Global Order after the Pandemic

Pandemia COPVID-19 stanowi wyraźny zakręt czy cezurę w dziejach ludzkości. Wykazała ona, że w dobie globalizacji mamy do czynienia z zupełnie nowymi wyzwaniami (epidemie, masowe migracje, klimat, ekologia, itp.), które wymagają zupełnie innego niż dotychczas myślenia o świecie. Ten świat tymczasem w okresie pandemii wszedł w prawdziwe turbulencje i wprowadził wysoką dynamikę na scenie światowej. Albowiem, jak w każdym kryzysie, mamy do czynienia z jego wygranymi i przegranymi. Celem wykładu jest dokonanie wstępnej oceny (bo pandemia jeszcze trwa) tego, co się stało i dzieje z punktu widzenia teorii i praktyki stosunków międzynarodowych, z podstawowymi wnioskami dla świata transatlantyckiego (USA), UE oraz Polski

Uwaga: Zajęcia zostaną uruchomione w przypadku zebrania się grupy min. 12 osób.

Ten cykl wykładów jest podzielony na trzy części. Pierwsza obejmuje zagadnienia teoretyczne oraz opis dotychczasowej ewolucji ładu światowego. Druga podkreśla nową dynamikę na scenie międzynarodowej w kontekście pandemii, w ramach której szczególne znaczenie mają: a) relatywne osłabienie hegemonicznej dotychczas roli USA (i świata transatlantyckiego - Zachodu); b) nowa dynamika (oraz rozwiązania instytucjonalne) w regionie Azji i Pacyfiku, począwszy od Chin, szybko wyrastających na nowe supermocarstwo. Trzecia zwraca uwagę na nowe wyzwania wobec: 1. ludzkości i globu; 2. USA jako dotychczasowego hegemona: 3. UE; 4. Polski i regionu Europy Środkowej i Wschodniej. Cykl prowadzi też do kilku istotnych wniosków o potencjalnie daleko idących konsekwencjach na przyszłość; takich jak: 1. Mamy do czynienia nie tylko zachodnimi rozwiązaniami i modelami rozwoju; 2. Świat przestał być europocentryczny; 3. Centrum, gospodarki, handlu, a ostatnio także wysokich technologii przenosi się z Atlantyku na Pacyfik. 4. Nowe wyzwania, jak pandemia, wymagają wspólnego podejścia i konwergencji, bowiem są prawdziwie globalne, stanowiąc wyzwanie dla całej ludzkości i globu, a nie tylko jednego państwa czy regionu.

Wykład podzielony jest na 15 następujących zagadnień tematycznych (po 2 h):

Część I: Teoria i historia

1/2 Podmiotowość w stosunkach międzynarodowych

3/4 Ład światowy - rys teoretyczno-historyczny

5/6 "Jednobiegunowa chwila" - hegemonia USA po rozpadzie ZSRR

7/8 Kryzys 2008 - koniec liberalnego ładu i rynkowego fundamentalizmu

Część II: Nowa dynamika sceny globalnej

9/10 Wschodzące Rynki jako nowy fenomen (G-7 - G-20, BRICS)

11/12 Nowy ład instytucjonalny (TPP, TTIP, SCO, AIIB, BRI, RECEP, CICA)

13/14 Kryzysy w UE: aż po aksjologiczny, czy także egzystencjalny?

15/16 Administracja Trumpa jako "game changer" na scenie globalnej

Część III: Nowi aktorzy i nowe wyzwania

17/18 Państwo rozwojowe (Developmental State) - nowy model kapitalizmu

19/20 Chiny jako państwo rozwojowe

21/22 Pandemia COVID-19 i ponowny zwrot ku Azji

23/24 Wyzwania globalne: klimat, ekologia, AI i nowe technologie

25/26 Nowy ład wielobiegunowy - ile biegunów?

27/28 UE na scenie globalnej - zjednoczona czy bez znaczenia?

29/30 Polska we współczesnym świecie

Literatura przedmiotu

I. Obowiązkowa:

1. Iwan Krastew, Stephen Holmes, Światło, które zgasło. Jak Zachód zwiódł swoich wyznawców, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2020

2. Tadeusz Klementewicz, Kapitalizm na rozdrożu. Obłęd zysku czy odpowiedzialny rozwój, Książka i Prasa, Warszawa 2019

3. Bogdan Góralczyk, Wielki Renesans. Chińska transformacja i jej konsekwencje, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2018

4. John J. Mearsheimer, Tragizm polityki mocarstw, Universitas, Kraków 2020

5. Parag Khanna, Przyszłość należy do Azji. Globalny porządek w XXI stuleciu, Wektory, Wrocław 2020

II. Uzupełniająca

1. Kai-fu Lee, Inteligencja sztuczna, rewolucja prawdziwa. Chiny, USA i przyszłość świata, Media Rodzina, Warszawa 2019

2. Branko Milanović, Capitalism, Alone. The Future of the System That Rules the World, Belknamp Press, Havrard University 2019

3. Sashii Tharoor, Samir Saran, The New World Disorder and the Indian Imperative, Alpeh, New Delhi 2020

4. Jan Zielonka, Kontrrewolucja. Liberalna Europa w odwrocie, PWN, Warszawa 2018

5. Paliwo dla dominacji. O ekonomicznych podstawach supremacji geopolitycznej, Red. naukowa Tomasz G. Grosse, ISP PAN, Warszawa 2020

6. Kishore Mahbubani, Has China Won? The Chinese Challenge to American Supremacy, Public Affiars, New York 2020

7. Kishore Mahbubani, Has the West Lost It? A Provocation, Allen Lane, London - New York 2018

WIEDZA

- Zrozumienie pojęcia ład międzynarodowy i jego dynamiki w dziejach

- Zdolność do wskazania czynników/aktorów/warunków określających dany ład

- Zasób faktów pozwalających udowodnić, jakie są cechy wyróżniające aktualnego ładu na globie oraz uzasadni ć do0minującą rolę jego czynników sprawczych

- Wiedza o sposobach funkcjonowania różnych nowych organizacji międzynarodowych na globie, w tym pozaeuropejskich

UMIEJĘTNOŚCI:

- Możność przeprowadzenia analizy porównawczej poszczególnych ładów na świecie

- Zdolność objęcia sceny globalnej, z uwzględnieniem różnych perspektyw i punktów widzenia

- Zdolność rozpoznania odmiennych systemów wartości i porównania ich na Zachodzie oraz w szeroko rozumianej cywilizacji konfucjańskiej

POSTAWY:

- Świadomość głębokich zmian na współczesnej arenie międzynarodowej, przyspieszonych jeszcze przez kryzys pandemii COVID-19

- Zdolność do wpływania na otaczające środowisko i zajmowania samodzielnego stanowiska w kwestii szybko dokonujących sie zmian w światowym ładzie

- Właściwa percepcja kultur pozaeuropejskich, głównie azjatyckich (Chiny, Indie), przyjmowanych bez uprzedzeń i stereotypów