Time and Consciousness

Tematem seminarium będzie doświadczenie przepływu czasu w ujęciu Edmunda Husserla. Na zajęciach będziemy czytać jego słynne „Wykłady z fenomenologii wewnętrznej świadomości czasu”, które wywarły silny wpływ na kolejne pokolenia fenomenologów i filozofów m.in. na M. Heideggera, M. Merleau-Ponty’ego, J. Derride, a także na współczesne kognitywistyczne koncepcje umysłu. Kontekst do lektury dostarczą nam pokrewne koncepcje W. Jamesa i F. Brentano, którymi inspirował się Husserl.

Według św. Augustyna nie sposób wytłumaczyć czym jest czas. Z kolei dla Pascala czas był pojęciem pierwotnym, którego rozumienie ma charakter intuicyjny a przez to jest w pewnym sensie niewyrażalne. Filozofem, który podjął trud wyjaśnienia natury czasu i jego doświadczenia był twórca filozofii fenomenologicznej Edmund Husserl.

Tematem seminarium będzie doświadczenie przepływu czasu w ujęciu Husserla. Będziemy czytać jego słynne „Wykłady z fenomenologii wewnętrznej świadomości czasu”. W „Wykładach o czasie” Husserl przedstawia szczegółowe analizy przepływu świadomości i doświadczenia obiektów czasowych, a na podstawie tych analiz buduje zaawansowaną teorię świadomości. Kluczowymi pojęciami tej teorii są: retencja, protencja, praimpresja. Zdaniem Husserla nasze doświadczenie teraźniejszości nie ma charakteru punktowego tylko, za pomocą głęboko ukrytych własności świadomości, wykracza w bliską przeszłość i przyszłość.

Na seminarium, oprócz „Wykładów o czasie” Husserla, będziemy omawiać również teksty, które stanowiły bezpośrednią inspirację dla Husserla czyli prace W. Jamesa na temat strumienia świadomości a także mniej znane manuskrypty F. Brentano dotyczące psychologii opisowej przeżycia czasu, przestrzeni i ciągłości świadomości.

Literatura podstawowa:

1. Husserl, E. (1989). Wykłady z fenomenologii wewnętrznej świadomości czasu, przeł. J. Sidorek, Warszawa PWN.

2. James, W. (2002). Psychologia : kurs skrócony. przeł. M. Zagrodzki. PWN. (fragmenty)

3. Brentano, F. (2009). Philosophical Investigations on Time, Space and the Continuum. Smith, B. (trans.). Routledge. (fragmenty)

Literatura dodatkowa:

1. Chrudzimski, A. (2000). Brentana teoria świadomości czasu. Roczniki Filozoficzne, tom. XLVIII.

2. De Warren, N. (2009). Husserl and the promise of time: Subjectivity in transcendental phenomenology. Cambridge University Press.

3. Husserl, E., Bernet, R., & Lohmar, D. (2013). Die Bernauer Manuskripte über das Zeitbewusstsein (1917/18) (Vol. 33). Springer-Verlag.

4. Judycki, S. (1990) Intersubiektywność i czas, Lublin.

5. Kortooms, A. J. M. (2002). Phenomenology of time: Edmund Husserl's analysis of time-consciousness (Vol. 161). Springer Science & Business Media.

6. Lohmar, D., Yamaguchi, I. (eds) On Time - New Contributions to the Husserlian Phenomenology of Time. Phaenomenologica, vol 197. Springer, Dordrecht.

7. Sidorek, J. (2003). Świadomość czasu w świetle rękopisów z Bernau. Studia philosophiae christianae, 39(2).

8. Zahavi, D. (2004) Time and Consciousness in the Bernau Manuscripts. Husserl Studies 20, 99–118.

Nabyta wiedza:

- zna podstawowe pojęcia filozofii fenomenologicznej

- zna podstawy koncepcji strumienia świadomości W. Jamesa

- zna główne założenia Husserlowskiej koncepcji świadomości czasu

Nabyte umiejętności:

- potrafi zrekonstruować główne tezy filozofii czasu E. Husserla

- potrafi zbudować własną argumentację na tematy poruszane na zajęciach

- potrafi przygotować wystąpienie ustne lub pracę pisemną na zadany temat

Nabyte kompetencje społeczne:

- jest otwarty na nowe idee i gotowy do zmiany opinii w świetle dostępnych argumentów

Krótka praca pisemna

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2 nieobecności w semestrze