Print syllabusChristianity in the Polish and European Culture of the Early Modern Period. Selected Issues
General data
| Course ID: | 3700-AL-CKP-OG |
| Erasmus code / ISCED: | (unknown) / (unknown) |
| Course title: | Christianity in the Polish and European Culture of the Early Modern Period. Selected Issues |
| Name in Polish: | Chrześcijaństwo w kulturze polskiej i europejskiej doby wczesnonowożytnej. Wybrane zagadnienia |
| Organizational unit: | Faculty of "Artes Liberales" |
| Course groups: |
(in Polish) Przedmioty oferowane przez Kolegium Artes Liberales General university courses General university courses in the humanities |
| ECTS credit allocation (and other scores): |
(not available)
|
| Language: | Polish |
| Type of course: | general courses |
| Prerequisites (description): | (in Polish) Uczestnictwo w zajęciach wymaga zasadniczo wiedzy z zakresu studiów humanistycznych I stopnia, niezależnie od dyscypliny. Ze względu na fakultatywny charakter zajęć istnieje możliwość uczestniczenia zainteresowanych studentów I stopnia, a także doktorantów. Wiedza rudymentarna dotycząca kultury chrześcijańskiej w zakresach dogmatycznym, kultowym, historycznym, literacko-artystycznym, obrzędowym. |
| Short description: |
(in Polish) Przedmiotem seminarium jest kultura chrześcijańska Polski i Europy XV-XVII wieku, ujmowana w perspektywach tradycji antycznej i wczesnochrześcijańskiej oraz dialogu między Wschodem i Zachodem. Wybrane zgodnie z zainteresowaniami uczestników zagadnienia dotyczyć będą piśmiennictwa (traktaty, apokryfy, kazania, poezja), sztuki i muzyki sakralnej, obrzędowości w sferze kultury popularnej (pieśni, widowiska teatralno-muzyczne). Proponujemy również dyskusje nad wybranymi nurtami duchowości chrześcijańskiej (ignacjanizm i jezuityzm, szkoła karmelitańska) oraz nad przesileniami kulturowymi (dialog z antykiem pogańskim w pierwszych stuleciach i stopniowe wygasanie tradycji humanistycznej; sobór trydencki i wyłaniająca się z niego wizja kultury). W spektrum rozważań pojawią się również zjawiska graniczne lub wykraczające poza ramy doktryny Kościoła rzymskiego (teizm, libertynizm, jansenizm, kwietyzm). |
| Full description: |
(in Polish) Celem proponowanych zajęć seminaryjnych jest prześledzenie wybranych nurtów i zjawisk kultury chrześcijańskiej w Pierwszej Rzeczypospolitej: - koncepcji teologicznych, filozoficznych i eklezjalnych uczonych Akademii Krakowskiej XV wieku (arystotelizm w wersjach via moderna, via antiqua, via communis; koncyliaryzm, mariologia, problematyka penitencjarna) - transmisji wiedzy teologicznej w sferę społeczną (obserwacja dyskursów naukowego i retorycznego w kazaniach) - dialogu formacji średniowiecznej z humanizmem w drugiej poł. XV i XVI wieku - kształtowania się potrydenckiej wizji kultury Rzeczypospolitej - spotkania chrześcijaństwa Wschodu i Zachodu w Rzeczypospolitej Obojga Narodów - relacji między teologią i nauką w literaturze XVII wieku - formowania się kultury popularnej (ludowej) w apokryfach, pieśniach, obrzędowości przejawiającej cechy synkretyczne. - pluralizmu kultury religijnej wieku XVII-XVIII (duchowość zakonów żebrzących, ignacjańska, karmelitańska, - oddziaływania teizmu, jansenizmu, libertynizmu. Problematyka kultury Rzeczypospolitej zostanie ujęta w perspektywie tradycji wczesnochrześcijańskiej, ze szczególnym uwzględnieniem elementów antycznych. Ze względu na interdyscyplinarny charakter programu przewidziany jest udział specjalistów z zakresu filozofii, teologii, historii sztuki, muzyki. Zamierzamy kontynuować seminarium w kolejnym roku akademickim, stąd większa liczba tematów niż przewidywana ilość zajęć – 15 spotkań co dwa tygodnie. Seminaria będą się odbywać we wtoreki w godz. 15-17.30 stacjonarnie, lecz z możliwością udziału on-line. Sala na Nowym Świecie IV p. zostanie wskazana |
| Bibliography: |
Literatura Teksty źródłowe (wykaz omawianych fragmentów zostanie ustalony szczegółowo) Święty Ambroży, Wybór pism. O pokucie. O ucieczce od świata, O dobrach przynoszonych przez śmierć, przekł. W.W. Szołdrski, wstęp i oprac. C.A. Guryn OFMConv, E. Stanula CSsR, Akademia Teologii Katolickiej, Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, t. 7, Warszawa 1971. Apokryfy Nowego Testamentu. Ewangelie apokryficzne, t. 1-3, wyd. 3, red. M. Starowieyski, WAM Kraków 2020. Augustyn z Hippony, O nauce chrześcijańskiej (De doctrina christiana libri quattuor, przeł. J. Sulowski, IW PAX, Warszawa 1989. Biblia: Wybrane fragmenty Ewangelii i Księgi Psalmów według Biblii Leopolity (1561), Biblii Brzeskiej (1563), przekładu Szymona Budnego (1594) i Jakuba Wujka (1599). https://web.archive.org/web/20090526224618/http://biblijna.strona.pl/teksty/biblia.slavica.htm Boecjusz (Anicius Manlius Severinus Boethius), O pocieszeniu, jakie daje filozofia, tłum. G. Kurylewicz, M. Antczak, wyd. Marek Derewiecki, Kęty 2006. Święty Jan od Krzyża, Dzieła, wyd. Karmelitów Bosych, Kraków 2014. Święty Hieronim, Listy do Eustochium. [Listy 22, 31, 108], red. B. Degórski, „Źródła Monastyczne” 33, Tyniec-Kraków 2004. Kasjodor (Flavius Magnus Aurelius Cassiodorus), Institutiones musicae. Zasady muzyki, z języka łacińskiego przełożył, wstępem i komentarzem opatrzył oraz słownik sporządził L. Dyka, Rzeszów 2015. Kazania w klturze polskiej. Edycje Kolekcji Tematycznych, red. K. Panuś, t. 1-7, Kraków 2014-2019. Jan Kochanowski, Psałterz Dawidów, oprac. J. Woronczak, Wrocław 1982. Stanisław Herakliusz Lubomirski, Eklezjastes, w: Poezje zebrane, oprac. A. Karpiński, t. 1: Teksty, Wyd. Naukowe Semper, Warszawa 1995. Myśl filozoficzno-religijna reformacji XVI wieku, wybór, oprac. Lech Szczucki, PWN, Warszawa 1972. Mikołaj Rej, Psałterz Dawidów, wyd. S. Ptaszycki, Petersburg 1901. [Polona] Wybór pism Tertuliana (Kwintus Septimusz Florens Tertulian), wstęp E. Stanula, oprac. W. Myszor, E. Stanula, Akademia Teologii Katolickiej. Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, t.5, Warszawa 1970. Wacław Potocki, Judyta, oprac. W. Ryczek, http://www.staropolska.pl/barok/W_Potocki/Judyta.html. Jakub Wujek, Postilla catholica, to jest kazania na każdą niedzielę i na każde świeto przez cały rok, Drukarnia Siebeneicherowa, Kraków 1584. Z drugiej strony Biblii. Antologia noweli biblijnej, wybór i oprac. M. Starowieyski, Wydawnictwo Św. Wojciech, Poznań 2017. Literatura przedmiotu (wskazane zostaną wybrane pozycje z poniższej listy) Philippe Ariès, Człowiek i śmierć, przeł. E. Bąkowska, PIW, Warszawa 1989. Werner Beierwaltes, Platonizm w chrześcijaństwie, „Studia Antyczne i Mediewistyczne”, 2 (2003), s. 279-281. Andrzej Budzisz, Biblia i tradycja antyczna. Motywy analogiczne w łacińskiej poezji biblijnej renesansu (Polska, Niemcy, Niderlandy, Wyspy Brytyjskie), KUL, Lublin 1995. Elwira Buszewicz, Psałterz Dawidów, w: Jan Kochanowski, red. A. Gorzkowski, Universitas, Kraków 2001. Pierre Chaunu, Czas reform. Historia religii i cywilizacji (1250-1550), przeł. J. Grosfeld, PAX, Warszawa 1989. Kazimierz Chodynicki, Kościół prawosławny a Rzeczpospolita Polska. Zarys historyczny 1370-1632. Księgarnia Armoryka, Warszawa 1934. The Cambridge Companion to Renaissance Philosophy, ed. James Hankins, Cambridge University Press, Cambridge 2007. Juliusz Chrościcki, Pompa funebris. Z dziejów kultury staropolskiej, PWN, Warszawa 1974. Charles Norris Cochrane, Chrześcijaństwo i kultura antyczna, przeł. G. Pianko, red. J. Domański, S. Kazikowski, Warszawa IW PAX, 1960 Norbert Cummins OCD, Wprowadzenie do nauki św. Jana od Krzyża, przeł. T. Kieniewicz, Wyd. Karmelitów Bosych, Kraków 2012. Maria Cytowska, Hanna Szelest, Literatura rzymska: okres cesarstwa. Autorzy chrześcijańscy, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994. Maria Cytowska, Erazmianizm w literaturze polskiej XVI i XVII wieku, w: Studia porównawcze o literaturze staropolskiej, red. naukowa Teresa Michałowska i Jan Ślaski, IBL PAN, Wrocław 1980. Bazyli Degórski, Typologia kobiety w Hieronimowych Vitae Sanctorum Patrum, «Dissertationes Paulinorum» 29 (2020) 5-34. Jean Delumeau, Reformy chrześcijaństwa w XVI i XVII wieku, t. 1. Narodziny i rozwój reformy protestanckiej, przeł. Jan Maria Kłoczowski, Instytut Wydawniczy "Pax", Warszawa 1986. Juliusz Domański, Erazm i filozofia, Aletheia 2001. Drogi duchowe katolicyzmu polskiego XVII wieku, red. A. Nowicka-Jeżowa, Wyd. Naukowe Neriton, Warszawa 2016. Ignacy Dudkiewicz, Andrzej Szostek, Uczestniczyć w losie Drugiego. Rozmowy o etyce, Kościele i świecie, Wydawnictwo Biblioteka Więzi, Warszawa 2018. Jan Dzięgielewski, O tolerancję dla zdominowanych. Polityka wyznaniowa Rzeczypospolitej w latach panowania Władysława IV. Warszawa 1986. Filozofia i myśl społeczna XII-XV wieku, oprac. Juliusz Domański, PWN, Warszawa 1978. Filozofia i myśl społeczna XVI wieku, oprac. Lech Szczucki, PWN, Warszawa 1978. Formowanie kultury katolickiej w dobie potrydenckiej. Powszechność i narodowość katolicyzmu polskiego, red. J. Dąbkowska-Kujko, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2016. David Frick, Polska "philologia sacra" w czasach reformacji i kontrreformacji, przeł. K. Szymańska, Wyd. Polonistyki UW, Warszawa 2018. Agnieszka Fulińska, Naśladowanie i twórczość. Renesansowe teorie imitacji, emulacji i przekładu, Wyd. FNP, Wrocław 2000. Hieronim Grala, Kołpak Witołdowy czy czapka Monomacha? Dylematy wyznawców prawosławia w monarchii ostatnich Jagiellonów [w:] Katolicyzm w Rosji i prawosławie w Polsce (XI-XX w.), Polsko-Rosyjska Komisja Historyczna, Warszawa, 1997. Х. Граля, «Ruś nasza» vs. Московия. Наследие Древней Руси как инструмент дипломатии Польско-литовского государства XVI – первой половины XVII в. [w:] Древняя Русь после Древней Руси: дискурс восточнославянского (не)единства. Cост. А. В. Доронин, Москва 2017. Anna Grzegorczyk. Źródła sensu w humanistyce, Marek Derewiecki, Kęty 2018. Borys A. Gudziak, Kryzys i reforma. Metropolia kijowska, patriarchat Konstantynopola i geneza unii brzeskiej, Wyd. UMCS, Lublin, 2008. Tomasz Hodana, Między królem a carem. Moskwa w oczach prawosławnych Rusinow – obywateli Rzeczypospolitej, Wyd. Scriptum, Kraków 2008. Humanitas i christianitas w kulturze polskiej, red. Mirosława Hanusiewicz-Lavallee, Wyd. Neriton, Warszawa 2009. Michał Janocha, Ewolucja obrazu natury w malarstwie ikonowym na terenie Polski w epoce nowożytnej, w: Obraz natury w kulturze intelektualnej, literackiej i artystycznej doby staropolskiej, red. E. Buszewicz, J. Dąbkowska-Kujko, A. Jakóbczyk-Gola, A, Nowicka-Jeżowa, WUW, Warszawa 2020, s. 2020. Paul Johnson, Historia chrześcijaństwa, przeł. Leszek Engelking i in., Atext, Gdańsk 1995. Anna Kapuścińska, Theatrum meditationis: ignacjanizm i jezuityzm w duchowej i literackiej kulturze I Rzeczypospolitej – źródła, inspiracje, idee, w: Drogi duchowe katolicyzmu polskiego XVII wieku, jw.. Anna Kapuścińska, Sanctitas et dignitas. Wczesny humanizm potrydencki a perswazyjno-parenetyczny zamysł Piotra Skargi w Żywotach Świętych Starego i Nowego Zakonu. https://resrhetorica.com/index.php/RR/article/view/531 Jerzy Kłoczowski, Dzieje chrześcijaństwa polskiego, Świat Książki, Warszawa 2000. Adam Karpiński, "Salomon polski" i duchy - historia szczególnej recepcji Eklezjastesa Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, "Rocznik Biblioteki Narodowej" 2006, t. 37/38, s. 241-255. W. Kordyzon, M. Hanusiewicz-Lavallee, P. Stępień, Biblia i kultura literacka epoki nowożytnej. Rozmowa Wojciecha Kordyzona z Mirosławą Hanusiewicz Lavallee i Pawłem Stępniem”, RBL, t. 73, nr 1, s. 61–95, mar. 2020. https://rbl.ptt.net.pl/index.php/RBL/citationstylelanguage/get/ieee?submissionId=3647&publicationId=4104 Michał Krzysztofik, Od Biblii do literatury, Collegium Columbinum, Kraków 2003. M. Luciana Mirri, La dolcezza nella lotta. Donne e asces secondo Girolamo, Edizioni Qiqajon, Comunità di Bose 1996 (chodzi tu o św. Hieronima - kierownika duchowego arystokratek rzymskich). Nurt religijny w literaturze polskiego średniowiecza i renesansu, red. Stefan Nieznanowski i Janusz Pelc, JUL, Lublin 1994. Angelika Modlińska-Piekarz, Votum Davidicum. Poetyckie parafrazy psalmów w języku łacińskim w XVI i XVII wieku, KUL, KUL, Lublin 2009. Józef Naumowicz, Dwie są drogi. Przewodnik wczesnochrześcijański, Wydawnictwo W drodze, Poznań 2005. Alina Nowicka-Jeżowa, Post-Tridentine Jesuit Writers and the Humanist Tradition. Continuities and Revaluations in the Works of Piotr Skarga, w: Universalia et Particularia. Ars et praxis Societatis Jesu in Polonia, eds Bogna Bohdanowicz, Tomasz Jeż, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa 2018 (Fontes Musicae in Polonia, B/III), s. 29-62. Alina Nowicka-Jeżowa, Tradycja średniowieczna w religijności katolickiej XVI wieku. Próba spojrzenia ogólnego [w:] Nurt religijny w literaturze polskiej, pod red. S. Nieznanowskiego i J. Pelca, Lublin 1994, Wyd. TN KUL, Religijne Tradycje Literatury Polskiej IV, ss. 187-220. Krzysztof Ożóg, Uczeni w monarchii Jadwigi Andegaweńskiej i Władysława Jagiełły (1384-1434), PAU, Kraków 2004. Józef Naumowicz, Historia świątecznej choinki, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2016. Robert Pawlik, Mowa symboli i mowa form. Edgar Wind i Leo Steinberg przeciw zeświecczaniu „Ostatniej Wieczerzy” Leonarda da Vinci, „Stan Rzeczy” 8 (2015), s. 92-116. Olaf Pedersen, Dwie Księgi. Z dziejów relacji między nauką a teologią, przeł. W. Skoczny, M. Furman, Znak, Kraków 2016. Ihor Sevcenko, Ukraina między Wschodem a Zachodem, OBTA Warszawa 1986 (rozdział: Różne oblicza świata Piotra Mohyły). Staropolska literatura dewocyjna. Gatunki, tematy, funkcje, red. I. M. Dacka-Górzyńska, J. Partyka, DiG. Warszawa 2015. Marek Starowieyski, Barwny świat apokryfów, wyd. 2, Wydawnictwo Św. Wojciech, Poznań 2020. Marek Starowieyski, Tradycje biblijne. Biblia w kulturze europejskiej, Petrus 2018. Paweł Stępień, Z literatury religijnej polskiego średniowiecza. Studia o czterech tekstach, Wydział Polonistyki UW, Warszawa 2003. Lech Szczucki, Humaniści, heretycy, inkwizytorzy. Studia z dziejów kultury XVI i XVII wieku, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2006. Fr. Sysyn, Adam Kysil and the Synods 1629: An Attempt at Orthodox-Uniate Accomodation in the Reign of Sigismund III, w: Harvard Ukrainian Studies, t. III-IV (1979-1980), s. 826-842. Serafin Tyszko OCD, Geniusz św. Jana od Krzyża, Flos Carmeli, Poznań 2009. Alicja Walerich, Jan od Krzyża i Edyta Stein : wyobraźnia i obraz w procesie mistycznym, Księgarnia Akademicka, Kraków 2013. |
| Learning outcomes: |
(in Polish) K_W01 ma poszerzoną i pogłębioną wiedzę o miejscu i roli nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych w kulturze K_W02 zna i stosuje terminologię nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych K_W03 zna i rozumie zależności pomiędzy dyscyplinami nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych K_W04 zna i stosuje metody analizy i interpretacji tekstów naukowych K_W05 ma wiedzę o najnowszych metodach badań interdyscyplinarnych w naukach humanistycznych, społecznych i przyrodniczych K_W06 zna i stosuje różne metody analizy i interpretacji dzieł artystycznych K_W07 zna zasady komunikacji naukowej w zakresie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych K_W08 zna współcześnie stosowane metody interpretacji tekstów kultury K_W09 ma wiedzę na temat życia kulturalnego w Polsce i na świecie K_W10 rozumie powiązania między działaniami kulturowymi a dynamiką zmian społecznych K_U01 potrafi samodzielnie selekcjonować informacje pochodzące z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych oraz dokonać ich krytycznej oceny K_U02 potrafi samodzielnie dobrać i zastosować odpowiednie narzędzia badawcze do analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów wizualnych K_U03 potrafi samodzielnie opracować (z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej) i zaprezentować wyniki swojej pracy naukowej i badawczej K_U04 potrafi samodzielnie sformułować problem badawczy w zakresie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych K_U05 wykorzystuje interdyscyplinarne metody i narzędzia badawczych do analizy zjawisk kultury K_U06 uczestniczy w konferencjach, sympozjach i dyskusjach naukowych K_U07 przygotowuje prace pisemne spełniające wymogi stawiane pracom akademickim z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych oraz z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej K_U08 potrafi samodzielnie zanalizować tekst naukowy z dziedziny nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych w języku polskim oraz w wybranym języku obcym K_K01 jest gotów do kształcenia ustawicznego (lifelong learning) K_K02 jest gotów do dynamicznego rozwoju naukowego w obrębie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych oraz śledzi nowe metody i paradygmaty badawcze K_K03 ma kompetencje w zakresie wyboru najwłaściwszych środków służących do realizacji samodzielnie podjętych zadań K_K04 podejmuje działania zmierzające do ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego K_K05 szanuje zasady tolerancji i wykazuje wrażliwość wobec różnic kulturowych K_K06 szanuje dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze K_K07 ma poszanowanie dla różnorodności kulturowej i przyrodniczej K_K08 świadomie uczestniczy w życiu kulturalnym i społeczeństwie obywatelskim K_K09 podejmuje działania zmierzające do ochrony przyrody |
| Assessment methods and assessment criteria: |
(in Polish) Wymagana obecność i aktywny udział w zajęciach. Dopuszczalna dwukrotna nieobecność nieusprawiedliwiona w ciągu roku. Przedmiotem oceny będzie znajomość tekstów źródłowych, poddawanych interpretacji oraz wskazanej szczegółowo literatury przedmiotu na dany temat. Przedmiotem egzaminu będą treści przekazane w wykładach wprowadzających oraz znajomość tekstów źródłowych i wybranej literatury przedmiotu. Zaliczenie na ocenę w formie egzaminu ustnego. Wymagana systematyczna i aktywna obecność na zajęciach. Wystąpienia indywidualne (prezentacje wprowadzające do dyskusji) będą brane pod uwagę przy zaliczeniu. |
Copyright by University of Warsaw.
