Slavic unity in history of Eastern Europe – idea and reality

Cykl wykładów przedstawia wybrane zagadnienia związane z rozwojem idei wspólnoty słowiańskiej opartej na związkach pokrewieństwa od czasów średniowiecznych i doby nowożytnej do współczesności. Centralnym tematem zajęć są relacje Rosji i Polski w kontekście idei słowiańskiego współdziałania, aktywizacja ruchu słowiańskiego po rozpadzie Związku Radzieckiego oraz inicjatywy integracji etnicznej narodów wschodniosłowiańskich. Szczególna uwaga bedie zwrócona na wyjasnienie zależności sposobu traktowania i postrzegania Słowiańszczyzny i jej ideologicznego wroga od zewnętrznej presji, uwarunkowań historyczno-politycznych i przemian ustrojowych.

Kurs sklada się z trzech blokow tematycznych obejmujących następujące tematy:

1: Slavia w średniowieczu

2: Wyobrażenia o łączności Słowian w dobie nowożytnej

3: Słowianofilstwo europejskie i początki ruchu panslawistycznego

4: Słowianofilstwo polskie i rosyjskie w XIX wieku

5: Powstanie rosyjskiego panslawizmu

6: Spór Słowian. Idea wspólnoty a relacje polsko-rosyjskie w XIX w.

7: Neoslawizm: krótki żywot solidarności neosłowiańskiej

8: Ożywienie idei słowiańskiej podczas I wojny światowej

9: Idea wspólnoty słowiańskiej w okresie międzywojennym i w latach II wojny światowej

10: Przejawy wspólnotowej idei słowiańskiej po rozpadzie bloku wschodniego: przypadek Polski

11: Idea jedności słowiańskiej we współczesnej Rosji

12: Nowy ruch slowianski w przestrzeni poradzieckiej: Ukraina i Białoruś

M. Bobrownicka, Narkotyk mitu : szkice o świadomości narodowej i kulturowej Słowian zachodnich i południowych, Warszawa 1995;

S. Fertacz, Poska myśl słowiańska w okresie drugiej wojny światowe, Katowice 2000;

P. Eberhardt, Rosyjski paslawizm jako idea geopolityczna, [w:] „Przegląd Geopolityczny”, 2010, t. 2, s. 43-64;

H. Kohn, Pan-Slavism, its History and Ideology, 2nd ed., New York 1960;

A. Lipatów, Polska i Rosja: „domowy spór” Słowiab czy konflikt mentalności? [w:] Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej, 2000 nr. 6, s. 245-255;

L. Moroz-Grzelak, Bracia Słowianie: wizje wspólnoty a rzeczywistość, Warszawa 2011;

E. Mühle, Słowianie: rzeczywistość i fikcja wspólnoty / tłum. z niemieckiego: Joanna Janicka, Warszawa 2020;

A. Walicki, W kręgu konserwatywnej utopii: struktury i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa, Warszawa 2002;

Славянофильство: pro et contra: творчество и деятельность славянофилов в оценке современников: антология, Санкт-Петербург 2008;

Н. И. Цимбаев, Славянофильство: из истории русской общественно-политической мысли XIX в., Москва 1986.

Pogłębienie wiedzy o procesach narodo- i tożsamościotwórczych w krajach słowiańskich Europy Wschodniej, o wykorzystaniu idei słowiańskiej jedni dla bieżących celów politycznych; znajomość historyczno-politycznych uwarunkowań ożywienia idei słowiańskiej i jej upadku; umiejętność identyfikowania problemów związanych z próbami jednoczenia bliskich sobie językowo narodów oraz wyrażania własnego poglądu na ich temat.

W ocenie będą stosowane następujące kryteria:

- obecność na zajęciach (nie więcej niż trzy nieusprawiedliwionych nieobecności)

- praca pisemna na zakończenie kursu