The World in Pictures: Popular Science about the Changing World for a Young Reader

Materię prowadzonych dyskusji stanowić będą przykłady polskiej i obcej twórczości dla młodych czytelników, które określić można książkami popularnonaukowymi/informacyjnymi/non-fiction. Potrzebę namysłu nad nimi stanowi rosnąca popularność tego typu publikacji, ale też niepewność badaczy dotycząca samego nazewnictwa, jak i problemów genologicznych. Realizacje tytułowego zagadnienia przybierają wielorakie formy (najczęściej hybrydyczne) i wymagają od czytelnika i badacza złożonego podejścia krytycznego. Prowadzone dyskusje poświęcone będą rozwiązaniom artystycznym, zarówno na poziomie tekstu, jak i książki jako całości, a wieloaspektowa analiza wybranych publikacji – zakorzeniona głównie w rozpoznaniach literaturoznawczych, odwołująca się również do bibliologii i pedagogiki – pozwoli na ukazanie bogactwa współczesnej twórczości dla młodych czytelników mówiącej o dynamicznie zmieniającym się świecie, który ich otacza.

Konwersatorium, którego nazwa oparta została o tłumaczenie łacińskiego tytułu „Orbis sensualium pictus” („Świata w obrazach”) Jana Amosa Komeńskiego (1658), poświęcone będzie współczesnym publikacjom popularnonaukowym dla młodego odbiorcy, których – wedle niektórych badaczy – pierwszym reprezentantem był właśnie druk z połowy XVII wieku. Od tego czasu zauważyć można ewolucję twórczości o walorach edukacyjnych, która stanowi współcześnie znaczną część rynku książki dziecięcej, choćby stąd bierze się potrzeba pogłębionych badań w tym obszarze.

Materię prowadzonych w toku konwersatorium dyskusji stanowić będą wybrane współczesne przykłady polskiej i obcej twórczości dla młodych czytelników, reprezentujące różne gatunki i typy książki popularnonaukowej, takie jak (wczesno)konceptowa książka obrazkowa, atlas geograficzny („Mapy” Aleksandry i Daniela Mizielińskich, „Rzeki” Petera Goesa) i biologiczny („Pszczoły” i „Drzewa” Wojciecha Grajkowskiego i Piotra Sochy), biografia, przewodnik, narracyjna książka popularnonaukowa (faction) i beztekstowa książka obrazkowa („Spacer” Katarzyny Boguckiej). Wszystkie przykłady będą analizowane pod kątem mechanizmów i strategii przekazywania informacji i wiedzy o świecie, zarówno biologicznym, jak i gospodarczym czy społecznym, kładąc szczególny nacisk na problemy terminologiczne i genologiczne, które pozostają miejscami sporu w polskim i międzynarodowym dyskursie naukowym. Kilka spotkań poświęconych zostanie ponadto konkretnym tematom podejmowanym we współczesnej książce popularnonaukowej dla dzieci, takim jak ochrona środowiska, prawa dziecka, patriotyzm i zaangażowanie społeczne czy różnorodność płciowa i seksualna.

Prowadzone dyskusje poświęcone będą również rozwiązaniom artystycznym, zarówno na poziomie języka (retoryka, ideologia, falsyfikowalność informacji), jak i ilustracji, a książka traktowana będzie jako całość łącząca tekst i obraz (zwłaszcza w odniesieniu do picturebooków, książek obrazkowych). Wieloaspektowa analiza wybranych publikacji – zakorzeniona głównie w rozpoznaniach literaturoznawczych, ale odwołująca się również do bibliologii i pedagogiki – pozwoli na ukazanie bogactwa współczesnej twórczości dla młodych czytelników. Rozpoznanie szeregu strategii narracyjnych będzie również okazją do poruszenia takich zagadnień, jak różnorodność kulturowa, społeczna i biologiczna czy nauka i przekazywanie wiedzy.

W trakcie konwersatorium omówione zostaną między innymi następuje tytuły:

– Bogucka, K., „Spacer”;

– Brenifier, O., „Ja, co to takiego?”, il. A. Débat;

– Czerwińska, J. M., seria „Pierwsze obrazy”;

– Czerwińska-Rydel, A., „Wędrując po niebie z Janem Heweliuszem”, il. A. Dudek;

– Davies, N., „Kupa. Przyrodnicza wycieczka na stronę”, il. N. Layton;

– Dziewit-Meller, A., „Damy, dziewuchy, dziewczyny”, il. J. Rusinek;

– Dziubak, E., „Gratka dla małego niejadka”;

– Goes, P., „Rzeki”;

– Grajkowski, W., Socha, P., „Pszczoły”;

– Karski, P., „W góry!”;

– Kucharska, N. „Zwierzęta, które zniknęły”;

– Mizielińska, A., Mizieliński, D., „Mapy”;

– Olech, J., "Kto ty jesteś”, il. E. Bąk;

– Pawłowska, M., Szamałek, J., „Kim jest ślimak Sam?”, il. K. Bogucka;

– Samojlik, T., seria o Ryjówce;

– Szymanowicz, M., „Krasnoludki. Fakty, mity, głupoty”;

– Woldańska-Płocińska, O., „Śmieciogród”.

Lista wybranych opracowań znajduje się w części „Literatura”. Pełna lista lektur zostanie przedstawiona na pierwszych zajęciach. Większość z nich zostanie udostępniona studentom przez prowadzącego.

Na osiągnięcie zdefiniowanych dla przedmiotu efektów uczenia się student musi przeznaczyć 90 godzin (30h zajęć w sali, 50h przygotowania do zajęć, 10h przygotowania krótkich prezentacji).

Po ukończeniu konwersatorium student:

W zakresie wiedzy:

– zna podstawową terminologię nauk humanistycznych i rozumie ich rolę w kulturze (K_W01);

– rozumie zależności pomiędzy poszczególnymi dyscyplinami w zakresie nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych (K_W04);

– zna podstawowe metody analizy i interpretacji tekstów kultury (K_W05);

– zna najważniejsze metody badań interdyscyplinarnych (K_W07);

– zna podstawowe zasady komunikacji naukowej w zakresie nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych (K_W08).

W zakresie umiejętności:

– potrafi selekcjonować oraz dokonać krytycznej oceny informacji pochodzących z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych (K_U01);

– potrafi dokonywać analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów źródłowych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych (K_U02);

– potrafi sformułować problem badawczy (K_U03);

– potrafi rozpoznawać i interpretować podstawowe problemy i zjawiska współczesności (K_U04);

– potrafi uczestniczyć w konferencjach, sympozjach i dyskusjach naukowych (K_U05);

– posługuje się wybranym językiem obcym na poziomie B2 (K_U09);

– potrafi wykorzystać informacje źródłowe z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej (K_U12).

W zakresie kompetencji społecznych:

– jest gotów do poznawania nowych metod badawczych (K_K03);

– ma kompetencje w zakresie wyboru najwłaściwszych środków służących do realizacji wskazanych zadań (K_K04);

– przestrzega zasady tolerancji i ma poszanowanie dla różnic kulturowych (K_K07);

– docenia bogactwo kultury (K_K08);

– jest gotów do zrozumienia dziedzictwa kulturowego i różnorodności kulturowej (K_K09);

– respektuje prawa własności intelektualnej (K_K12).

Kryteria oceny:

– obecność i aktywność (50% oceny końcowej);

– krótka prezentacja (ok. 10 minut), wymagająca dokładnej lektury całego utworu dla dzieci lub opracowania naukowego, zreferowania zawartości oraz zaproponowania pytań do dyskusji (50% oceny końcowej).

Dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności w czasie semestru. Trzecią i czwartą należy „nadrobić” przesyłając jednostronicową notatkę bazującą na lekturach omawianych podczas opuszczonych zajęć. Pięć nieobecności i więcej skutkuje niezaliczeniem zajęć.