Sensory archaeology: life in the Maya palaces

Na zajęciach zaprezentowane zostanie sensoryczne i fenomenologiczne podejście do badania kultur archeologicznych na przykładzie kultury elit Majów Okresu Klasycznego (250-900 AD). Ciało, zmysły i związane z nimi doświadczenia potraktowane będą jako przedmiot badań, odpowiedzi będziemy szukać w źródłach ikonograficznych, archeologicznych, epigraficznych oraz etnohistorycznych.

Wykład obejmie zagadnienia teoretyczne związane z antropologią i archeologią zmysłów: prezentację celów, pytań badawczych oraz metodologii związanych z tym podejściem do kultury. Teoria zostanie doprecyzowana na przykładzie kultury Majów Okresu Klasycznego, która od 20 lat badana jest pod kątem doświadczeń sensorycznych jej członków. Życie elit majańskich, a w szczególności życie władców i ich najbliższego otoczenia stanie się soczewką dla zanalizowania sposobów kulturowego odbioru i manipulacji doświadczeniami cielesnymi w przeszłości.

Poruszane zagadnienia:

­ Wprowadzenie do antropologii i archeologii doświadczeń i zmysłów, paradygmat badań zmysłów wg Howes’a i Classen, formułowanie pytań badawczych z zakresu antropologii zmysłów.

­ kategoryzacja i hierarchia zmysłów w kulturze Majów oparta przede wszystkim na analizie źródeł lingwistycznych i ikonograficznych

­ doświadczenia sensoryczne w majańskim pałacu: spotkania, ceremonie, taniec, wykonywanie muzyki, oświetlenie, przygotowywanie i konsumpcja jedzenia,

­ zmysły a ideologia, polityka i życie społeczne: władza nad zmysłami jako jedna z podstaw budowania społecznych zależności,

­ badanie wrażeń zmysłowych z przeszłości przez współczesnych badaczy – badania eksperymentalne, interdyscyplinarne, rekonstrukcja doświadczeń z przeszłości.

1. Newman, S. E. (2019) ‘Sensorial Experiences in Mesoamerica: Existing Scholarship and Possibilities’, Routledge Handbook of Sensory Archaeology, pp. 481–499.

2. Mongeluzzo, R. (2013) ‘Maya Palaces as Experiences: and Its Inluence on Sensory Ancient Maya Royal Architecture Perception’, in Day, J. (ed.) Making Senses of the Past: Toward a Sensory Archaeology.

3. Howes, D. (1991) The Varieties of Sensory Experience, T. (wybrane rozdziały)

4. Goodwin, Graham. (2018). Modeling Sound in Ancient Maya Cities: Moving Towards a Synesthetic Experience using GIS & 3D Simulation, Anthropology Department Theses and Dissertations. 49. http://digitalcommons.unl.edu/anthrotheses/49

5. Skeates, R. and Day, J. (2020) The Routledge Handbook of Sensory Archaeology. (wybrane rozdziały)

Wiedza, absolwent:

­ ma podstawową wiedzę w zakresie opisu, analizy i interpretacji źródeł ikonograficznych, epigraficznych archeologicznych i etnograficznych, które można wykorzystać do badania kultur archeologicznych pod kątem archeologii zmysłów K_W03

­ rozumie związek między osiągnięciami antropologii zmysłów a możliwościami ich wykorzystania w archeologii K_W07

Umiejętności, absolwent potrafi:

­ wykrywać proste zależności między artefaktami a dawnymi procesami kulturowymi i społecznym K_U13

­ wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje zawarte w różnych źródłach K_U02

­ przygotowywać prace pisemne dotyczące zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem różnych materiałów źródłowych K_U20

Kompetencje społeczne: absolwent jest gotów do:

­ wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i jej złożoności, ze świadomością potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka, w szczególności doświadczeń zmysłowych K_K05

Praca pisemna. Tematyka pracy zostanie dostosowana do zainteresowań studentki/studenta lub przydzielona w ramach kilku ogólnych kategorii. Praca będzie sprawdzać umiejętność wykorzystania różnorodnych źródeł (ikonograficznych, epigraficznych, archeologicznych, etnograficznych) do interpretacji doświadczeń zmysłowych i odpowiedzi na pytania badacze inspirowane założeniami paradygmatu archeologii zmysłów poznanego na zajęciach.