Jewish Atlantis: lost world of the shtetl in historical Lithuania.

Wykład poświęcony jest historii powstawania, rozkwitu i upadku żydowskich miasteczek na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego, losom dziedzictwa żydowskiego w czasach Imperium Rosyjskiego, Związku Radzieckiego oraz problemom jego obecnego stanu. Większość materiałów wykładów ukazuje temat na przykładzie ziem białoruskich.

Zakres tematyczny:

1) Czymże był sztetl? Historia terminu sztetl i jego różne interpretacje.

2) Powstawanie i rozwój sztetli na tle polsko-litewskim

3) Sztetl w okresie Imperium Rosyjskiego (koniec XVIII - początek XX wieku). Kiedy był złoty wiek sztetlu?

4) Żydzi na Litwie historycznej w dwudziestoleciu międzywojennym. Drugi złoty wiek sztetlu?

5) Losy dziedzictwa żydowskiego na ziemiach byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 40-ch XX wieku - początku XXI wieku: problemy konserwacji, interpretacji, wykorzystania.

Hoffman E. Shtetl: The history of a Small Town and an Extinguished World. London, 2009. 288 s.

Houmann H. Historia Żydów w Europie Środkowej i Wschodniej. Warszawa, 2000. 286 s.

Hundert G.D. Żydzi w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku, Genealogia nowoczesności. Warszawa, 2007. 351 s.

Kobyliński Z. Wartość i własność dziedzictwa kulturowego, Poznań, 2012. Wersja cyfrowa: http://e-archaeology.org/wp-content/uploads/2016/06/Kobyli%C5%84ski-4.pdf

Miasteczko polskie w XIX-XX wieku jako zjawisko kulturowo-obyczajowe / pod red. M.Meduckiej i R.Renz. Kielce, 1998. 235 s.

Petrovsky-Shtern Y. Sztetl. Rozkwit i upadek żydowskich mizsteczek na Kresach Wschodnich. Kraków, 2014. 408 s.

Polonsky A. Dzieje Żydów w Polsce i Rosji. Warszawa, 2014. 763 s.

Rosman M. Żydzi pańscy. Stosunki magnacko-żydowskie w Rzeczypospolitej w XVIII wieku. Warszawa, 2005. 327 s.

Ruth E. Gruber. Virtually Jewish. Reinventing Jewish Culture in Europe. Berkeley, 2002. 317 s.

Sorkina I., Waligorska M. A Microhistory of Dispossession: Jewish Personal Belongings and their Afterlives in the Polish and Belarusian Postwar Shtetls // Holocaust Studies (March 2022). Wersja cyfrowa: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17504902.2022.2047292

Stepniewska-Holzer B. Zydzi na Białorusi: Studium z dziejow strefy osiedlenia w pierwszej połowie XIX w. Warszawa, 2013. 232 s.

Sztetł – wspólne dziedzictwo: szkice z dziejów ludności źydowskiej Europy Środkowo-Wschodniej / Red. Artur Markowski i Wojciech Śleszyński. Białystok, 2003. 180 s.

Szlakami sztetli. Podróże przez zapomniany Kontynent. Lublin, 2017. 540 s.

Świat Niepożegnany : żydzi na dawnych ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej w XVIII - XX wieku / pod red. Krzysztofa Jasiewicza. Warszawa, 2004.

Wiśniewski T. Bóżnice Białostocczyny. Sinagogues and Jewish Communities in Bialystok Region. Białystok: David, 1992. 220 s.

Смиловицкий Л. Евреи Беларуси: до и после Холокоста. Иерусалим, 2020 г. 491 с.

Cоболевская О. Повседневная жизнь евреев Беларуси в конце XVIII – первой половине XIX в. Гродно, 2012. 443 с.

Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII – першай палове ХІХ ст. Вільня, 2010. 488 c. Wersja cyfrowa: http://kamunikat.org/Ina_Sorkina.html

Wiedza:

- Student zna naukowe kategorie i określenia sztetła, miasteczka oraz związki tych kategorii z fenomenem tożsamości narodowej [ K_W03, K_W08, K_W11, K_W12]

- Student zna najważniejsze naukowe koncepcje powstania i rozwoju miasteczek i sztetłów na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego, oraz rozumie zmienny i ewolucyjny charakter ich percepcji społecznej [K_W01, K_ 03, K_W04]

Umiejętności:

- Student ma własny pogląd na współcześnie funkcjonujące w Europie Środkowo-Wschodniej koncepcje powstania miasteczek oraz sztetłów, zna ich genezę, potrafi ich zdefiniować wykorzystując terminologię z zakresu antropologii społecznej, kulturologii, religioznawstwa i in. dziedzin pokrewnych [ K_U01, K_U03, K_U06, K_U07, K_U08]

- Student potrafi uzasadnić własną opinię (pozytywną bądź krytyczną) dotyczącą historycznej roli i znaczenia miasteczek oraz sztetłów, ich wpływu kulturowego na tozsamość poszczególnych narodów [ K_U01, K_U03, K_U06, K_U08]

Kompetencje:

- Student rozumie zmienny i ewolucyjny charakter percepcji fenomenu dziedzictwa żydowskiego oraz wielokulturowego, jak również wpływów kulturowego dziedzictwa na rozwój społeczny [ K_K01, K_K03, K_K06]

- Student jest przygotowany do dyskusji merytorycznej w ramach działalności zawodowej bądź społecznej w wymiarze międzynarodowym [ K_K06]

- Dzięki zdobytej wiedzy przedmiotowej, student dysponuje argumentami na rzecz akceptacji odmienności kulturowej, religijnej i etnicznej [ K_K03]

- Student jest przygotowany do kontynuacji studiów nad zagadnieniem przedmiotowym i pokrewnymi [ K_K01]

Egzamin pisemny (esej)

Obecność na zajęciach