Archeologia kuchni prekolumbijskiej

Rozwiniętym społecznościom prekolumbijskim towarzyszyły bardzo bogate tradycje kulinarne. To z kręgów kultur andyjskich, Mezoameryki i Amazonii wywodzą się stosowane dziś powszechnie na całym świecie produkty żywnościowe takie jak kukurydza, ziemniaki, fasola, orzeszki ziemne, kakao i czekolada. Kuchnia była ważnym elementem kultur prekolumbijskich. Na przykład tradycyjna kuchnia meksykańska została w 2010 roku wpisana na Listę Światowego Niematerialnego Dziedzictwa UNESCO. Celem zajęć jest wprowadzenie ich uczestników w tematykę kuchni prekolumbijskiej i problematykę badań archeologicznych nad nią.

Zajęcia mają na celu pokazanie, że archeolodzy mogą badać na różne sposoby ważny, a trudno uchwytny, niematerialny element kultury jakim jest kuchnia. Jest to szczególnie ważne dla kultur prekolumbijskich, których kuchnie charakteryzowało wielkie bogactwo kulturowe.

Każde spotkanie oparte będzie na prezentacji przez uczestników opracowanych przez nich zagadnień, po których nastąpi dyskusja oraz interaktywny wykład konwersatoryjny prowadzącego. Zajęcia obejmą następujące zagadnienia – przykłady archeologicznych interpretacji związanych z kulinariami prekolumbijskimi:

1. Narzędzia badawcze archeologii i jedzenie prekolumbijskie.

2. „Kukurydza, piwo i początki cywilizacji prekolumbijskiej” - współczesne hipotezy na temat udomowienia pierwszych zbóż.

3. „Skąd wzięły się Pyry” - Historia udomowienia i rozprzestrzeniania się ziemniaka.

4. Rola kukurydzy w kulturze Majów - zwyczaje i wierzenia.

5. Z Amazonii do Meksyku. Udomowienie, historia rozprzestrzeniania i rola społeczna kakao.

6. Papryka i papryczki chilli. Udomowienie i funkcje pieprzowców.

7. Rola świnki morskiej w Peru.

8. „Czy Majowie jedli placki” archeologia potraw mącznych w kulturach Majów i Środkowego Meksyku.

9. Pływające ogrody Meksyku i tarasy rolnicze Peru. Tradycyjne prekolumbijskie techniki uprawy.

10. Kucharki i rolniczki. Badania nad płciowością kulturową u starożytnych Majów.

11. Balché i Pulque – tradycyjne napoje alkoholowe w Meksyku. Produkcja i konsumpcja w kulturach starożytnych Majów i Azteków.

12. Piwo kukurydziane i ekonomia Inkaska.

13. Przetwórstwo, przechowywanie i dystrybucja żywności w społeczeństwach prekolumbijskich.

14. Łowiectwo i rybołówstwo w Ameryce Prekolumbijskiej.

15. Jak stworzyć własny projekt badań nad kuchnią starożytną.

Dla uczestników konwersatorium zostanie rozesłana odpowiednia literatura (w formie fragmentów tekstów popularyzatorskich, tekstów naukowych) i inne materiały audio-wideo.

Literatura polecana:

1. Osorio-Mrożek, Susana, Meksyk od kuchni: od Azteków do Adelity. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2014.

2. Coe, Sophie D. America’s First Cuisines. 1st ed. Austin: University of Texas Press, 1994.

3. Sophie D. Coe, Michael D. Coe, „Prawdziwa historia czekolady” tłum. Ewa Klekot, Państwowy Instytut Wydawniczy.

4. Jędrzej Winiecki, 2009 Bulwa Belzebuba. „Polityka”, 4 listopada 2009, Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza, Polityka

Wiedza, absolwent:

­ ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi, z obszaru nauk humanistycznych, w szczególności z antropologią kulturową oraz filozofią (fenomenologią) K_W06

­ ma podstawową wiedzę w zakresie opisu, analizy i interpretacji źródeł ikonograficznych, epigraficznych archeologicznych i etnograficznych, które można wykorzystać do badania prekolumbijskiej kuchni jako zjawiska kulturowego K_W03

­ rozumie związek między osiągnięciami antropologii a możliwościami jej wykorzystania w archeologii K_W07

Umiejętności, absolwent potrafi:

­ potrafi wyszukiwać, analizować, selekcjonować i wykorzystywać informacje o źródłach archeologicznych i ich kontekście z wykorzystaniem literatury i mediów elektronicznych (K_U01)

­ potrafi zaplanować pracę naukową K_U23

­ wykrywać proste zależności między artefaktami a dawnymi procesami kulturowymi i społecznym K_U13

Kompetencje społeczne: absolwent jest gotów do:

­ wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i jej złożoności, ze świadomością potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka, w szczególności doświadczeń zmysłowych K_K05

W trakcie realizacji przedmiotu studentom zadawane będą miniaturowe prace do wykonania poza godzinami zorganizowanymi (przegląd literatury, mikroprezentacje, wypełnienie arkuszy pracy zadanej- mikroquizów, ankiet itp.). Bieżące przygotowanie do zajęć, aktywność, obecność będzie stanowić 50% oceny.

Krótka praca pisemna, na temat „Moja ulubiona potrawa prekolumbijska” lub wg. tematu zostanie dostosowanego do zainteresowań studentki/studenta, będzie stanowić pozostałe 50 procent oceny końcowej.