Czym jest faszyzm?

ogólnouniwersyteckie
seminaria monograficzne

Bierna znajomość języka angielskiego

w sali

Na seminarium omawiać będziemy wybrane teksty poświęcone problemowi faszyzmu.

Seminarium będzie poświęcone rozmaitym – przede wszystkim filozoficznym, ale także sytuującym się na pograniczach filozofii i psychoanalizy oraz nauk społecznych – teoriom dotyczącym zjawiska faszyzmu. Będziemy dyskutować o tekstach, w których stawia się kwestię związków między faszyzmem i oświeceniem, kapitalizmem i nowoczesnością. Przyjrzymy się też koncepcji faszyzmu jako totalitaryzmu, niemieckiemu „sporowi historyków”, analizom faszystowskiego języka, faszystowskiej „osobowości” albo postaci (anty)pragnienia, a także teoriom sytuującym faszyzm w kontekście technologii biopolitycznych. Wszystko to po to, aby spróbować odpowiedzieć na tytułowe pytanie. Choć bowiem koncepcje, o których mowa, odnoszą się w większości do konkretnych zjawisk historycznych (ze szczególnym uwzględnieniem przypadku niemieckiego), naszym celem będzie zrozumienie, za ich pomocą, czym JEST faszyzm. Wbrew szkolnym definicjom, słowo „faszyzm” nie odnosi się do czegoś, co BYŁO (i minęło), ani wyłącznie do jakiejś rzeczywistości lokalnej – np. do Włoch Mussoliniego w odróżnieniu do Trzeciej Rzeszy, w której miałby panować nazizm, różny od faszyzmu. Faszyzm to pojęcie dużo szersze, odsyłające do zjawisk i procesów przekraczających zarówno granice państw, jak i tę, problematyczną granicę oddzielającą przeszłość od teraźniejszości. Nad naszą aktualnością krąży widmo faszyzmu i choćby dlatego zrozumienie, czym jest ten ostatni, staje się pilnym zadaniem myślenia, a więc także dla filozofii.

Czytać będziemy (we fragmentach) następujące teksty:

- T.W. Adorno, M. Horkheimer, Dialektyka oświecenia

- Z. Bauman, Nowoczesność i Zagłada

- J.L. Vullierme, Lustro Zachodu. Nazizm i cywilizacja zachodnia

- E. Traverso, Europejskie korzenie przemocy nazistowskiej

- A. Thalheimer, Über den Faschismus (dostępny przekład angielski)

- F. Pollock, Staatskapitalismus (dostępny przekład angielski)

- Sohn-Rethel, Ökonomie und Klassenstruktur des deutschen Faschismus (dostępny przekład angielski)

- H. Arendt, Korzenie totalitaryzmu; Eichmann w Jerozolimie

- S. Žižek, The Two Totalitarianisms

- C. Lefort, The Concept of Totalitarianism

- Sonderweg. Spory o „niemiecką drogę odrębną

- Historikerstreit. Spór o miejsce III Rzeszy w historii Niemiec

- V. Klemperer, LTI

- J.-P. Faye, Langages totalitaires (dostępny przekład angielski)

- W. Reich, Psychologia mas wobec faszyzmu

- E. Fromm, ucieczka od wolności; Anatomia ludzkiej destrukcyjności

- T.W. Adorno, Osobowość autorytarna

- A. Mitscherlich, Auf dem Weg zur vaterlosen Gesellschaft (dostępny przekłąd angielski)

- G. Deleuze, F. Guattari, Anty-Edyp; Tysiąc plateau

- K. Theweleit, Męskie fantazje

- M. Foucault, Wola wiedzy; Trzeba bronić społeczeństwa; Narodziny biopolityki

- G. Agamben, Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie; Stan wyjątkowy

Nabyta wiedza:

Student

- zna na terminologię filozoficzną stosowaną w wybranych teoriach faszyzmu

- ma wiedzę o normach konstytuujących i regulujących struktury i instytucje społeczne oraz o źródłach tych norm, ich naturze, zmianach i drogach wpływania na ludzkie zachowania

Nabyte umiejętności:

Student:

- czyta i interpretuje tekst filozoficzny

- wykrywa zależności pomiędzy kształtowaniem się idei filozoficznych a procesami społecznymi i kulturalnymi

Nabyte kompetencje społeczne:

Student

- zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego

- jest otwarty na nowe idee i gotów do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów

Uczestnicy będą oceniani na podstawie obecności oraz aktywności na zajęciach