Theatre and Romanticism

Zajęcia stanowią część cyklu „Romantyzm: europejskość i pogranicza kulturowe”, jednak są przeznaczone nie tylko dla uczestników całego cyklu, ale są też ofertą otwartą dla wszystkich studentów Wydziału AL i studentów innych kierunków, a także doktorantów.

Od kilku lat obserwujemy powrót twórców teatralnych do dramatu romantycznego. Pojawiły się nowe, ważne inscenizacje Dziadów Adama Mickiewicza, Fantazego, Lilli Wenedy, Samuela Zborowskiego, Kordiana Juliusza Słowackiego, Zemsty czy Dożywocia Aleksandra Fredry. Zamierzamy obejrzeć wspólnie ze studentami te spektakle, które są w bieżącym repertuarze teatralnym, a także korzystać z wersji telewizyjnych lub filmowych inscenizacji wcześniejszych. Przedstawienia najnowsze będą przedmiotem analiz i interpretacji w kontekście bogatej tradycji teatralnej i filmowej (Leon Schiller, Reduta, Jerzy Grotowski, Tadeusz Kantor, Kazimierz Dejmek, Konrad Swinarski, Jerzy Grzegorzewski i inni), zatem studenci zapoznają się z tradycją teatralną inscenizacji dramatu romantycznego i neoromantycznego. Analizy dzieł teatralnych powiązane zostaną z analizą tekstów literackich jako podstaw omawianych spektakli. Kontekstem staną się również propozycje lektury dramatu romantycznego (zwłaszcza Dziadów) oraz tekstów Stanisława Wyspiańskiego opracowane przez twórców teatralnych: Leona Schillera, Mieczysława Limanowskiego, Juliusza Osterwę, Jerzego Grotowskiego oraz antropologów teatru, m.in. Leszka Kolankiewicza czy Ludwika Flaszena.

Przedmiotem zajęć są najnowsze inscenizacje dramatów romantycznych w teatrze polskim, przynoszące reinterpretacje tego ważnego zjawiska w kulturze polskiej. Od kilku lat obserwujemy powrót twórców teatralnych do dramatu romantycznego (oraz szerzej – z I połowy XIX wieku). Pojawiły się nowe, ważne inscenizacje Dziadów Adama Mickiewicza, Fantazego, Lilli Wenedy, Samuela Zborowskiego Juliusza Słowackiego, Zemsty Aleksandra Fredry, a także Fausta Johanna Wolfganga Goethego czy Zbójców Fryderyka Schillera. Zamierzamy obejrzeć wspólnie ze studentami te spektakle, które są w bieżącym repertuarze teatralnym, a także korzystać z wersji telewizyjnych lub filmowych inscenizacji wcześniejszych. Przedstawienia najnowsze będą przedmiotem analiz i interpretacji w kontekście bogatej tradycji teatralnej i filmowej (Leon Schiller, Reduta, Jerzy Grotowski, Kazimierz Dejmek, Konrad Swinarski, Jerzy Grzegorzewski, Tadeusz Konwicki i in.), zatem studenci zapoznają się z tradycją teatralną inscenizacji dramatu romantycznego. Analizy dzieł teatralnych powiązane zostaną z analizą dramatu romantycznego jako podstawy omawianych spektakli. Kontekstem staną się również propozycje lektury dramatu romantycznego (zwłaszcza Dziadów) opracowane przez twórców teatralnych: Stanisława Wyspiańskiego, Leona Schillera, Mieczysława Limanowskiego, Jerzego Grotowskiego oraz antropologów teatru, m.in. Leszka Kolankiewicza.

Proponowane tematy kolejnych zajęć:

1. Teatralne doświadczenia romantyków (Wilno, Weimar, Rzym, Paryż)

2. Lekcja XVI Adama Mickiewicza

3. „Faust” Goethego, najważniejsze realizacje sceniczne w Polsce

4. Georg Buchner w teatrze

5. „Dziady” jako oś historii teatru monumentalnego i teatru narodowego: od Wyspiańskiego do Zadary

6. „Nie-Boska komedia” – alternatywne wobec „Dziadów” dzieje sceniczne tekstu romantycznego od Kotarbińskiego do Grzegorzewskiego.

7. „Król Duch” i „Samuel Zborowski” na scenie.

8. Norwid w teatrze.

9. Puszkin na scenie.

Analiza nagrań i archiwaliów przedstawień Jerzego Grotowskiego, Konrada Swinarskiego, Kazimierza Dejmka, Adama Hanuszkiewicza, Jerzego Jarockiego, Jerzego Grzegorzewskiego, Tadeusza Kantora, Piotra Tomaszuka, Michała Zadary, Radosława Rychcika, Eimuntasa Nekrosiusa.

W ramach kursu możliwe także wspólne wyjścia do teatrów warszawskich na spektakle związane z romantyzmem.

Literatura (wybór)

1. Z. Raszewski, Słowacki i Mickiewicz wobec teatru romantycznego, „Pamiętnik Literacki” 1959, z. 1-3.

2. M. Janion, Niesamowita Słowiańszczyzna: fantazmaty literatury, Kraków 2006

3. L. Kolankiewicz, Dziady. Teatr święta zmarłych, Gdańsk 1999

4. D. Kosiński, Polski teatr przemiany, Wrocław 2007

5. R. Przybylski, Słowo i milczenie bohatera Polaków: studium o Dziadach, Warszawa 1993.

6. W. Szturc, „Dziadów” Adama Mickiewicza część trzecia – misterium wskrzeszenia nadziei, „Przegląd Humanistyczny” 1986, nr 3-4.

7. A. Ziołowicz, „Misteria polskie”. Z problemów misteryjności w dramacie romantycznym i młodopolskim, Kraków 1996.

8. A. Kowalczykowa, Dramat i teatr romantyczny, Warszawa 1997.

9. Dziady Adama Mickiewicza: poemat – adaptacje –tradycje, pod red. B. Doparta, Kraków 1999.

10. J. Timoszewicz, Dziady w inscenizacji Leona Schillera. Partytura i jej wykonanie, Warszawa 1970.

11. J. Walaszek, Konrad Swinarski i jego krakowskie inscenizacje, Warszawa 1991.

12. Dziady od Wyspiańskiego do Grzegorzewskiego, pod red. T. Kornasia i G. Niziołka, Kraków 1999.

13. D. Kuźnicka, Obszary zwątpień i nadziei: inscenizacje Jerzego Grzegorzewskiego 1966-2005, Warszawa 2006.

14. Z. Majchrowski, Cela Konrada. Powracając do Mickiewicza, Gdańsk 1998.

15. P. Pavis, Współczesna inscenizacja. Źródła, tendencje, perspektywy, Warszawa 2001.

16. M. Prussak, „Po ogniu szum wiatru cichego" : Wyspiański i mesjanizm, Warszawa 1993

17. M. Prussak, Wyspiański w labiryncie teatru, Warszawa 2005

18. G. Sinko, Opis przedstawienia teatralnego. Problem semiotyczny, Wrocław 1982.

19. I. Sławińska, Odczytywanie dramatu, Warszawa 1988.

20. J. Tischner, Filozofia dramatu (wiele wydań).

21. A. Ubersfeld, Czytanie teatru I, przeł. J. Żurowska, Warszawa 2002

oraz wybrane recenzje i eseje na temat poszczególnych spektakli.

Po ukończeniu zajęć student:

K_W15 ma podstawową wiedzę na temat współczesnego życia kulturalnego w Polsce i Europie;

K_U01 potrafi selekcjonować oraz interpretować informacje pochodzące z różnych źródeł tekstowych, ikonograficznych, elektronicznych;

K_U02 potrafi dokonywać analizy tekstów artystycznych, filozoficznych i socjologicznych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych oraz prezentować wyniki swych prac

K_U06 potrafi zastosować uzyskaną wiedzę teoretyczną w działaniach kulturowych o charakterze społecznym;

K_K09 czynnie uczestniczy w życiu kulturalnym i społecznym, wyzyskując wszelkie formy medialne, artystyczne i naukowe.

- Aktywność na zajęciach.

- Semestr kończy się ustnym kolokwium zaliczeniowym, podczas którego student formułuje ustną wypowiedź na temat wybranego przez siebie przedstawienia i podejmuje rozmowę z prowadzącymi na temat tego tekstu i spektaklu.