Danuta, Warchala Jacek, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2008.

Polinsky Maria, Heritage Languages and Their Speakers: State of the Field, Challenges, Perspectoves für Future Work, and Methodologies, Zeitschrift für Fremdsprachwissenschaft, 2015, t. 26, z. 1, Harvard 2015, s. 7-27.

Polinsky Maria, Kagan Olga, Heritage Languages: In the ‘Wild’ and in the Classroom, [w:] Language and Linguistics Compass nr 1/5, United Kingdom 2007.

Romaine Suzanne, Bilingualism, Oxford 1989.

Shumarova Nataliya, Podstawy socjolingwistyki, Tyczyn 2004.

Wolnicz-Pawłowska Ewa, O pewnym sposobie mapowania kontaktów językowych na podstawie dawnych tekstów folklorystycznych [w:] Język i kultura na pograniczu polsko-ukraińsko-białoruskim, Lublin 2001.

Wiedza:

- student ma poszerzoną wiedzę na temat socjolingwistyki

- student ma orientację w terminologii dotyczącej mniejszości narodowej, etnicznej, językowej

- student rozumie problematykę mniejszości narodowych oraz problematykę socjolingwistyczną

Umiejętności:

- student umie odpowiedzieć na pytanie dotyczące socjolingwistyki i podstawowych pojęć

- student orientuje się w zagadnieniach teoretycznych z zakresu używania podstawowych pojęć socjolingwistycznych

- student potrafi samodzielnie przygotować krótką relację na temat wybranych zagadnień socjolingwistycznych

- student potrafi łączyć teorię z praktyką.

egzamin pisemny lub ustny