Etyka w polityce 2102-L-D4ETPO-IiP
Konwersatorium (KON) Semestr letni 2018/19

Historia idei politycznych. Wybór tekstów, red. S. Filipowicz i in. /róże wydania/

A. MacIntyre, Krótka historia etyki, Warszawa 1995;

R. Legutko, Etyka absolutna i społeczeństwo otwarte, Kraków 1994;

B. Sutor, Etyka polityczna, Warszawa 1994;

Cnoty polityczne - dawniej i obecnie, red. R. Piekarski, Gdańsk 1997;

J. Ratzinger, Wiara - Prawda - Tolerancja, Kielce 2005;

M. Weber, Polityka jako zawód i powołanie, Warszawa - Kraków 1998;

R. D. Kaplan, Polityka wojowników, Warszawa 2009;

B. Wolniewicz, Z. Musiał, Ksenofobia i wspólnota, Komorów 2010.

F. A. von Hayek, "Social" or Distributive Justice, w: Justice, ed. A. Ryan, Oxford - New York 1995.

K. Minogue, Czy demokracja wpływa na przemianę moralności? ( w szczególności punkty 5 - 8) http://www.omp.org.pl/artykul.php?artykul=70

M. Ossowska, Wzór demokraty, Lublin 1992, s. 7 - 37.

W. Sadurski, Zagadka tolerancji, Res Publica Nowa, nr 1/2002.

H. Arendt, O przemocy. Nieposłuszeństwo obywatelskie, Warszawa 1999, rozdz.: "Nieposłuszeństwo obywatelskie".

WIEDZA

KW04 Ma wiedzę na temat historycznych, ekonomicznych, społecznych i kulturowych uwarunkowań sądów etycznych.

KW07 Potrafi rozpoznać problemy etyczne związane z funkcjonowaniem demokracji, istnieniem społeczeństwa obywatelskiego i różnymi modelami kultury politycznej.

KW08 Potrafi rozróżniać stanowiska w sprawach etycznych wyrastające z różnych nurtów myśli politycznej.

KW10 Dostrzega i rozumie zróżnicowanie aksjologiczne obecne w różnych koncepcjach polityki.

KW11 Rozumie dylematy etyczne wpisane w proces rządzenia i podejmowania decyzji politycznych

UMIEJĘTNOŚCI

K_U01 Dostrzega zależność między przyjęciem określonych założeń normatywnych a decyzjami politycznymi.

K_U04 Wskazuje i wyjaśnia związek między określonymi koncepcjami z zakresu etyki a wspieraniem bądź odrzuceniem określonych modeli demokracji i społeczeństwa obywatelskiego.

K_U07 Potrafi odwołać się do różnych systemów i reguł normatywnych, stosując je do konkretnych dylematów etycznych.

Kompetencje

K_0 7Student przyswaja sobie potrzebę uzupełniania wiedzy i krytycznego nastawienia do dominujących opinii

1. Obecność na zajęciach (dopuszczalne są dwie nieobecności). Nieobecności ponad normę należy zaliczyć na dyżurze;

2. Aktywny udział w dyskusjach;

3. Przygotowanie referatu;

4. Zaliczenie kolokwium.

I. Zajęcia organizacyjne

II. Dwie tradycje - Arystoteles i Machiavelli

1. Relacje między etyką a polityka według Arystotelesa; 2. Arystotelesa teoria cnót; 3. Portret moralny polityka; 4. Etyka a polityka według Machiavellego; 5. Koncepcja cnót Machiavellego; 6. „Makiawelizm uciśnionych”.

Literatura obowiązkowa: Arystoteles, Etyka Nikomachejska, w: Historia idei politycznych, red. S. Filipowicz i in. /różne wydania/.

Literatura uzupełniająca: R. D. Kaplan, Polityka wojowników, Elbląg 2009.

III. Etos demokratyczny

1.Czy demokracja potrzebuje moralności?; 2. Wzór demokraty według Marii Ossowskiej; 3. Moralne podstawy demokracji; 4. Jak demokrację uszlachetnić?

L. o. (do wyboru jeden tekst): A. Gutman, Cnota demokratycznego samoograniczenia, w: Komunitarianie. Wybór tekstów, Warszawa 2004; ; J. H. Hallowell, Moralne podstawy demokracji, Warszawa 1993, s. 103 - 123.; M. Ossowska, Wzór demokraty, Lublin 1992, s. 7 – 37; K. Minogue, Czy demokracja wpływa na przemianę moralności? ( w szczególności punkty 5 - 8) http://www.omp.org.pl/artykul.php?artykul=70

IV. Tolerancja

1. Korzenie pojęcia tolerancja; 2. Interpretacja pojęcia tolerancja w u Johna Locke’a; 3. Przemiany pojęcia tolerancja; 4. Zasadne i nieuzasadnione użycia pojęcia tolerancja - przykłady

L. o.: J. Locke, List o tolerancji /źródła internetowe/

L.. u. :R. Legutko, Etyka absolutna i społeczeństwo otwarte, Kraków 1994, rozdz.: "O tolerancji"; W. Sadurski, Zagadka tolerancji, Res Publica Nowa, nr 1/2002.

V. Dobroczynność, egoizm i ład społeczny

1.Etyka społeczna Bernarda Mandeville’a; 2. Ludzkie namiętności a ład społeczny; 3. Konsekwencje społeczne egoizmu

L. o.: B. Mandeville, Bajka o pszczołach, w: Historia idei politycznych…

L. u.: A. Rand, Cnota egoizmu, Poznań 2015; M. Ossowska, Myśl moralna oświecenia angielskiego, Warszawa 1966.

VI. Etyka Kanta

1. Główne założenia etyki Kanta; 2. Kant a liberalizm; 3. Kant a ład międzynarodowy; 4.Problematyczny charakter etyki Kanta

L. o.: I. Kant, Uzasadnienie metafizyki moralności, w: Historia idei politycznych…

L. u.: I. Kant, O wiecznym pokoju /źródła internetowe/

VII. Utylitaryzm. Etyka przekonań i etyka odpowiedzialności

1.Założenia utylitaryzmu; 2. Utylitaryzm a teoria społeczna; 3. Max Weber o etyce i polityce; 4. Problem kłamstwa w polityce

L. o. : J. Bentham, Utylitaryzm, w: Historia idei politycznych…

L. u.: J. Mearsheimer, Dlaczego politycy kłamią, Warszawa 2012; M. Weber, Polityka jako zawód i powołanie, Kraków 1998, s. 55 - 110.

VIII. Etyka życia zbiorowego

1.Problem odpowiedzialności za wspólnotę; 2. Ksenofilia i oikofobia; 3. Ksenofobia – ocena.

L. o.: Z. Musiał, B. Wolniewicz, Ksenofobia i wspólnota, Kraków 2003, część. I.

IX. Etyczne aspekty rozliczeń z przeszłością

1.Problem winy w rozliczeniach przeszłości; 2. Kult bohaterów i kult ofiar; 3. Przepraszanie za przeszłość – nadużycie moralności czy przejaw odpowiedzialności moralnej?

L. o.: K. Jaspers, Problem winy /źródła internetowe/

L. u.: Ch. Meier, Pamięć – wypieranie z pamięci – zapominanie, w: O kondycji Niemiec. Tożsamość niemiecka w debatach intelektualistów po 1945 roku, Poznań 2008; A. Smolar, Lustracja na naszą miarę, w: Tabu i niewinność, Kraków 2010; A. Walicki, Moralne wątpliwości, co do moralnych rozliczeń, w: Polskie zmagania z wolnością, Kraków 2000; B. Łagowski, Pochwała politycznej bierności, Elbląg 2008.

X. Etyka debaty publicznej

1.Przyczyny konfuzji w sporach dotyczących moralności według Alasdaira MacIntyre’a; 2. Moralne wątpliwości dotyczące marketingu politycznego; 3. Główne nadużycia w sporach publicznych; 4. Wybrane przykłady wątpliwych moralnie praktyk w debacie publicznej: a) Czy należy karać za „mowę nienawiści”?; b) Problem przymusowych przeprosin w debacie publicznej.

L.o.: A. MacIntyre, Dziedzictwo cnoty, Warszawa 1996, rozdz. II.

L. u. : A. Schopenhauer, Erystyka /różne wydania/

XI. Współczesne teorie sprawiedliwości

1.Teoria sprawiedliwości Johna Rawlsa; 2. Problem dystrybucji dochodu narodowego w świetle teorii Rawlsa; 3. Teoria sprawiedliwości Roberta Nozicka; 4. Problem reprywatyzacji w świetle teorii Nozicka; 5. Pojęcie sprawiedliwości społecznej.

L. o. (do wyboru): Z. Rau, Liberalizm, Warszawa 200, rozdz. „Teoria sprawiedliwości Johna Rawlsa”; W. Kymlicka, Współczesna filozofia polityki, Warszawa 1998, rozdz. „Teoria sprawiedliwości Johna Rawlsa”.

L. u. : R. Nozick, Anarchia, państwo, utopia /różne wydania/; B. de Jouvenel, Etyka redystrybucji, Warszawa 2011.

XII. Krytyka liberalnego legalizmu

1.Główne wątki komunitariańskiej krytyki teorii sprawiedliwości Johna Rawlsa; 2. Koncepcja pluralizmu wartości; 3. Johna Graya krytyka liberalnego liberalizmu

L. o.: M. Walzer, Komunitariańska krytyka liberalizmu, w: Komunitarianie, wybór i opracowanie P. Śpiewak, Warszawa 2000; W. Kymlicka, Liberalizm i komunitarianizm, w: tamże.

L.u.: B. Sygulska – Polanowska, John Gray i krytyka liberalnego legalizmu, Kraków 2018; R. Legutko, Liberalizm i moralna neutralność, w: O czasach chytrych i prawdach pozornych, Kraków 1999; A. Walicki, Moralność polityczna liberalizmu, narodowa moralistyka i idee kolektywistycznej prawicy, w: Polskie zmagania z wolnością, Kraków 2000.

XIII. Przemoc w polityce. Granice posłuszeństwa

1.Polityka a przemoc; 2. Nieposłuszeństwo obywatelskie; 3. Wojna sprawiedliwa

L. o. : H. D. Thoreau, Nieposłuszeństwo obywatelskie, w: Życie bez zasad, Warszawa 1983; M. Walzer, Wojny sprawiedliwe i niesprawiedliwe, Warszawa 2010, rozdz. I.

L. u. : H. Arendt, O przemocy. Nieposłuszeństwo obywatelskie, Warszawa 1999, rozdz.: "Nieposłuszeństwo obywatelskie"; G. Sorel, Rozważania o przemocy, Warszawa 2014, rozdz. VI.

XIV. Kolokwium

XV. Etyka praw człowieka

1.Prawa człowieka – formy uzasadnień; 2. Krytyka praw człowieka

L.o.: L. Kołakowski, Po co nam prawa człowieka?, w: Czy Pan Bóg jest szczęśliwy i inne pytania, Kraków 2009.

Dyskusja nad tekstami źródłowymi, referaty, dyskusja nad referatami, kolokwium.