Nowe teorie feministyczne

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Zajęcia poświęcone będą wprowadzeniu studentek i studentów w obszar problematyki współczesnych studiów feministycznych. Głównym założeniem konwersatorium będzie krytyczne odczytanie różnych perspektyw rozwijanych w ramach myśli feministycznej, w celu zbadania polemicznych i dialogicznych relacji pomiędzy klasycznymi nurtami teoretycznymi i ich współczesnymi reinterpretacjami. W trakcie kursu przywołane zostaną zagadnienia związane z feministycznymi teoriami wiedzy, koncepcje feminizmów lokalnych i transnarodowych, feministyczne krytyki władzy, przykłady aktywistycznych praktyk oporu, a także nieheteronormatywne, queerowe i ekologiczne nurty teoretyczne rozwijane wewnątrz ruchu feministycznego. Każdemu spotkaniu towarzyszyć będą odwołania do historii feminizmu anglo-amerykańskiego i polskiego w celu uporządkowania wiedzy dotyczącej programu poszczególnych fal feminizmu, a także przeprowadzenia charakterystyki nurtów myślowych rozwijanych w ich obrębie.

Zajęcia poświęcone będą wprowadzeniu studentek i studentów w obszar problematyki współczesnych studiów feministycznych. Głównym założeniem konwersatorium będzie krytyczne odczytanie różnych perspektyw rozwijanych w ramach myśli feministycznej, w celu zbadania polemicznych i dialogicznych relacji pomiędzy klasycznymi nurtami teoretycznymi i ich współczesnymi reinterpretacjami. W trakcie kursu przywołane zostaną zagadnienia związane z feministycznymi teoriami wiedzy, koncepcje feminizmów lokalnych i transnarodowych, feministyczne krytyki władzy, przykłady aktywistycznych praktyk oporu, a także nieheteronormatywne, queerowe i ekologiczne nurty teoretyczne rozwijane wewnątrz ruchu feministycznego. Każdemu spotkaniu towarzyszyć będą odwołania do historii feminizmu anglo-amerykańskiego i polskiego w celu uporządkowania wiedzy dotyczącej programu poszczególnych fal feminizmu, a także przeprowadzenia charakterystyki nurtów myślowych rozwijanych w ich obrębie.

Proponowane tematy zajęć i wstępna lista lektur:

1. Czym jest „feminizm”? Kto konstytuuje teorię feministyczną?

Omawiane lektury:

• bell hooks, Theory as Liberatory Practice, „Yale Journal of Law and Feminism” 1991, nr 4 (1), s. 1-12.

Zagadnienia poruszane w ramach zajęć: teoria a praktyka feministyczna, empiryczny charakter myśli feministycznej, podmiotowość i tożsamość (w) myśli feministycznej, historia teorii feministycznej jako historia doświadczenie kolektywnego i intersekcjonalnego, separatyzm i esencjalizm w tradycji feministycznej.

2. Feministyczne teorie wiedzy i polityki usytuowania.

Omawiane lektury:

• Adrienne Rich, Notes Toward a Politics of Location, [w:] A. Rich, Blood, bread and poetry: selected prose, 1979-1985, Virago 1986, s. 210-231.

• Linda Alcoff, The Problem of Speaking for Others, „Cultural Critique” 1991, nr 20 (20), s. 5-32.

Zagadnienia poruszane w ramach zajęć: feministyczne metodologie, etyka badawcza w myśli feministycznej, problem neutralności i obiektywności nauki, systemowe uwarunkowania sposobów produkcji wiedzy, feministyczna teoria punktu widzenia, polityki usytuowania i reprezentacji, problem uniwersalizmu w antropologii feministycznej.

3. Feminizmy lokalne i transnarodowe.

Omawiane lektury:

Cz. I. Dekolonizując teorię feministyczną.

• Chandra Mohanty, Under Western Eyes: Feminist Scholarship and Colonial Discourses, „Humanism and the University I: The Discourse of Humanism”, Duke University Press 1984, nr 12 (13), s. 333-358.

• Maria Lugones, Toward a Decolonial Feminism, „Hypatia. A Journal of Feminist Philosophy” 2010, nr 25 (4), s. 742-759.

Cz. II. W stronę lokalności.

• Joanna Mizielińska, O kategorii kobiet w myśli feministycznej, [w:] J. Mizielińska, Płeć, ciało, seksualność. Od feminizmu do teorii queer, Kraków 2007.

• Ewa Majewska, Słaby opór. Siła bezsilnych, [w:] E. Majewska, Tramwaj zwany uznaniem. Feminizm i solidarność po neoliberalizmie, Warszawa 2017, s. 25-43.

• Monika Baer, Pułapki tożsamości: kilka uwag o kategoriach płci w narracjach gender studies, „ER(R)GO. Teoria–Literatura–Kultura” 2004, nr 2 (9), s. 119-132.

Cz. III. Czy możliwy jest feminizm transnarodowy?

• Leila Rupp & Taylor Verta, Forging Feminist Identity in an International Movement: A Collective Identity Approach to Twentieth Century Feminism, „Signs: Journal of Women in Culture and Society” 1999, nr 24 (21), s. 363-386.

Zagadnienia poruszane w ramach zajęć: czas i przestrzeń w teorii feministycznej, studia postkolonialne a myśl feministyczna, problem kolonialnego charakteru anglo-amerykańskiej tradycji feministycznej, współczesne nurty teoretyczne postulujące decentralizację feminizmu, koncepcje feminizmu transnarodowego.

4. Władza i opór. Perspektywy teorii feministycznej.

Omawiane lektury:

Cz. I. Wokół władzy, hegemonii i przemocy.

• Monique Wittig, One Is Not Born a Woman. [w:] M. Witting, The straight mind and other essays, Boston 1981, s. 9-21.

• Rebecca Solnit, Najdłuższa wojna, [w:] R. Solnit, Mężczyźni objaśniają mi świat, przeł, A. Dzierzgowska, Kraków 2017, s. 25-49.

Cz. II. Przestrzeń publiczna, ciało i i praktyki oporu.

• Judith Butler, Ciała w porozumieniu i polityka ulicy, przeł. E. Mikina, „Magazyn Sztuki” 2012, nr 2 (1), s. 28-47.

• Justyna Struzik & Greta Gober, Feministyczna transnarodowa diaspora w działaniu. Przypadek Czarnego Protestu. „Praktyka Teoretyczna: Feminist Movements in Central and Eastern Europe” 2019, nr 4, s. 129-152.

Zagadnienia poruszane w ramach zajęć: systemowy wymiar dominacji i przemocy względem kobiet; postulaty feminizmu radykalnego; spory i różnice pomiędzy feminizmem liberalnym, socjalnym a radykalnym; zagadnienia władzy i oporu w tradycji feministycznej; relacja prywatne a publiczne w teorii i praktyce feministycznej; feministyczne praktyki protestu; czwarta fala feminizmu.

5. Feminizm i seksualność.

Omawiane lektury:

• Gayle Rubin, Thinking Sex: Notes for a Radical Theory of the Politics of Sexuality, [w:] Pleasure and Danger: Exploring Female Sexuality. red. C. S. Vance. Londyn 1992, s. 267-293.

• Sara Ahmed, Living a Feminist Life, rozdz. 3 (Living the Consequences), Duke University Press 2017, s. 213-235.

Zagadnienia poruszane w ramach zajęć: instytucja heteroseksualności i jej strukturalne uwarunkowania, polityka tożsamości a ruch feministyczny, kwestia widoczności kobiet nieheteronormatywnych w ruchu feministycznym i w ruchu LGBT w Polsce i za granicą, dyskurs emancypacyjny i praktyki aktywistyczne kobiet nieheteronormatywnych w Polsce po 1989 roku.

5. Queerowanie feminizmu: feministyczne źródła teorii queer.

Omawiane lektury:

• Gloria Anzaldua, La Frontera: The New Mestiza, rozdz. 3, Spinsters/AuntLute, San Francisco 1987, s. 25-39.

• Mimi Marinucci, Notes Toward a Queer Feminism, rozdz. 4 (Queer Feminism), [w:] M. Marinucci, Feminism is Queer: The intimate connection between queer and feminist theory, Zed Books Londyn & Nowy Jork 2010, s. 105-115.

Zagadnienia poruszane w ramach zajęć: trzecia fala feminizmu, feminizm postmodernistyczny i koncepcja performatywności płci, problemy z recepcją teorii queer w ramach ruchu feministycznego, dekonstrukcja pojęcia tożsamosci a feministyczna teoria punktu widzenia, sojusze teorii feministycznych i queerowych.

7. Feminizm posthumanistyczny.

Omawiane lektury:

• Rosi Braidotii, Four Theses on Posthuman Feminism, [w:] Anthropocene Feminism, red. R. Grusins, University of Minnesota Press, Minneapolis & Londyn 2017, s. 21-49.

• Donna Haraway, Symbiogenesis, Sympoiesis, and Art Science Activisms for Staying with the Trouble, [w:] Arts of Living on a Damaged Planet: Ghosts and Monsters of the Anthropocene, red. E. Gan, A. Tsing, H. Swanson, N. Bubandt, University of Minnesota Press 2017, s. 25-51.

Zagadnienia poruszane w ramach zajęć: interdyscyplinarny charakter studiów feministycznych, nurt posthumanistyczny w feminizmie, nowy feministyczny materializm w badaniach feministycznych, pojęcia antropocenu i kapitalocenu, perspektywa animistycznego aktywizmu.

Ostateczny wybór omawianych tekstów i zagadnień zostanie uzgodniony ze studentkami i studentami na pierwszych zajęciach.

Lista lektur dostępna będzie w folderze: https://www.dropbox.com/home/Nowe%20teorie%20feministyczne

Po ukończonym kursie zajęć studentka/student:

- rozumie różnorodność podstawowych założeń klasycznych teorii feministycznych i ich

współczesnych reinterpretacji;

- potrafi krytycznie odwołać się do historii feminizmu anglo-amerykańskiego i polskiego;

- potrafi wskazać społeczne, kulturowe i historyczne uwarunkowania teorii feministycznych oraz

ocenić ich wpływ na kształt dyskursu publicznego;

- potrafi refleksyjnie zabierać głos w debacie publicznej na temat przemian feminizmu i aspektów

kultury z nim związanych;

- potrafi zaaplikować teorię feministyczną do samodzielnie prowadzonych badań.

Aktywność i obecność na zajęciach, krótki egzamin ustny polegający na analizie wybranego zagadnienia poruszanego w ramach zajęć w oparciu o omawiane teksty.