Biological Basis of Humanity. The Basics of Natural Sciences Methodology Against the Background of Humanities and Social Sciences

Zajęcia na ciekawych, współczesnych i istotnych przykładach będą służyć omówieniu biologicznych podstaw zagadnień opisywanych przez humanistykę i nauki społeczne. Efektem będzie poznanie i zrozumienie ogólnych zasad działania mechanizmów biologicznych, umiejętność rozróżnienia i posłużenia się metodologią nauk przyrodniczych na tle metodologii nauk społecznych i humanistyki. Pokażemy historię metody naukowej i jej założenia, rozwój nauk biologicznych, omawiając wybrane zagadnienia z filozofii nauki i filozofii przyrody, przeanalizujemy pojęcia dowodu naukowego, prawdy w nauce, paradygmatu w naukach przyrodniczych, jak również postprawdy, pseudonauki i tzw. fake news. Zajęcia jednocześnie pozwolą przyjrzeć się ewolucyjnym korzeniom człowieka. Spuścizny każdego etapu ewolucji nosimy w sobie, wiedza o nich, mierzalna na bardzo fundamentalnym poziomie, pomaga zrozumieć, jak działamy. Z punktu widzenia biologii omówimy m.in. świadomość, empatię, sprawiedliwość, komunikację.

Celem zajęć jest:

- poznanie i rozumienie metodologii, podstawowej terminologii oraz wybranych teorii i koncepcji nauk przyrodniczych na tle nauk humanistycznych i społecznych

- umiejętność krytycznego odniesienia się do tekstu naukowego z zakresu nauk biologicznych

- poznanie ewolucyjnych postaw kultury

- poznanie i zrozumienie biologicznych podstaw funkcjonowania człowieka

W ramach zajęć omówione zostaną następujące tematy:

1. Potrzeba dialogu między humanistami i przyrodnikami; kontrowersyjne pola, w których świat nauki wyprzedza rozwój społeczeństwa; etyka nauki; zwierzęcość człowieka, człowieczeństwo zwierzęcia; ewolucyjne podstawy kultury

2.Metoda naukowa i jej rozwój ; Elementy historii nauki, dzisiejsze rozumienie nauki; Metodologia a technologia – obrazowanie w nauce, zmiana perspektyw. Przykłady obrazowania w biologii i medycynie, USG dopplerowskie, mikroskopy konfokalne, przykłady metod obliczeniowych, techniki eksperymentalne, PCR, projektowanie genów, CRISPR-Cas9.

3.Filozofia nauki a filozofia przyrody; pojęcia prawdy naukowej, dowodu naukowego, falsyfikowalność; schemat wyjaśniania Hempla – Oppenheima; rewolucje i ewolucje naukowe Thomasa Kuhna; metoda naukowa w naukach biologicznych i naukach społecznych, paradygmaty w naukach biologicznych i naukach społecznych – rozumienie różnic

4.Ewolucyjne korzenie człowieka; nasza wiedza o człowieku z punktu widzenia nauk biologicznych – co z niej wynika; mechanizmy ewolucji organizmów, różnica między ewolucją jedno- i wielokomórkowców; homary Petersona; Na czym zależy bakteriom? Sygnaling komórkowy, informacja biologiczna.

5.Wielokomórkowość i mózg; aromorfoza i jej konsekwencje dla ówczesnego życia, jej konsekwencje dla nas; zasada działania sieci nerwowych – podstawy, drogi nerwowe i podział funkcjonalny mózgu. Poszukiwania definicji świadomości, pojęcie emergencji i nieredukowalnej złożoności.

6. Laboratorium biologiczne od środka. Zajęcia na Wydziale Biologii UW. Projektowanie i przeprowadzenie doświadczenia naukowego, zaprojektowanie kontroli, odczytanie i analiza wyników.

7. Informacja naukowa; Fake news vs. Nauka; Publikacje i publicystyka; Impact Factor; Indeks Hirscha; wydawnictwa naukowe, zasady publicystyki naukowej, niebezpieczny charakter nauki ukrytej za paywallem; bazy danych (PubMed, Sci-Hub, Gene Bank, UniPROT)

8.Postprawda; pseudonauka, pseudomedycyna, Evidence Based Medicine, Stopnie dowodu naukowego w medycynie, odpowiedzialność naukowca w medycynie

9.Prezentacje studentów

10.Biologiczne podstawy dobra: altruizm, empatia, rodzicielstwo, dyskusja nad psychoanalizą w świetle nauk przyrodniczych.

11.Biologiczne podstawy sprawiedliwości i piękna: doświadczenia z poczuciem sprawiedliwości u zwierząt i ludzi, dyskusja o definicji sprawiedliwości (prawo karne i cywilne, karanie dzieci przez nauczycieli i rodziców, karanie pracownika przez pracodawcę); estetyka u zwierząt i ludzi, dobór płciowy, przykłady gniazd ptaków, rzeźb ryb, tańców skakunów.

13.Komunikacja; geneza i konsekwencje komunikacji, przykłady u prokariontów, w obrębie organizmu, między organizmami, komunikacja między gatunkami, przykłady fraktalnej powtarzalności rozwiązań w biologii; okno kontaktu (Lem, język, komunikacja międzygatunkowa, cukrzyca typu 2); koewolucja gatunków; komunikacja pierwszych ludzi, social media, cenzura kontaktu, społeczeństwo globalne, memosfera

14.Moralność z biologicznego punktu widzenia; konsekwencje odkrycia życia w kosmosie - życie w kosmosie i moralność, darwinizm w kosmosie, Czy człowiek ma mandat do kolonizacji kosmosu?

15.Kim jesteśmy i dokąd zmierzamy? Dobór genetyczny vs. Dobór kulturowy; Ewolucja kultury wyprzedza ewolucję biologiczną; Rola medycyny i technologii informacyjnych w kształtowaniu biologicznym człowieka, projekt Eden – dyskusja

Po zakończeniu zajęć,

Student w zakresie wiedzy (K_W01, K_W02, K_W03, K_W04, K_W05):

- ma poszerzoną i pogłębioną wiedzę o miejscu i roli nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych w kulturze

- zna i stosuje terminologię nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych

- zna i rozumie zależności pomiędzy dyscyplinami nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych

- zna i stosuje metody analizy i interpretacji tekstów naukowych

- ma wiedzę o najnowszych metodach badań interdyscyplinarnych w naukach humanistycznych, społecznych i przyrodniczych

Student w zakresie umiejętnosci (V, 3, K_U04, K_U08, K_U10, K_U11):

- potrafi samodzielnie selekcjonować informacje pochodzące z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych oraz dokonać ich krytycznej oceny

- potrafi samodzielnie opracować (z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej) i zaprezentować wyniki swojej pracy naukowej i badawczej

- potrafi samodzielnie sformułować problem badawczy w zakresie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych

- potrafi samodzielnie zanalizować tekst naukowy z dziedziny nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych w języku polskim oraz w wybranym języku obcym

- potrafi przygotować wystąpienie ustne, uwzględniając potrzeby odbiorców

- rozumie i stosuje reguły pracy zespołowej

Student w zakresie kompetencji społecznych (K_K02, K_K03, K_K04, K_K05, K_K06, K_K07):

- jest gotów do dynamicznego rozwoju naukowego w obrębie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych oraz śledzi nowe metody i paradygmaty badawcze

- ma kompetencje w zakresie wyboru najwłaściwszych środków służących do realizacji samodzielnie podjętych zadań

- jest gotów do podejmowania działań zmierzających do ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego

- szanuje zasady tolerancji i wykazuje wrażliwość wobec różnic kulturowych

- szanuje dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze

- ma poszanowanie dla różnorodności kulturowej i przyrodniczej

Frekwencja (100% obecność, pod warunkiem dobrej aktywności, podwyższa ocenę o pół stopnia. Więcej niż 2 nieobecności, niezależnie od przyczyn, muszą zostać nadrobione w formie uzgodnionej z wykładowcą, np. referatu, prezentacji lub indywidualnej rozmowy);

Aktywność (częstotliwość i jakość wypowiedzi z poszanowaniem innych uczestników dyskusji, wykazanie się znajomością zadanych lektur);

Umiejętność pracy ze źródłami

Umiejętność analizy i interpretacji źródeł i baz danych; oraz samodzielnego i krytycznego myślenia na temat poruszanych problemów;

Jakość prezentacji, ocena z prezentacji.

Egzamin ustny