The Strange Garden: The Paradise Topos in Post-Enlightenment Culture

Wykorzystane w tytule zajęć określenie „dziwny ogród” pochodzi od tytułu jednego z obrazów Józefa Mehoffera i wskazuje na główną tematykę zajęć oraz określa ich cel. Spróbujemy zastanowić się nad sposobem przedstawiania i interpretowania toposu raju w różnych tekstach kultury (literatura, krytyka, sztuka, film). Drugi, istotny element wskazany w tytule zajęć – kultura pooświeceniowa - określa nie tyle etap w dziejach, co świadomość filozoficzną i intelektualną i kierunkuje nasze myślenie o raju jako motywie artystycznym sytuowanym poza kontekstem ściśle religijnym. A zatem w kręgu naszego zainteresowania znajdą się nieoczywiste przedstawienia i wyobrażenia raju, oraz te, które przetwarzają jego utrwalony obraz. Analizując wybrane teksty kultury podejmiemy próbę odpowiedzi na pytania: w jaki sposób mówi się o raju jako toposie kultury, jak ten topos się przetwarza oraz czy mimo zrównania wyobrażenia raju i arkadii, zachowano semantyczną różnicę pomiędzy tymi kategoriami.

Wykorzystane w tytule zajęć określenie „dziwny ogród” pochodzi od tytułu jednego z obrazów Józefa Mehoffera i wskazuje na główną tematykę zajęć oraz określa ich cel. Spróbujemy zastanowić się nad sposobem przedstawiania i interpretowania toposu raju w różnych tekstach kultury (literatura, krytyka, sztuka, film). Drugi, istotny element wskazany w tytule zajęć – kultura pooświeceniowa - określa nie tyle etap w dziejach, co świadomość filozoficzną i intelektualną i kierunkuje nasze myślenie o raju jako motywie artystycznym sytuowanym poza kontekstem ściśle religijnym. A zatem w kręgu naszego zainteresowania znajdą się przede wszystkim nieoczywiste przedstawienia i wyobrażenia raju, oraz te, które przetwarzają (a nawet zaprzeczają) jego utrwalony obraz, dość często zrównują jego znaczenie z arkadią. Analizując wybrane teksty kultury podejmiemy próbą odpowiedzi na pytania: w jaki sposób mówi się o raju jako toposie kultury, jak ten topos się przetwarza oraz czy mimo zrównania wyobrażenia raju i arkadii, zachowano semantyczną różnicę pomiędzy tymi kategoriami. Dlaczego i w jakich okolicznościach sięga się po topos raju? I wreszcie, dlaczego się po niego sięga oraz w jaki sposób na różne obrazy raju w kulturze wpłynęły przemiany filozoficzne, światopoglądowe, społeczne, historyczne.

Konwersatorium adresowane jest do studentów studiów II stopnia, zainteresowanych problematyką przetwarzania toposu raju w różnych (wybranych) tekstach kultury. W zakresie analizowanych dzieł znajdą się zarówno teksty artystyczne, dzieła sztuki, jak i dzieła filmowe. Punktem wyjścia dla naszych poszukiwań będzie komparatystyczna lektura biblijnych obrazów raju. To z tych zapisów wyprowadzimy zarówno rozumienie raju, jak i kolejne tropy dla naszych poszukiwań i odkryć. Punktem dojścia będzie próba odpowiedzi na pytanie o rolę toposu raju w świadomości współczesnej.